کاهش جمعیت، تنها راه نجات اکوسیستم زمین

یک تارنمای استرالیایی، سیاست مهار جمعیت در ایران را یکی از موفق‌ترین و بی‌نظیر ترین سیاست‌های مهار جمعیت در جهان دانست و ایران را به دلیل اجرای موفق این سیاست یکی از آینده نگر ترین کشورها دانست.

وب سایت  گیزمودو  استرالیا با انتشار مطلبی با عنوان «چگونه ایران یکی از آینده نگر ترین کشورهای جهان است » به سیاست موفق مقابله با رشد جمعیت در ایران در سال های پایانی دهه 1980 و دهه 1990 اشاره کرده و این سیاست و تاثیر آن در  جلوگیری از رشد بی رویه جمعیت در ایران را یکی از بی نظیر ترین و بهترین الگوهای مقابله با بحران افزایش جمعیت در کره زمین دانسته است.

دراین مقاله که به قلم  آنالی نیویتز تحریر شده، آمده است:

برای دانستن اهمیت آینده نگری ایران باید به سال 1993 بازگردیم یعنی هنگامی که  جان هولدرن  مشاور علمی کنونی باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا ، در تحقیقی کوشید تا مشخص کند چگونه افزایش مصرف انرژی در نتیجه افزایش جمعیت می تواند در پایان قرن بیست و یکم به یک بحران زیست محیطی و نابودی اکوسیستم زمین منجر شود.

هولدرن که یک دانشمند محیط زیست است، مشخص کرد که با روند افزایش جمعیت زمین تا پایان قرن بیست و یکم جهان دارای 14 میلیارد نفر جمعیت خواهد بود که میزان انرژی مصرفی سالانه آن به 30 تراوات خواهد رسید.

در آن زمان (1993) جمعیت جهان 5.5 میلیارد نفر بود (هم اکنون از مرز 7 میلیارد نفر گذشته است ) که 13 تراوات انرژی در سال مصرف می کرد. البته این مصرف انرژی در میان جوامع برخوردار و توسعه یافته و کشورهای توسعه نیافته یکسان نیست. در کشورهای توسعه نیافته میانگین میزان مصرف انرژی هر فرد 1 کیلو وات است در حالی که این رقم در کشورهای توسعه یافته معادل 7.5 کیلو وات برای هر نفر است.

نتایج تحقیقات هولدرن نشان داد 14 میلیارد نفر جمعیت جهان برای برآوردن نیازهای انرژی خود در سال پایانی قرن بیست و یکم با فرض ادامه روند رشد کنونی جمعیت به 8 برابر مصرف انرژی کنونی (در سال 1993) نیاز خواهد داشت. این میزان مصرف به معنای پایان اکوسیستم زمین و پایان یافتن ذخائر کانی و به احتمال فراوان هر دو باشد.

این سناریویی وحشتناک بود، بنابراین هولدرن از خود پرسید با فرض کاهش جمعیت زمین به 10 میلیارد نفر در سال 2100 و فرض دسترسی برابر همه جمعیت زمین به انرژی برابر ، چه میزان انرژی مصرفی نیاز سالانه این جمعیت خواهد بود.

نتایج تحقیقات او نشان داد با فرض دسترسی برابر 10 میلیارد نفر جمعیت جهان در سال 2100 به 3 کیلووات انرژی، نیاز انرژی جهان در سال 2100 معادل 30 تراوات خواهد بود.

نتایج تحقیقات هولدرن را دانشمندانی چون  پاول ارلیش   و آن ارلیش (بیولوژیست ) و   گرچن دیلی (دانشمند محیط زیست) پیگیری کردند. آنها تلاش کردند با مهندسی معکوسِ نتایج تحقیقات هولدرن، به این سوال پاسخ دهند که چه میزان جمعیت ایده آل برای زمین نیاز است تا در سال 2100 با فرض استفاده هر نفر 3 کیلووات اکوسیستم کره زمین از هم فرونپاشد؟ آنها در تحقیقات خود استفاده از انرژی های نوین و پاک از جمله انرژی خورشیدی را هم لحاظ کردند.

