چگونه با خشکی پوست در دوران پیری خداحافظی کنیم
آیا متوجه شده‌اید که پوست‌تان نسبت به سال‌های گذشته خشک‌تر و حساس‌تر شده؟ قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آفتاب بی‌تأثیر نیست، اما تغییرات طبیعی ناشی از افزایش سن هم نقش مهمی دارند. به‌عنوان مثال، تغییرات هورمونی باعث می‌شوند پوست چربی کمتری تولید کند و همچنین بیشتر مستعد آسیب‌دیدگی شود.
دکتر شری لیپنر، استاد بالینی پوست در مرکز پزشکی ویل کورنل نیویورک، توضیح می‌دهد: «این یعنی لایه‌ی بیرونی پوست ممکن است دچار سوراخ‌های میکروسکوپی شود که باعث خروج رطوبت و ورود میکروب‌ها می‌گردد.»
این تغییرات می‌توانند منجر به بروز مشکلاتی مثل اگزما شوند که اغلب با خارش و التهاب همراه است و گاهی نیاز به درمان پزشکی دارد. بنابراین، لازم است روش مراقبت از پوست‌تان را با بالا رفتن سن تغییر دهید.
به گفته لیپتر: «وقتی ۲۰ ساله بودید، ممکن بود هر روز با آب داغ دوش بگیرید و مشکلی نداشته باشید، اما با افزایش سن، این عادت می‌تواند پوست‌تان را خشک و تحریک‌پذیر کند.»
در ادامه، راهکارهایی برای محافظت از پوست در دوران میانسالی و سالمندی آمده است:
دوش گرفتن کوتاه و ملایم
چه اهل دوش باشید و چه عاشق حمام، این توصیه‌ها برای آرامش و محافظت از پوست‌تان مفید است:
دما را پایین بیاورید: از دوش‌های داغ خودداری کرده و به آب ولرم بسنده کنید. به گفته لیپنر: «لازم نیست آب سرد باشد، ولی نباید بخارآلود و داغ باشد.»
مدت زمان حمام را محدود کنید: دوش یا حمام نباید بیش از ۵ تا ۱۰ دقیقه طول بکشد. دکتر کوری هارتمن، متخصص پوست در آلاباما، می‌گوید: «زیادی در آب ماندن، پوست را به شدت خشک می‌کند،»
کمتر خودتان را بشویید: اگر دوست دارید هر روز دوش بگیرید، اشکالی ندارد؛ اما لازم نیست همه‌ی بدن را با صابون بشویید. فقط نواحی‌ای مانند زیر بغل و کشاله‌ی ران را که نیاز به شستشوی روزانه دارند، تمیز کنید.
از لیف‌های زبر و اسکراب‌ها خودداری کرده و از لیف یا پارچه‌ی نرم استفاده کنید.
مراقب موهای شکننده باشید: با افزایش سن، پوست سر چربی کمتری تولید می‌کند. بنابراین ممکن است نیاز باشد دفعات شست‌وشوی مو را کاهش دهید.
اما شست‌وشو، حتی هر چند روز یک‌بار، به تحریک پوست سر و پخش شدن چربی در طول موها کمک می‌کند، که نتیجه‌اش موهایی مرطوب‌تر است.
محصولات مراقبتی را با دقت انتخاب کنید: از پاک‌کننده‌های بدون عطر استفاده کنید. صابون جامد یا مایع قابل‌استفاده هستند، اما باید از موادی که می‌توانند پوست را تحریک کنند اجتناب کنید.
لیپنر توضیح می‌دهد: «عطرها یکی از شایع‌ترین عوامل آلرژی، التهاب و تحریک پوست هستند،»
حمام را آرامش‌بخش‌تر کنید: می‌توانید به آب وان، کمی روغن حمام (یا حتی روغن زیتون) یا جو دوسر کلوئیدی (نوع خاصی از جو دوسر آسیاب‌شده که در آب حل می‌شود) اضافه کنید. این کار به مقابله با خشکی ناشی از آب کمک می‌کند.
از مرطوب‌کننده‌ها به‌درستی استفاده کنید: دنبال کرم‌هایی باشید که دارای اسید هیالورونیک، گلیسیرین، سرامیدها یا پترولاتوم (وازلین) هستند؛ این ترکیبات رطوبت را جذب و در پوست نگه می‌دارند.
