آیا ماینرهای چین دلیل خاموشی های اخیر ایران است؟

ادعای برخی از مقامات ارشد ایران مبنی بر اینکه استخراج رمز ارز توسط چینی ها سبب قطعی برق و افزایش آلودگی هوا شده، بحث و جدلهای پردامنه ای را میان صاحب نظران برانگیخته است.

اوایل ژانویه، در پی خاموشی های گسترده در تهران، رسانه ها و مقامات، مزرعه بزرگ استخراج رمز ارز در نزدیکی شهر رفسنجان را عامل این نابسامانی دانستند.

این مزرعه که 54000 کارگر در استخدام خود دارد، بزرگترین سایت مجاز استخراج بیت کوین در کشور است که طبق گزارش ها هر ساعت 175 مگاوات برق مصرف می کند.

این مجموعه که با نام گروه توسعه سرمایه گذاری ایران و چین فعالیت می کند، این ادعاها را رد کرده و علت اصلی خاموشی ها را ناکارآمدی صنعت برق ایران می داند.

اما در پی اعتراضات گسترده مردمی، «فصیحی هرندی» فرماندار رفسنجان خبر داد که این مزرعه داوطلبانه فعالیت خود را متوقف کرده است.

وی گفت: «مسئولان مزرعه به ما گفتند که هدف از توقف فعالیتشان تأمین برق مردم در مناطق مسکونی و جلوگیری از خاموشی های بیشتر است.»

پس از آن هم اعلام شد که فعالیت تمام مزارع استخراج بیت کوین در کشور برای دو هفته متوقف شده است.

بحث هایی که در پی انتشار این اخبار در ایران شکل گرفته، علاوه بر اینکه سؤالاتی را پیرامون امکان ادامه استخراج رمز ارز در ایران ایجاد کرده است، گویای اختلاف بین سیاستمداران در خصوص رابطه ایران و چین نیز می باشد. برخی از چهره های هوادارِ چین، شخصیت های هوادار آمریکا را متهم به تلاش برای لکه دار کردن نام پکن در این ماجرا می کنند.

آیا مشکل برق سیاسی شده؟

«حسین کنعانی مقدم» از تحلیلگران سیاسی جریان محافظه کار معتقد است که طرفداران غرب، از نفوذ چین در ایران خشمگین هستند و تلاش می کنند تا جلوی نقش آفرینی چین و نزدیکی بیشتر رابطه دو کشور را بگیرند.

سال گذشته گزارش شد که دولت ایران با چین پیش نویس توافقی 25 ساله را در زمینه همکاری های اقتصادی و سیاسی امضا کرده است. منتقدان، این توافق را استعماری خواندند و گفتند که تهران با این توافق به چین اجازه می دهد منابع طبیعی و ذخایر نفت کشور را غارت کند.

به گفته کنعانی مقدم «بدنبال درز اطلاعاتی از توافق 25 ساله ایران و چین در رسانه ها، تبلیغاتی منفی علیه چین در ایران آغاز شد و برخی، علیه فعالیت های چین در ایران مصاحبه هایی انجام دادند. من فکر می کنم هواداران رابطه با غرب، پشت این تبلیغات منفی هستند.»

علاوه بر مزرعه رفسنجان، گزارش ها نشان می دهد که یک مزرعه چینی دیگر در منطقه آزاد ارس در شمال غربی ایران درحال فعالیت است. این موضوع را «امیر ناظمی» معاون وزیر ارتباطات ایران تأیید کرد، اما مقامات اداره برق منطقه آزاد ارس، فعالیت مزارع استخراج رمز ارز چینی را در آن منطقه تکذیب می کنند.

این تکذیب در حالی است که «محمدرضا شرفی» رئیس انجمن مزارع رمز ارز کشور می گوید: نود درصد افراد فعال در زمینه استخراج رمز ارز، در مناطق ویژه اقتصادی و مناطق آزاد کار می کنند.

«سپهر محمدی» رئیس هیأت مدیره انجمن Blockchain ایران نیز در پاسخ به سؤال ما که چه کشورهایی در ساخت و بهره برداری از مزارع استخراج رمز ارز در ایران مشارکت دارند؟ گفت «در ایران مزارعی متعلق به چین و هند داریم» شرفی با اشاره به مطالعه ای که حدود دو سال پیش انجام شده گفت که 500,000 دستگاه ماینر در آن زمان در ایران وجود داشت.

