اندونزی – که از کشورهای مهم مسلماننشین به شمار میآید – در مجمع عمومی سازمان ملل، پیامی داد که کمتر کسی انتظارش را داشت: برای رسیدن به صلح، باید امنیت اسرائیل تضمین شود.
پرابوو سوبیانتو، رئیسجمهور اندونزی، در اولین حضورش در سازمان ملل گفت: «ما باید امنیت اسرائیل را هم به رسمیت بشناسیم و تضمین کنیم. تنها در این صورت صلح واقعی ممکن است.» او سخنرانیاش را با کلمه عبری «شالوم» (به معنای صلح) به پایان برد.
اندونزی سالهاست هیچ رابطه دیپلماتیکی با اسرائیل ندارد و همیشه طرفدار جدی فلسطین بوده است. در سیاست خارجی این کشور، اسرائیل معمولاً بهعنوان مانع اصلی صلح معرفی میشد. بنابراین، سخنان رئیسجمهور اندونزی تحولی بزرگ در این رویکرد سنتی به شمار میآید.
اهمیت موضوع از اینجاست: اندونزی با جمعیت بیش از ۲۸۳ میلیون نفر، بزرگترین کشور مسلمان جهان است و خود را صدای اخلاقی اسلام در جهان میداند. پس وقتی رئیسجمهور این کشور از تریبون سازمان ملل کلمه «شالوم» بر زبان میآورد، این فقط یک حرکت نمادین نیست؛ بلکه پیامی حسابشده هم به مردم داخل کشور و هم به غرب، از جمله اسرائیل است.
چرا الان؟ سوبیانتو که سابقه نظامی دارد، نگاه عملگرایانهای دارد. او میداند در دنیایی که جنگ اوکراین، بحرانهای خاورمیانه و رقابت آمریکا و چین آن را متلاطم کرده، رسیدن به ثبات نیازمند نگاهی تازه است. همچنین میداند اندونزی اگر همچنان به شعارهای قدیمی بچسبد، نمیتواند نقش رهبری جهان را داشته باشد.
این سخنان فقط در جاکارتا اثر ندارد؛ سالها دولتهای عربی در ظاهر اسرائیل را محکوم میکردند اما در عمل روابط اقتصادی و امنیتیشان را با آن گسترش میدادند. توافقهای ابراهیم نشان داد که عادیسازی روابط امکانپذیر است. اما جنگ غزه پس از حمله حماس در ۷ اکتبر باعث شد بسیاری از کشورها دوباره محتاط شوند. با این حال، سخنان صریح سوبیانتو این سکوت را شکست و دوباره این واقعیت را مطرح کرد: ثبات یعنی تضمین امنیت اسرائیل.
البته مخالفان در اندونزی و جاهای دیگر او را به خیانت به فلسطینیها متهم خواهند کرد. اما واقعیت این است که فلسطینیها بدون پذیرش حق امنیت اسرائیل به استقلال نمیرسند، همانطور که اسرائیلیها هم بدون توجه به خواستههای فلسطینیها به صلح نخواهند رسید. پیشرفت تنها زمانی ممکن است که هر دو طرف موجودیت یکدیگر را بپذیرند.
اکنون توپ در زمین غرب است. اگر اندونزی حرف را به عمل تبدیل کند – مثلاً با باز کردن دفترهای تجاری، تبادلات فرهنگی یا نقشآفرینی در میانجیگری منطقهای – تأثیر آن بسیار گسترده خواهد بود. جمعیت و جایگاه اندونزی میتواند دیگر کشورهای مسلمان را هم به سمت همزیستی سوق دهد.
سوبیانتو با گفتن یک حقیقت ساده، تابو را شکست. اگر رهبران غربی واکنش درستی نشان دهند، شاید این سخنان آغازی برای حرکتی واقعی به سوی صلح در خاورمیانه باشد.
نظر شما