از کرم به‌جای لوسیون استفاده کنید چون ضخیم‌تر و مؤثرتر است. شب‌ها حتی می‌توانید از پمادهای ضخیم‌تر استفاده کنید. لیپنر می‌گوید: «برای پوست‌های مسن‌تر، هر چه مرطوب‌کننده غلیظ‌تر باشد، بهتر است.»
بعد از حمام، پوست را با حوله به‌آرامی خشک کرده و قبل از اینکه کاملاً خشک شود، مرطوب‌کننده بزنید.
از دستگاه رطوبت‌ساز استفاده کنید
رطوبت مناسب فضای خانه باید ۳۰ تا ۵۰ درصد باشد. اما در زمستان، این میزان ممکن است به زیر ۲۰ درصد برسد.
یک دستگاه بخارساز سرد، به‌ویژه اگر شب‌ها در اتاق‌خواب استفاده شود، می‌تواند جلوی خشکی پوست، چشم‌ها و مجاری تنفسی را بگیرد.
هوای مرطوب همچنین باعث می‌شود تنفس آسان‌تر شود و احتمال ورود ویروس‌ها به بدن کاهش یابد.
آیا پشه‌ها عاشق شما هستند؟ دلیلش بوی بدن شماست
برخی افراد به طرز عجیبی برای پشه‌ها جذاب هستند؛ آن‌ها ترکیبی وسوسه‌انگیز از مواد شیمیایی را منتشر می‌کنند که این حشرات مزاحم را دعوت به مهمانی می‌کند.
محققان دانشگاه راکفلر در نیویورک دریافته‌اند که افرادی که میزان بالاتری از نوعی اسید خاص روی پوست‌شان دارند، تا ۱۰۰ برابر بیشتر برای پشه‌ی ماده‌ی Aedes aegypti – گونه‌ای که ناقل بیماری‌هایی همچون دنگی، چیکونگونیا، تب زرد و زیکاست – جذاب هستند.
یافته‌های این تحقیق که در سال ۲۰۲۲ در ژورنال Cell منتشر شد، می‌تواند به ساخت محصولات جدیدی منجر شود که با پنهان‌سازی یا تغییر بوی بدن انسان، شناسایی آن توسط پشه‌ها را دشوار کرده و در نتیجه، از گسترش بیماری‌های ناشی از نیش آن‌ها جلوگیری کند.
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیماری‌های منتقله از پشه و سایر عفونت‌ها سالانه بیش از ۷۰۰هزار قربانی می‌گیرند. همچنین کارشناسان هشدار می‌دهند با گرم‌تر شدن کره زمین، موارد ابتلا افزایش خواهد یافت. به گفته جف ریفل، استاد زیست‌شناسی دانشگاه واشنگتن و متخصص پشه‌ها، پشه‌ی A. aegypti که معمولاً در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری یافت می‌شود، اکنون در مناطقی چون واشنگتن دی‌سی و بیشتر نقاط کالیفرنیا، در تمام طول سال تولیدمثل می‌کند.
به گفته لزلی واسال، مسئول ارشد علمی مؤسسه هوارد هیوز و محقق اصلی این مطالعه، «ما تنها با نفس کشیدن، به پشه‌ها اعلام حضور می‌کنیم.» پشه‌ی ماده برای تخم‌گذاری نیاز به خون دارد، چون بدون آن، پروتئین کافی برای تولید مثل ندارد.
واسال در سال ۲۰۲۲ گفته بود: «پشه‌ها در عرض یک دقیقه مقدار زیادی غذا جذب می‌کنند – چیزی معادل ۱۵۰ پوند – و آن را صرف تخم‌گذاری می‌کنند.»
دانشمندان دریافته‌اند که جذابیت افراد برای پشه‌ها در برخی شرایط افزایش می‌یابد؛ مثلاً هنگام بارداری، پس از نوشیدن الکل یا حتی استفاده از برخی صابون‌ها. این یافته‌ها سبب ادامه تحقیقات درباره بوی‌هایی شده‌اند که ممکن است برای پشه‌ها جذاب باشند.
واسال و تیمش در آزمایشگاه دانشگاه راکفلر تلاش کردند دریابند چرا برخی افراد برای پشه‌ی A. aegypti جذاب‌تر از دیگران هستند.
