قدرت نرم؛ ترویج زبان چینی در خاورمیانه

ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران ماه گذشته دستور اجرایی شدن قانونی را داد که به موجب آن زبان چینی به فهرست زبان های خارجی قابل تدریس در مدارس راهنمایی و دبیرستان های ایران اضافه می شود

این اقدام درحالی صورت می گیرد که حساسیت ها نسبت به آموزش زبان های غربی در ایران بالا رفته است و به زبان انگلیسی این انگ زده می شود که زمینه تهاجم فرهنگی غرب را فراهم کرده است. پس از انتقاد رهبر ایران از تدریس زبان انگلیسی در سال 2016، آموزش این زبان در مدارس ابتدایی ممنوع شد و توجه ها روی جایگزینی زبان چینی متمرکز گشت

ولی گسترش زبان چینی ماندارین و گنجاندن ان در برنامه درسی مدارس، به ایران محدود نمی شود؛ بلکه این امر را می توان در سراسر خاورمیانه دید؛ امری که نشان دهنده قدرت ژئوپلیتیک چین است

ما از دیرباز با فرایند چینی سازی مواجه بوده ایم؛ در این فرایند تلاش می شود تا جوامع و گروههای غیرچینی، در زبان، فرهنگ و هنجارهای اجتماعی قوم هان (که اکثریت چین را تشکیل می دهند) ادغام شوند. اما از زمان ریاست جمهوری شی جین پینگ، وی سیاست چینی سازی را در مقیاسی بزرگتر و در راستای برنامه های توسعه طلبانه خود در پیش گرفت

تحت حکومت او حزب کمونیست چین اقدامات خود را برای گسترش زبان ماندارین در داخل و خارج از کشور، به عنوان ابزار قدرت نرم و نفوذ سیاسی افزایش داد. دولت شی که توسط ناسیونالیست های چینی هدایت می شود،  تلاش فعالانه ای را برای چینی سازی اقلیت های کشور و ریشه کردن زبان و فرهنگ اویغورهای ترک در ترکستان شرقی، ساکنان مغول منطقه مغولستان داخلی و تبتی ها آغاز کرد. این تلاش در راستای طرح گسترده تر دولت برای تحکیم قدرت خود، فتح تایوان و سلطه کامل بر هنگ کنگ بود

اما امپریالیسم زبانیِ چین، به مرزهای این کشور محدود نمی شود؛ بلکه این طرح با سرعت بی سابقه ای در خاورمیانه و دیگر نقاط جهان جریان دارد. ایران، عربستان و ترکیه گام هایی برای گنجاندن زبان چینی در سیستم آموزشی خود برداشته اند

سرمایه گذاری روی زبان چینی در ایران ربطی به تبادل زبانی یا فرهنگی بین دو کشور ندارد، بلکه به مسائل ژئوپلیتیک مربوط می شود. برخی از روحانیون بلندپایه ایران تا آنجا پیش رفته اند که روابط چین و ایران را بر اساس دستورات خدا در قرآن دانسته اند

جمهوری اسلامی حتی نسبت به نسل کشی مسلمانان در سین کیانگ بی تفاوت است. یکی از خبرگزاری های ایران، نسل کشی اویغورها را رد کرد و آن را تبلیغات آمریکا و با هدف تضعیف تمامیت ارضی چین، تحریک شکاف قومی و کند کردن رشد اقتصادی چین دانست

سه سال پس از سفر آسیایی محمد بن سلمان در سال 2019 دولت سعودی برنامه مشارکت استراتژیک و اقتصادی با چین را امضا کرد و در راستای این برنامه زبان چینی را به عنوان سومین زبان اموزشی در کشور پس از زبان های عربی و انگلیسی ارتقا داد

دانشگاه ملک سعود با مؤسسه کنفوسیوس توافق نامه ای برای ایجاد دپارتمان زبان چینی امضا نمود. دانشگاه جده نیز آموزش زبان ماندارین را فارغ از رشته تحصیلی، برای دانشجویان سال اول اجباری کرده است. دسامبر 2021 تعداد دبیرستان هایی که زبان چینی را آموزش می دهند، به بیش از 700 دبیرستان افزایش یافت. رسانه های دولتی عربستان از زبان چینی به عنوان «زبان آینده» یاد می کنند

سرمایه گذاری قابل توجه دولت عربستان روی آموزش زبان چینی، بدون شک ریشه در مسائل ژئوپلیتیکی دارد و در راستای تحقق برنامه چشم انداز 2030 بن سلمان است. از مهمترین اهداف این برنامه، کاهش وابستگی عربستان به نفت و تنوع بخشیدن به شریکان اقتصادی و امنیتی پادشاهی می باشد

روابط رو به رشد ترکیه و چین نیز علاقه ترک ها را به یادگیری زبان و فرهنگ چینی افزایش داده است

مؤسسه کنفوسیوس که در ایجاد نگاه مثبت به چین در جهان اسلام نقش مهمی دارد، در دانشگاه یدیتپه –یکی از دانشگاه های خصوصی مهم استانبول- فعالیت دارد و حتی موفق شده است یک پایگاه طرفدار حزب کمونیست چین در ترکیه ایجاد کند. دویگو پرینچک رهبر حزب میهنی مائوئیست به دلیل حمایت صریح خود از سیاست های توسعه طلبانه چین در دریای چین جنوبی و انکار نسل کشی اویغورها لقب «جین پینگ پرینچک» گرفته است

سخن آخر اینکه افزایش قدرت نرم چین در خاورمیانه روندی است که آمریکا نباید از آن چشم پوشی کند

منبع: هیل

مترجم: فاطمه رادمهر