پاسخ سوال آنها جالب بود . آنها به عدد 2 میلیارد نفر رسیدند یعنی بازگشت جمعیت زمین به میزان سال 1930 !

حالا سوال اصلی این است که چگونه می توان جمعیت زمین را در یک روند معکوس به 2 میلیارد نفر کاهش داد و آیا امکان چنین چیزی وجود دارد!

این کار البته یک بار در سطحی کوچک و ملی از سوی یک کشور با موفقیت انجام شده است.

مهار جمعیت در ایران

ایران پس از انقلاب اسلامی و در طول یک دهه، رشد جمعیتی برق آسا داشت و جمعیت این کشور از 37 میلیون نفر در سال 1979 به 50 میلیون نفر در سال 1986 رسید.

این رشد جمعیت از سوی آلن وایزمن  روزنامه نگار به بزرگ ترین میزان رشد جمعیت در طول تاریخ جهان تعبیر شده است.

وایزمن که کتاب  جهان بدون ما را نوشته است، در تعبیر میزان رشد جمعیت ایران در کتاب جدید خود با عنوان  ازدیاد جمعیت  به تجربه و الگوی  شمارش معکوس جمعیت  در ایران به عنوان یک الگو و نمونه موفق اشاره کرده است.

در سال های پایانی دهه 1980 و پس از پایان جنگ هشت ساله عراق علیه ایران، دولتمردان جمهوری اسلامی ایران با مشاهده رشد برق آسای جمعیت به این نتیجه رسیدند که باید این جمعیت رو به رشد را مهار کرد چون توان پاسخگویی به نیازهای آنها نخواهد بود.

در نتیجه برنامه جامع تنظیم خانواده و مقابله با رشد جمعیت با شعار یک بچه خوب است و دو بچه کافی است  تنظیم شده و به مورد اجرا در آمد . وزارت بهداشت ایران مسئول و متولی اجرای این طرح شد. کارمندان وزارت بهداشت ایران به همه شهرها و روستاهای کوچک و بزرگ ایران سر زدند. شعار یک بچه خوب است و دو بچه کافی است  از مساجد گرفته تا معابر شهری نصب شد.

در این طرح هیچ اجباری در کار نبود و دولت ایران بابت بچه دار شدن یا نشدن، خانواده ها را جریمه یا اجبار نمی کرد بلکه پایه آن بر مبنای آموزش و در اختیار قرار دادن وسایل جلوگیری از بارداری بود.

این طرح بسیار موفق بود و توانست در طی یک دهه رشد جمعیت ایران را مهار کند به طوری که سازمان ملل از وزارت بهداشت ایران به دلیل انجام موفق سیاست مهار جمعیت قدردانی کرد.

سیاست مهار جمعیت به قدری موفق بوده و در جامعه ایرانی نهادینه شده است که حتی تغییر دولت در ایران (دولت های نهم و دهم) و تلاش های دولت جدید برای بازگرداندن رشد جمعیت به سطح قبلی جواب نداد و خانواده های ایرانی در برابر سیاست دولت جدید ایران (دولت احمدی نژاد) مقاومت کردند و رشد جمعیت ایران همچون گذشته سیر نزولی و پایدار خود را حفظ کرد.

صرف نظر از اینکه چه اتفاقی در آینده ایران بیفتد باید به این نکته اذعان کرد که سیاست مهار جمعیت در ایران در طی یک نسل با وجودی که این کشور یک بافت مذهبی و محافظه کار دارد، یک سیاست فوق العاده موفق بود که تنها با استفاده از روش هایی ساده و بدون استفاده از تکنولوژی های پیچیده انجام شد: ارایه آموزش و توزیع امکانات جلوگیری از بارداری به صورت رایگان در میان خانواده ها.

اگر برای حفظ اکوسیستم جهان دغدغه داریم باید بدانیم که می توانیم همچون ایران سیاست مهار جمعیت را در سطح جهان با استفاده از روش هایی ساده از جمله آموزش و در توزیع امکانات جلوگیری از بارداری بدون اجبار به مورد اجرا در آوریم. این کار به مراتب آسان تر از مهیا کردن 30 تراوات انرژی برای مصرف در سال 2100 خواهد بود.

*عصر ایران