خوشبختانه برای این آزمایش، کسی مجبور نبود در اتاقی پر از پشه بنشیند. محققان با استفاده از جوراب شلواری‌های نایلونی که افراد روی بازوهای خود پوشیده بودند، بوی طبیعی پوست‌شان را جمع‌آوری کردند. سپس تکه‌های دو اینچی از این جوراب‌ها را در پشت دو دریچه‌ی تله‌مانند در جعبه‌ای پلاستیکی قرار دادند که ده‌ها پشه در آن پرواز می‌کردند. پس از باز کردن درها، پشه‌ها آزاد بودند که به سمت هرکدام از نمونه‌ها پرواز کنند.
واسال توضیح می‌دهد که محققان نوعی «مسابقه‌ی گروهی» میان نمونه‌ها برگزار کردند و هر بار که پشه‌ای به سمت یکی از تکه‌ها جذب می‌شد، امتیازی ثبت می‌کردند؛ دقیقاً مانند بازی بسکتبال. در این آزمایش، نمونه‌ای با عنوان «نمونه شماره ۳۳» به شدت مورد علاقه پشه‌ها قرار گرفت.
نتایج تحقیق نشان داد افرادی مانند نمونه ۳۳، که سطح بالاتری از ترکیباتی به نام اسیدهای کربوکسیلیک روی پوست‌شان دارند، بیشتر «آهن‌ربای پشه‌ها» هستند.
همه‌ی انسان‌ها اسید کربوکسیلیک را از طریق سبوم – لایه‌ای مومی روی پوست – تولید می‌کنند. این سبوم توسط میلیون‌ها میکروارگانیسم مفیدی که روی پوست ما زندگی می‌کنند، خورده می‌شود و اسید کربوکسیلیک بیشتری تولید می‌گردد. در مقادیر زیاد، این اسید می‌تواند بویی مانند پنیر یا پای بدبو ایجاد کند؛ و این بو همان چیزی است که پشه‌های ماده را به سمت خون انسان جذب می‌کند.
واسال می‌گوید: جوراب‌شلواری‌ها بوی عرق نمی‌دادند. اما پشه‌ها حس بویایی بسیار قوی‌ای دارند؛ و استفاده از عطر یا ادکلن هم نمی‌تواند بوی طبیعی پوست را پنهان کند. این آزمایش طی سه سال انجام شد و در این مدت، افراد جذاب برای پشه‌ها همچنان جذاب باقی ماندند، فارغ از اینکه چه غذایی خوردند یا از چه شامپویی استفاده کردند.
واسال گفت: «اگر امروز آهن‌ربای پشه‌ها هستید، سه سال دیگر هم خواهید بود.»
با این حال، هنوز مشخص نیست که چرا برخی افراد اسیدهای کربوکسیلیک بیشتری روی پوست‌شان دارند. واسال می‌گوید ترکیب میکروبیوم پوست هر فرد منحصربه‌فرد است.
او می‌افزاید: «هر فردی مجموعه‌ی کاملاً متفاوتی از باکتری‌ها روی پوستش دارد. شاید تفاوت جذابیت افراد برای پشه‌ها به همین تفاوت‌ها در نوع باکتری‌ها بازگردد.»
ال‌جی زویبل، استاد زیست‌شناسی دانشگاه وندربیلت، برای کسانی که نمی‌خواهند نیش پشه بخورند، توصیه می‌کند که دوش بگیرند تا میزان این ترکیبات خوشمزه روی پوست کاهش یابد.
واسال می‌گوید آینده در گروی آن است که بتوانیم بوی تولیدشده از پوست – و شاید باکتری‌های پوست – را «دستکاری» کنیم. مثلاً دانشمندان ممکن است بتوانند کرم‌های پروبیوتیک جدیدی بسازند که میزان برخی محصولات جانبی را کاهش داده یا با آن‌ها تداخل ایجاد کند و فرد را برای پشه‌ها کمتر جذاب سازد.
او در پایان می‌گوید: «فقط وقتی بدانید چرا بعضی‌ها آهن‌ربای پشه‌ها هستند، می‌توانید راهی برای مقابله با آن پیدا کنید.»
