هفده سال پیش، دکتر اریک توپول، متخصص قلب و بنیان‌گذار مؤسسه‌ی تحقیقاتی Scripps Research Translational در محله‌ی لا خویای سن‌دیگو، تصمیم گرفت کشف کند چرا بعضی افراد با افزایش سن همچنان سالم و سرزنده می‌مانند، در حالی که دیگران چنین نیستند. در آن زمان، توپول ۵۳ ساله بود و به شکل شخصی و علمی به موضوع سلامت در دوران سالمندی علاقه‌مند شده بود.
او ابتدا گمان می‌کرد پاسخ این مسئله در ژنتیک نهفته است. بنابراین، به همراه همکارانش بیش از شش سال را صرف بررسی ژنوم حدود ۱۴۰۰ فرد بالای ۸۰ سال کرد که هیچ بیماری مزمن جدی‌ای نداشتند. توپول این افراد را «افراد بسیار سالمند» یا super agers می‌نامید.
اما یافته‌ها نشان دادند که این افراد شباهت ژنتیکی خاصی با هم ندارند. به بیان دیگر، DNA آن‌ها دلیل سلامت و نشاط انها در دوران سالمندی نبود. بنابراین این سؤال برای توپول و تیمش پیش آمد که: پس دلیل چیست؟
پاسخ او در کتاب جدیدش با عنوان «افراد بسیار سالمند: رویکردی علمی به طول عمر» آمده است. در این کتاب، او صدها مطالعه در زمینه‌ی سلامت، بیماری و پیری را گردآوری کرده و آینده‌ای را ترسیم می‌کند که در آن داروهای پیشرفته، زیست‌شناسی مولکولی و هوش مصنوعی می‌توانند روند پیری را کند کنند.
او معتقد است حتی در حال حاضر هم می‌توان با ایجاد چند تغییر ساده در سبک زندگی، شانس رسیدن به پیری سالم را به طرز چشمگیری افزایش داد؛ از جمله تغذیه‌ی بهتر (پرهیز از غذاهای فراوری‌شده) و خواب کافی (حدود هفت ساعت).
اما به گفته‌ی توپول، تنها یک تغییر در سبک زندگی هست که بیش از همه بر روند پیری تأثیر می‌گذارد، و این همان تغییری است که زندگی خودش را هم دگرگون کرده است.
در ادامه، گفت‌وگوی خلاصه‌شده‌ای را با دکتر توپول که اکنون ۷۰ سال دارد، می‌خوانید که درباره‌ی عادت‌هایش برای رسیدن به پیری سالم‌تر صحبت می‌کند:
مهم‌ترین تغییر سبک زندگی برای پیری سالم‌تر چیست؟
از میان تمام چیزهایی که می‌دانیم، ورزش در صدر قرار دارد. در واقع، تنها مداخله‌ای است که نشان داده می‌تواند روند پیری در سراسر بدن را کند کند. یعنی ورزش به طور واقعی نرخ پیری را کاهش می‌دهد. البته عوامل مهم دیگری مانند تغذیه و روابط اجتماعی هم بسیار حیاتی‌اند، اما اگر بخواهیم فقط یک عامل را نام ببریم که شواهد علمی قوی‌تری در تأثیر بر پیری سالم دارد، آن ورزش است.
چه نوع ورزشی؟
سال‌ها به عنوان یک متخصص قلب، من همیشه ورزش‌های هوازی را به بیمارانم توصیه می‌کردم؛ پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا، استفاده از دستگاه الیپتیکال و... می‌گفتم حداقل ۳۰ دقیقه در روز انجام بدهند، و خودم هم همین‌طور بودم. اما تا زمانی که برای این کتاب تحقیق نکرده بودم، اهمیت تمرینات قدرتی را به طور کامل درک نکرده بودم.
و حالا چطور؟
وقتی شواهد را دیدم، کاملاً متقاعد شدم. تمرینات مقاومتی (قدرتی) و قدرت پنجه‌ی دست، ارتباط چشمگیری با پیری سالم دارند. بنابراین بیش از یک سال است که از فردی ضعیف -که فقط پاهایم به خاطر دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی قوی بودند- به کسی تبدیل شدم که حالا از همیشه قوی‌ترم. این موضوع فوق‌العاده بوده؛ تعادلم بهتر شده، فرم بدنم بهتر شده، و احساس قدرت زیادی دارم.