جوّ ضد چینی

«علی شریعتی» از اعضای ارشد اتاق بازرگانی ایران و از چهره های اصلاح طلب می گوید: «جریانی در ایران است که با هدف تسویه حساب داخلی، بدنبال برانیگختن احساسات مردم علیه چین و ایجاد فضایی ضد چینی می باشد.» وی افزود که مسأله چین در تهران به موضوعی حزبی و سیاسی تبدیل شده است، حال آنکه قبلا موضوعی دیپلماتیک و اقتصادی بود.

در این میان کسانی نیز هستند که نقش چین را در خاموشی های اخیر ایران کمرنگ می دانند؛ برای مثال «مصطفی رجبی مشهدی» سخنگوی شبکه برق ملی ایران معتقد است عامل اصلی در خاموشی های اخیر نه چین، که کسانی هستند که به صورت غیرمجاز اقدام به استخراج رمز ارز می کنند.

وی 8 ژوئیه اعلام کرد «استخراج کنندگان غیر قانونی رمز ارز بیش از 300 مگاوات برق مصرف می کنند. افزایش قیمت بیت کوین که از 8000 دلار به بیش از 30000 دلار رسیده، سبب افزایش شمار دستگاههای ماینر شده است.»

نگرانی استخراج کنندگان رمز ارز از حملات اخیر

برخی از کسانی که با مجوز شروع به استخراج رمز ارز کرده اند، نگرانی خود را بابت جوّی که در پی خاموشی ها علیه شان ایجاد شده، اظهار می دارند.

به گفته محمدی «متأسفانه هر اتفاقی بیافتد، مقامات مسئولیت را به گردن استخراج کنندگان می اندازند؛ درحالی که این شرایط نتیجه سوء مدیریت خودشان است. میزان برق مصرفی توسط ماینرها بالا نیست و همه این حرف ها برای فریب مردم است.»

شرفی نیز معتقد است که برخی از رسانه ها می خواهند «با پروپاگاندا حقیقت را وارونه جلوه داده و مانع از بهره مندی کشور از منافع استخراج رمز ارز شوند. این درحالی است که سهم ایران از استخراج رمز ارز در جهان تنها چهار درصد است.»

مقصر کیست؟

در ایران هنوز این بحث جریان دارد که مسئول خاموشی ها کیست؟

به گفته «ابوذر صالحی» مدیرکل امور بین الملل صنعت برق ایران «یکی از عواملی که سبب افزایش مصرف برق شده، استخراج غیرمجاز رمز ارز است. تاکنون حدود 1600 رمز ارز غیرمجاز شناسایی کرده ایم، دستگاههای ماینر را ضبط کرده و برق مزارع را قطع کرده ایم.»

اخیرا وزیر انرژی از مردم خواست که وجود دستگاههای ماینر غیرمجاز را گزارش داده و در ازای آن پاداش بگیرند؛ نتیجه، کشف 45000 ماینر غیرمجاز بود. شریعتی با بیان اینکه دولت باید موضع خود را در برابر استخراج غیر قانونی رمز ارز روشن کند، گفت «متأسفانه بدلیل تحریم ها و رکود اقتصادی حاصل از آن، بسیاری از صنایع و کارخانجات که برق ارزان تر از دولت دریافت می کنند، رو به استخراج غیرقانونی رمز ارز آورده اند.»

اما در کنار همه اینها سؤالاتی نیز پیرامون نقش دولت و سازمان های دولتی در ایجاد و فعالیت مزارع غیرقانونی استخراج وجود دارد که تاکنون بی پاسخ مانده است. سال 2019 «فاطمه ذوالقدر» نماینده مجلس فاش کرد که در دو استودیو متعلق به صداوسیما، رمز ارز استخراج می شود. در واکنش به اتهامات وارده، محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور، این گزارش ها را تکذیب کرد و گفت دولت هیچ مزرعه استخراجی ندارد؛ اما اشاره ای به صداوسیما نکرد.

*منبع: میدل ایست آی

مترجم: فاطمه رادمهر