چگونه از نیش پشه‌ها در امان بمانیم؟
نیش پشه‌ها در بهترین حالت آزاردهنده و در بدترین حالت ناقل بیماری‌های خطرناک هستند.
بسته به کشوری که در آن زندگی می‌کنید، پشه‌ها می‌توانند ناقل بیماری‌هایی مانند مالاریا، تب دنگی، ویروس نیل غربی، تب زرد و زیکا باشند.
با افزایش دمای جهانی، فصل پشه‌ها در بسیاری از نقاط ایالات متحده طولانی‌تر شده است. همچنین برخی افراد بیشتر از دیگران مورد هدف پشه‌ها قرار می‌گیرند.
خبر خوب این است که انواع مختلفی از دافع‌های حشرات و روغن‌های گیاهی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را روی پوست اسپری یا پخش کرد. روزنامه واشنگتن‌پست از متخصصان پشه درباره‌ی بهترین راه‌های پیشگیری از نیش پرسیده و بررسی کرده آیا چیزهایی مانند شمع‌های سیترو‌نلا واقعاً مؤثر هستند یا نه. در ادامه خلاصه‌ی پاسخ‌های آن‌ها را می‌خوانید:
مؤثرترین دافع پشه چیست؟
متخصصان پشه معتقدند که DEET (دی‌ای‌ئی‌تی) که حدود ۸۰ سال پیش در ارتش آمریکا استفاده شد، همچنان «استاندارد طلایی» در پیشگیری از نیش حشرات است. با اینکه بسیاری از کارشناسان، ایمنی DEET را تأیید کرده‌اند، برخی افراد در استفاده از آن برای خود، کودکان یا در دوران بارداری احساس راحتی نمی‌کنند. (DEET در بسیاری از اسپری‌های رایج وجود دارد، برچسب محصول را بررسی کنید).
در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۹۰، گزارش‌هایی از اثرات جانبی در بزرگسالان و کودکان پس از استفاده‌ی مکرر یا خوردن DEET منتشر شد. اما مطالعات بعدی نشان داد که در صورت استفاده طبق دستورالعمل، این ماده خطر قابل توجهی ندارد.
CDC (مرکز کنترل بیماری‌ها) اعلام کرده که DEET حتی برای زنان باردار یا شیرده نیز ایمن و مؤثر است. آکادمی اطفال آمریکا نیز توصیه می‌کند که برای کودکان زیر دو سال از DEET با احتیاط و به‌صورت محدود استفاده شود.
اگر نخواهم از DEET استفاده کنم چه کنم؟
سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA) فهرستی از مواد فعال ایمن و مؤثر برای دفع حشرات منتشر کرده است. محصولاتی را انتخاب کنید که شماره ثبت EPA روی بسته‌بندی آن‌ها درج شده باشد.
پیکاردین (Picaridin)، یک ماده مصنوعی دیگر است که توسط EPA ثبت شده و به اندازه‌ی DEET — و حتی در برخی موارد بیشتر — در دفع پشه‌ها مؤثر است. مزیت دیگر آن این است که مانند DEET احساس چسبندگی یا بوی نامطبوع ندارد.
اگر نمی‌خواهید دافع حشره را مستقیماً روی پوست بزنید، می‌توانید آن را روی لباس (مثل سرآستین‌ها و لبه‌ی شلوار) اسپری کنید. البته به گفته‌ی متخصص پوست، دکتر کریس آدیگان، دافع حشره نباید زیر لباس زده شود و ممکن است به برخی پارچه‌های مصنوعی آسیب بزند.
برای افرادی که به دنبال گزینه‌ی طبیعی هستند، محصولات حاوی روغن اکالیپتوس لیمویی (OLE) نیز توسط EPA تأیید شده‌اند. ولی توجه داشته باشید که آکادمی اطفال آمریکا استفاده از این روغن را برای کودکان زیر ۳ سال توصیه نمی‌کند.
دافع‌های پشه تا چه مدت اثر دارند؟
تمام دافع‌هایی که توسط EPA ثبت شده‌اند، مدت زمان اثر خود را روی بسته‌بندی ذکر کرده‌اند.
