بیش از یک ماه از حمله روسیه به اکراین می‌گذرد. برخلاف انتظار، ارتش روسیه نتوانسته در برابر مقاومت اکراینی‌ها کار چندانی از پیش ببرد. نیروهای متجاوز از هفته دوم نتوانستند پیشروی بیشتری کنند و تاکنون مناطق کمی را تحت کنترل خود درآورده‌اند. 25 مارس فرماندهی عالی روسیه اعلام کرد که اهداف مرحله اول جنگ محقق شده و از این به بعد ارتش روسیه بر «آزادسازی» منطقه دونباس متمرکز خواهد شد. باتوجه به خواسته نخستین روسیه که نازی‌زدایی اکراین، سرنگونی دولت آن کشور و نابودی ارتش آن بود، تمرکز بر آزادسازی دونباس نشان می‌دهد که روسیه از خواسته‌های اولیه خود تنزل کرده است
رهبری چین با دقت این جنگ را دنبال می‌کند و بی‌شک درسهایی نیز از آن فراگرفته است. نخستین درس را می‌توان لزوم تصمیم‌گیری درباره امور مهم کشور توسط گروهی از نخبگان و جلوگیری از تمرکز قدرت در دست یک نفر دانست. درست است که چین در تبلیغات رسمی، روایاتی که به نفع روسیه و درتقابل با آمریکا است منتشر می‌کند؛ اما آن دسته از نخبگان سیاسی که چین را اداره می‌کنند، دید روشن‌تری از اوضاع دارند. تصمیم پوتین برای حمله به اکراین نشان داد، وقتی رهبری کشور از شکل جمعی به فردی تغییر شکل پیدا می‌کند، می‌تواند چه اثرات مخربی داشته باشد. زیردستان پوتین برای جلوگیری از خشم او اطلاعات نادرستی به وی دادند و سبب شدند که برداشت‌های نادرست او تقویت شود؛ همین امر در نهایت سبب تهاجم نظامی به خاک اکراین شد
از آنجا که شی‌جین‌پینگ یک دهه است برای شخصی سازی قدرت سیاسی در چین تلاش می‌کند، جنگ اکراین آن دسته از نخبگان سیاسی چین را که مخالف شخصی سازی قدرت هستند، در مخالفت خود مصمم‌تر کرد. نشانه این مصمم‌تر شدن را می‌توان در جلسه 28 مارس دفتر سیاسی حزب دید؛ در این جلسه یینگ‌یونگ یکی از معتمدین جین‌پینگ که در ابتدای شیوع کرونا ردای دبیری حزب را در استان هوبئی بر تن کرده بود، از سمت خود برکنار و به بازنشستگی پیش از موعد فرستاده شد. این درحالی بود که انتظار می‌رفت یونگ سمت‌های بالاتری را در امور سیاسی و حقوقی در دست بگیرد
اواخر امسال قرار است بیستمین کنگره حزب برگزار شود. بعید است که تثبیت قدرت شی‌پینگ به مانع برخورد کند و او همچنان رهبر اصلی چین باقی خواهد ماند اما به احتمال قوی دفتر سیاسی و کمیته دائمی حزب تحت سلطه وفاداران به شی قرار نخواهد گرفت و شاهد حضور افراد از جناح‌های مختلف در این دو نهاد خواهیم بود
جنگ در اکراین بر نحوه تعامل چین با جهان نیز تأثیراتی دارد. چین در واکنش به جنگ اکراین تلاش کرده است بین دو طرف موازنه برقرار کند، بگذارد غرب و روسیه یکدیگر را تضعیف کنند و خود از شرایط موجود بیشترین استفاده را ببرد. برای مثال به غرب بگوید که حاضر است در ازای بستن قراردادهایی با آنها، از روسیه حمایت نکند. وزیر امورخارجه چین وانگ‌یی هنگام دیدار با همتای روس خود از دوستی بدون حدومرز با روسیه سخن گفت، اما نماینده این کشور هنگام گفتگو با طرف آمریکایی تأکید کرد که اصول منشور ملل متحد، حقوق بین‌الملل و هنجارهای اساسی حاکم بر روابط بین‌الملل را در رابطه با روسیه مدنظر قرار خواهند داد و افزود چین از اقدامات روسیه تبری می‌جوید
چین بدنبال منافع خود است و لذا دیپلماسی را بهترین گزینه می‌داند؛ به عبارت دیگر درس جنگ اکراین برای سیاست خارجی چین این است که دیپلماسی و محتاط بودن را بر جنگ و ستیزه‌جویی انتخاب کند. از این رو جناح تازه‌ظهوری که نام گرگ جنگنده را بر خود گذاشته و در وزارت خارجه چین شروع به فعالیت کرده است، با آغاز جنگ اکراین رفته رفته نفوذ خود را از دست می‌دهد و جناح‌هایی که طرفدار شیوه‌های دیپلماتیک هستند، قدرت بیشتری خواهند یافت.
و اما سومین درس: ارتش آزادی‌بخش خلق چین که آخرین جنگ خود را در سال 1979 انجام داد، از بی‌کفایتی ارش روسیه شوکه شده است. ارتش روسیه که شبیه یک ماشین جنگی قدرتمند به نظر می‌رسید، اکنون به گل نشسته و شاهد فرار و خودزنی سربازان و افسران و کشته شدن تعداد زیادی از ژنرال‌های خود است. این نشان می‌دهد که ارتش روسیه سالها است که دچار فرسودگی شده و آماده جنگ نبوده است
سرنوشت ارتش روسیه در جنگ اکراین باعث می‌شود که ارتش آزادی‌بخش خلق چین نگاهی به خود بیاندازد و لزوم اصلاح را بیشتر درک کند. اگر شی‌جین‌پینگ و ارتش درس‌های جنگ اکراین را به‌درستی آموخته باشند، می‌فهمند که با توجه به احتمال جنگ در تایوان، باید در کنگره بعدی حزب افسران حرفه‌ای را به مقام فرماندهی عالی ارتش بگمارند نه متحدان سیاسی شی را. باید انجام اصلاحات و نوسازی را در دستور کار قرار دهند. هچنین با توجه به اینکه یکی از عوامل نابودی ارتش روسیه فساد بوده است، کمپین مبارزه با فساد ارتش آزادی‌بخش باید فعالیت خود را تشدید نماید و افراد فاسدی که سبب تضعیف توان نظامی کشور می‌شوند را برکنار کند
کوتاه سخن اینکه بیستمین کنگره حزب که به‌زودی برگزار خواهد شد، سیاست چین را برای پنج سال آینده شکل می‌دهد. درس‌های جنگ اکراین می‌تواند تأثیرات ماندگاری بر نحوه تفکر و عملکرد رهبران چین داشته باشد
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما