ترامپ؛ گزینه‌ای مناسب برای ایران

همزمان با گرم تر شدن تنور انتخابات در آمریکا این پرسش مطرح می شود که کدام یک از گزینه های دمکرات یا جمهوری خواه در ایالات متحده فرد مناسب تری برای دستگاه سیاست خارجی ایران می تواند باشد؟

برای درک بهتر موضوع ذکر این نکته ضروری است که اولین و مهمترین اولویت از نظر ایران این است که از دخالت آمریکا در موضوعات منطقه کاسته شود و آمریکا نیروهای خود را از خلیج فارس بیرون ببرد. در گام بعدی گزینه مناسب ایران فردی است که نقش منطقه ای ایران را بپذیرد، متعهد به انجام مو به موی برجام باشد، تعریف دوگانه از تروریسم و حقوق بشر را کنار بگذارد. طبیعتا سیاست های خصمانه کاخ سفید علیه ایران در کوتاه مدت و با تغییر رئیس جمهور تغییر چندانی نمی کند اما در نهایت انتخاب میان بد و بدتر است.

از میان دمکرات ها سناتور برنی سندرز طرفداران بیشتری در میان نخبگان ایرانی دارد. سناتور سندرز ریشه یهودی دارد اما از برجام به طور کامل حمایت می کند، معتقد است در قضیه اسرائیل و فلسطینیان، ایالات متحده باید به واقع بی طرف باشد و از حمایت بی چون چرای اسرائیل دست بردارد و در نهایت خواهان ایجاد رابطه دیپلماتیک میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا است.

هیلاری کلینتون نامزد دیگر دمکرات ها طرفدار برجام است اما ایران را منبع بی ثباتی در خاورمیانه می بیند. کلینتون به شدت طرفدار اسرائیل است، عربستان را متحد ایالات متحده می داند و خواهان برخوردهای شدیدتر خارج از چارچوب برجام با ایران است.

از سوی دیگر کاندیداهای جمهوری خواه عموما بر ضد برجام هستند، خواهان فشار بیشتر بر ایران و عمدتا خواهان ادامه سیاست های سنتی ایالات متحده در خاورمیانه و به خصوص بر ضد ایران هستند.

اما در این میان دونالد ترامپ متمایز از سایرین است. قبل از انتخابات مقدماتی آمریکا ترامپ بیشتر به واسطه انتشار کتاب هایش در مورد اقتصاد و راه های پولدار شدن شناخته شده بود. ترامپ پیشینه سیاسی ندارد و صرفا سرمایه داری است که به واسطه پول وارد گود سیاست شده است. عدم آشنایی با علم سیاست و نظم نوین جهانی موجب اتخاذ موضعگیری های غیرسنجیده و بعضا مغایر با دکترین سیاسی - نظامی ایالات متحده از طرف ترامپ شده که متناوباً موجب واکنش های جهانی از طرف کشورهای مختلف گردیده است. دامنه این واکنش ها حتی به متحدین نزدیک ایالات متحده همچون انگلستان نیز رسیده است.

برای مثال می توان به سخنرانی ترامپ پیرامون هسته ای شدن ژاپن و کره جنوبی نام برد که واکنش جهانی را برانگیخت چرا که در تقابل با سیاست عدم اشاعه سلاح های هسته ای بود. از دیگر موضع گیری های غیرمعقول ترامپ که واکنش های گسترده ای را برانگیخت می توان به عدم اجازه ورود مسلمانان به خاک آمریکا اشاره کرد.

اما چرا ترامپ می تواند گزینه مناسب برای جمهوری اسلامی ایران باشد؟ در صورت راهیابی ترامپ به کاخ سفید مناسبات کنونی در روابط بین الملل به طور عمده ای دستخوش تغییر خواهد شد و این لزوما برای جمهوری اسلامی ایران بد نیست. اگر ترامپ بر مواضعش پافشاری کند بلوک ائتلاف کشورهای غربی تضعیف خواهد شد و قطب بندی های جدیدی در نظم جهانی بوجود خواهد آمد و متحدین آمریکا در دسته بندی ها و نهادهای ضعیف تر جای خواهند گرفت. برای نمونه سازمان ناتو تضعیف می شود، زیرا ترامپ در یکی از موضع گیری هایش در مورد ناتو گفت: فی نفسه اهمیتی برای ناتو قائل نیستم. ناتو سازمانی منسوخ است که اعضای آن به موج سواری مجانی مشغول هستند.

این پتانسیل وجود دارد که در صورت انتخاب ترامپ ائتلاف آمریکا و کشورهای عربی خاورمیانه نیز تضعیف و یا نابود شود. رویکرد فعلی ایالات متحده در خاورمیانه دلجویی و حمایت بی حد و حصر از کشورهایی است که نهایت نقش آنها در منطقه بازی با دلارهای نفتی شان است اما ترامپ کشورهای عربی را موجودات تنبلی می بیند که سعی دارند از قدرت ایالات متحده برای منافع خود استفاده کنند.

ترامپ جنگ عراق را «اشتباهی تاریخی» می نامد و داعش را مهم ترین تهدید در خاورمیانه. او عربستان را تهدید کرد که باید هزینه جنگ ایالات متحده با داعش را بپردازد. ترامپ گفت که کشورهایی که از حمایت آمریکا برخوردار هستند، باید هزینه این حمایت را بپردازند.وی در گفتگو با نیویورک تایمز تاکید می کند: عربستان بدون ما مدتی طولانی باقی نخواهد ماند.

ترامپ در ادامه گفت که در سیاست خارجی خود نگرش «آمریکا در وهله اول» دنبال خواهد شد که مانع از سوء استفاده از کشورش می شود؛ بدین معنی که ایالات متحده دیگر لزومی نمی بیند که در تمام مناقشات جهانی دخالت کند.

در مورد سوریه، ترامپ از دولت باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا به خاطر جستجو برای یافتن برون رفتی سیاسی به منظور حل بحران سوریه و کناره گیری بشار اسد انتقاد و آن را دیوانگی و حماقت خواند و گفت: من نمی گویم که اسد فرد خوبی است زیرا اینطور نیست اما مشکل بزرگ ما اسد نیست بلکه گروه داعش است.

از نقطه نظر جمهوری اسلامی ایران نظم جهانی و مناسبات حاکم بر آن عادلانه و بر مبنای واقعیت های منطقه ای و جهانی نیست. ایران در وهله اول آمریکا را عامل بی ثباتی در خاورمیانه می بیند و همواره خواهان عدم دخالت آمریکا در خاورمیانه شده است. شگفت انگیز اینکه ترامپ هم به همین موضوع پافشاری می کند. او در مصاحبه با نیویورک تایمز تاکید می کند:چرا ما همیشه باید طلایه دار همه چیز باشیم؟

اینکه چرا ترامپ مانند دیگر سیاستمداران آمریکایی قائل به دخالت در همه جا نیست شاید برگردد به نگرش بیزینسی و اقتصادی که دارد. اما اوست که می تواند به طور بالقوه دست از حمایت آمریکا از کشورهای عربی را بردارد، دخالت های آمریکا در خاورمیانه را کاهش دهد و در نهایت از تعداد نیروهای آمریکایی در خلیج فارس و کشورهای پیرامون جمهوری اسلامی ایران بکاهد و همین برای جمهوری اسلامی ایران کفایت می کند.

*علیرضا میرزاعبدالله، عضو شورای روابط خارجی استرالیا/دیپلماسی