آیا روغن‌های گیاهی در دفع پشه مؤثرند؟
برخی شواهد نشان می‌دهد که روغن‌های گیاهی خاصی می‌توانند پشه‌ها را دفع کنند. اما داده‌های کافی درباره‌ی مدت زمان اثرگذاری آن‌ها یا مقایسه با دافع‌های ثبت‌شده‌ی EPA وجود ندارد.
در یک مطالعه، ۲۰ روغن گیاهی مختلف بررسی شدند. نتیجه مطالعه این بود:
روغن میخک مؤثرترین بود و تا حدود ۲ ساعت محافظت کامل ایجاد کرد.
روغن دارچین حدود ۸۰ دقیقه محافظت داشت.
اما همان‌طور که ویتنی کوالس، کارشناس کنترل پشه در فلوریدا می‌گوید: «مدت اثر هر روغن بسته به محصول و منبع آن می‌تواند متفاوت باشد. اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که خطر بیماری‌های ناشی از پشه وجود دارد، بهتر است از دافع‌هایی با ترکیب ثبت‌شده‌ی EPA استفاده کنید.»
در مطالعات، محققان روغن‌های گیاهی را به نسبت ۱ به ۹ با لوسیون مخلوط کرده و روی پوست زدند. اما بیشتر محصولات تجاری فقط حدود ۵٪ یا کمتر از روغن خالص استفاده می‌کنند که ممکن است آنقدر مؤثر نباشند.
هشدار:
پیش از استفاده از روغن‌های گیاهی با پزشک خود یا متخصص اطفال مشورت کنید.
از ساختن دافع حشره خانگی پرهیز کنید.
برخی روغن‌ها ممکن است برای مصرف مکرر و بلندمدت روی پوست ایمن نباشند.
آیا دستگاه‌های اولتراسونیک یا شمع‌های خاص مؤثرند؟
دستگاه‌های اولتراسونیک تقریباً بی‌اثر هستند.
حشره‌کش‌های برقی بیشتر حشرات دیگر را می‌کشند، نه پشه‌ها را.
دستگاه‌های بخارساز دافع، اگر بخار ماده دفع‌کننده تمام بدن شما را نپوشاند، بی‌اثرند.
استفاده از پنکه‌ی قوی می‌تواند تا حدی مؤثر باشد، اما باید روی دور تند باشد که ممکن است برای خود فرد ناخوشایند باشد.
در مورد شمع‌های سیترو‌نلا نیز باید گفت که ممکن است اندکی کمک کنند، ولی به‌اندازه‌ی دافع‌های دیگر مؤثر نیستند. یک مطالعه نشان داد که این شمع‌ها تقریباً هیچ تأثیری ندارند.
چه اقدامات دیگری می‌توان انجام داد؟
از توری سالم و بدون شکاف برای پنجره‌ها استفاده کنید.
در محیط اطراف خانه آب راکد، زباله یا ظروف خالی که پشه‌ها ممکن است در آن تخم‌گذاری کنند را از بین ببرید.
فعالیت‌های بیرونی را در زمان طلوع و غروب آفتاب — که پشه‌ها فعال‌تر هستند — محدود کنید.
لباس‌های پوشیده مانند پیراهن آستین‌بلند و شلوار بلند بپوشید.
برای نوزادان از پشه‌بند استفاده کنید (مثلاً روی کالسکه آن را بیندازید).
چه زمانی باید نگران نیش پشه باشیم؟
نیش پشه معمولاً باعث واکنش‌های موضعی مانند قرمزی و تورم می‌شود. این واکنش ناشی از ترکیب آنزیم‌ها و پروتئین‌های موجود در بزاق پشه است، موادی که شامل بی‌حس‌کننده و ضدانعقاد هستند.
اگر جای نیش پس از دو تا سه روز بهبود نیافت یا بدتر شد، با پزشک تماس بگیرید.
ویروس نیل غربی در ایالات متحده شایع‌ترین بیماری ناشی از پشه است. اکثر افراد مبتلا هیچ علامتی ندارند، اما حدود یک‌پنجم آن‌ها دچار تب، سردرد، درد بدن یا جوش می‌شوند.
همچنین، موارد فزاینده‌ای از تب دنگی نیز در میان مسافرانی که به خارج سفر کرده‌اند گزارش می‌شود.
اگر پس از نیش پشه دچار علائمی شبیه آنفولانزا شدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
نظر شما