روال تمرینات قدرتی‌تان چطور است؟ با مربی کار می‌کنید؟
در ابتدا چون تجربه نداشتم و نمی‌خواستم آسیبی ببینم، هفته‌ای چند بار با یک مربی کار کردم. اما الان فقط ماهی یک بار با مربی تمرین می‌کنم. به دیگران هم می‌گویم که حتماً لازم نیست مربی داشته باشند؛ منابع آموزشی خوبی در اینترنت برای شروع وجود دارد.
در باشگاه تمرین می‌کنید یا در خانه؟
همه‌چیز را در خانه انجام می‌دهم. هم مقرون‌به‌صرفه‌تر است و هم وقت کمتری می‌برد. تمریناتی مثل پلانک، لانج، اسکوات، درازنشست روی توپ پزشکی، تمرین کبرا، و سایر حرکات زمینی را انجام می‌دهم. همچنین از کش‌های مقاومتی استفاده می‌کنم. در کنار آن‌ها تعادل را هم تمرین می‌کنم، مثلاً ایستادن روی پد فومی.
روی یک پا می‌ایستید؟
بله، و همچنین سعی می‌کنم در حالی که روی یک پا ایستاده‌ام، ساق پایم را لمس کنم. تمام این تمرینات -قدرتی، تعادلی و غیره- باعث شده‌اند احساس قدرت و تناسب اندام زیادی داشته باشم. حس می‌کنم ای‌کاش سال‌ها پیش این کارها را شروع کرده بودم.
آیا برای شروع این نوع تمرینات هیچ‌وقت دیر است؟
اصلاً. هیچ‌وقت برای شروع دیر نیست. این تصور که با افزایش سن دیگر نمی‌شود عضله ساخت یا قدرت پیدا کرد، اشتباه است. در هر سنی -حتی من که دیگر جوان نیستم- می‌شود قوی‌تر و آماده‌تر شد.
آیا هنوز ورزش‌های هوازی هم انجام می‌دهید؟
حتماً. قبلاً شش روز در هفته، هر بار ۳۰ تا ۴۰ دقیقه ورزش هوازی می‌کردم. الان حدود چهار روز در هفته این کار را می‌کنم و در روزهای دیگر تمرین قدرتی دارم. گاهی هم هر دو را در یک روز انجام می‌دهم. اما همه‌اش کمتر از یک ساعت وقت می‌برد. وقت بیشتری ندارم و این نکته‌ی مهمی است. وقتی با بیمارانم درباره‌ی ورزش حرف می‌زنم، وارد جزئیات زندگی‌شان می‌شوم. آن‌ها سر کار می‌روند، خسته‌اند. بنابراین سعی می‌کنیم راهی پیدا کنیم که ورزش را در زمان‌های ممکن جا بدهند.
در کتاب اشاره کرده‌اید که بودن در طبیعت و معاشرت با دیگران برای پیری سالم مهم است. ورزش کردن در فضای باز با دوستان چطور؟
بله، عالی است. داده‌ها نشان می‌دهند که با بالا رفتن سن، افراد تمایل دارند منزوی شوند و این برای پیری سالم خوب نیست. بودن در طبیعت، چیزی بود که قبلاً فکر نمی‌کردم مهم باشد، اما شواهد علمی نشان می‌دهند که اهمیت زیادی دارد. اگر بتوانید در طبیعت، با دوستان‌تان ورزش کنید، در واقع با یک تیر سه نشان زده‌اید.
هدف نهایی چیست؟ فقط طول عمر بیشتر؟
نه، اصلاً. هدف ما افزایش سلامت‌عمر است؛ یعنی سال‌های زندگی بدون بیماری‌های عمده‌ی مربوط به سن، مثل سرطان، بیماری قلبی-عروقی و بیماری‌های عصبی. مطالعات نشان داده‌اند که با اصلاح سبک زندگی به‌ویژه با ورزش می‌توان ۷ تا ۱۰ سال بیشتر به‌سلامت زندگی کرد.
دوست دارید تا چه سنی زندگی کنید؟
خب، من هنوز هیچ‌کدام از بیماری‌های مرتبط با سن را ندارم. اگر همین روند ادامه پیدا کند، دوست دارم تا سن ۸۰ یا بیشتر زندگی کنم. به‌نظر من اگر کسی به ۸۵ سالگی برسد و هنوز به بیماری‌های جدی مبتلا نشده باشد، انگار بلیت برنده را برده است. من تمام تلاشم را می‌کنم که به آن نقطه برسم.
نظر شما