قرارداد بوئینگ؛ چارچوبی برای روابط ایران و آمریکا

دیپلماسی ایرانی: گزارش های جدید حکایت از این دارد که بوئینگ می تواند در این ماه هوایپمایی جدید به ایران تحویل دهد. به گزارش رویترز این کمپانی یک فروند بوئینگ 777 که قرار بود ابتدا به خطوط هوایی ترکیه تحویل داده شود را به ایران می دهد. این اولین هواپیما از قرارداد تحویل هشتاد فروند هواپیمایی است که ایران ایر و بوئینگ در دسامبر 2016 به ارزش 16.6 میلیارد دلار امضا کردند. بر اساس قرارداد سفارش ها شامل پنجاه فروند ماکس 737 و سی فروند 777 در دو مدل است و قرار بود که تحویل آن از دسامبر 2018 آغاز شود.

این تحویل زودهنگام ممکن است شانس انتخاب دوباره حسن روحانی رئیس جمهور ایران را افزایش دهد و پس از بیانیه هفته پیش بوئینگ در خصوص دومین قرارداد خود به ارزش 3 میلیارد دلار برای فروش سی فروند هواپیمای مسافربری 737 ماکس 8 به خطوط هوایی آسمان انجام می شود.

ایران معنای ایجاد شغل می دهد

تعامل بوئینگ با ایران تردیدهای دولت ترامپ در خصوص ارزش توافق هسته ای با ایران را درست در مقابل تعهدات اعلام شده مبنی بر حمایت از اشتغال آمریکایی ها، به ویژه در بخش تولید، قرار می دهد.

چندین و چند کمپانی آمریکایی در حال تجارت با ایران هستند، چه از طریق شرکت های تابعه غیرآمریکایی که تحت جنرال لیسانس اچ قرار دارند و چه از طریق معافیت برای صادرات کالاهای کشاورزی و یا محصولات دارویی، هر چند که به ندرت رخ می دهد محصولاتی که به ایران صادر می شود دقیقا در آمریکا تولید شده باشند. به طور عمومی اجناس صادراتی آمریکایی در واحدهای تولیدی غیرآمریکایی به عنوان بخشی از زنجیره جهانی عرضه تولید می شود. از همین رو اغلب شرکت های چند ملیتی که در فرصت های (تجاری) ایران حضور دارند ممکن است از سود آن سهمی ببرند اما احتمالا نمی توانند (به واسطه آن) در حجم بالا برای آمریکایی ها شغل تولید کنند.

هرچند که بوئینگ کمپانی بزرگ و موفقی است اما تجارت با ایران به لحاظ سیاسی حساس است. این کمپانی از این حقیقت آگاه است و از همین رو زمانی که در خصوص فروش محصولاتش به ایران بحث می کند با زبان ترامپ استفاده می کند.

بوئینگ تولید اشتغال برای آمریکایی ها از طریق قرارداد سال 2016 با ایران ایر و قرارداد اخیر با ایران را به عنوان ملاحظه بنیادین خود برجسته کرده است. بر اساس بیانیه رسمی بوئینگ که در 11 دسامبر 2016 قرارداد تحویل هواپیما به ایران ایر را اعلام می کرد، فروش این محصولات " از ده ها هزار شغل که مستقیما با تولید و تحویل بوئینگ 777 -300 در ارتباط است، تا پایان دوره تحویل کامل نزدیک به صد هزار شغل در بخش هوا و فضا ایجاد می کند." به طریق مشابه 4 آوریل 2017 در بیانیه توافق با آسمان تاکید کرد " فروش محصولات هوایی در این اندازه نزدیک به 18 هزار شغل در آمریکا ایجاد یا تقویت می کند."

چارچوبی برای "دیپلماسی ِ تجارت"

تعامل بوئینگ با ایران تنها یک معامله یکباره نیست. موضوع بر سر تعهدات بلند مدت به بازاری است که در دو دهه بعدی نظمی اساسی و قابل توجه ایجاد خواهد کرد. از نقطه نظر سیاسی، هجوم بوئینگ به ایران حائز اهمیت بسیار است.

هر زمان که دیپلمات های آمریکایی دسترسی به ایران نداشته باشند و دیالوگ مستقیم با همتایان ایرانی شان محدود باشد، مدیران اجرایی آمریکایی کانالی همیشگی برای ارتباط خواهند داشت.

قراردادهای بوئینگ می تواند به ساخت چارچوبی برای توسعه روابط ایران و آمریکا در سال های پیش رو کمک کند. از برخی جهات، موقعیت بوئینگ یادآور قرارداد بی نتیجه اکتشاف و تولید نفت شرکت کوکوفیلیپس در سال 1995 است. قرارداد کونوکو که همچون قرارداد بوئینگ نشانه از سرگیری روابط ایالات متحده و ایران بود زیر فشارهای کنگره و مقررات تحریمی از بین رفت.

اما بنا به سه دلیل قرارداد بوئینگ از چشم انداز بهتری برخوردار است: نیاز به سرمایه گذاری در ایران ندارد، فروش هواپیماهای نو و امن به طور اصولی به نفع مردم است، و از همه مهم تر، حامی اشتغال در آمریکا است.

نویسنده: اسفندیار باتمانقلیچ