یک مقام ارشد در دولت لیبی با مقامات اسرائیلی دربارهٔ طرحی برای اسکان مجدد صدها هزار فلسطینیِ راندهشده از غزه گفتوگو کرده است. این خبر را منابع متعدد به میدل ایست آی گفتهاند.
به گفتهٔ مقامهای لیبیایی، عربی و اروپایی که به دلیل حساسیت موضوع نخواستند نامشان فاش شود، ابراهیم دبیبه، مشاور امنیت ملی و از بستگان نخستوزیر عبدالحمید دبیبه، رهبری این گفتوگوها را بر عهده دارد، این درحالی است که فلسطینیان در غزه، قاطعانه طرح پساجنگ رئیسجمهور آمریکا، دونالد ترامپ، برای این منطقه را رد کردهاند.
یک منبع لیبیایی گفت که «گفتوگوهای عملی» در این زمینه صورت گرفته، اما جزئیات هنوز مبهم است. او افزود: «مکانیسمها و نحوهٔ اجرای طرح هنوز مطرح نشده است.»
منبع لیبیایی دیگری تأکید کرد که مذاکرات همچنان ادامه دارد و اعضای پارلمان طرابلس عمداً از جریان ماجرا بیاطلاع نگه داشته شدهاند، زیرا حمایت از فلسطین در کشور بسیار عمیق است.
به گفتهٔ همین منبع، آمریکا در تلاش برای راضی کردن برخی رهبران لیبی حاضر شده حمایت اقتصادی یا مزایای دیگری در اختیارشان بگذارد، منوط به اینکه لیبی حاضر شود فلسطینیان را بپذیرد.
این منبع اضافه کرد که ابراهیم دبیبه پیشاپیش تضمین گرفته است که وزارت خزانهداری آمریکا حدود ۳۰ میلیارد دلار از داراییهای مسدودشدهٔ دولت لیبی را آزاد کند.
در ماه مه، منابع جداگانهای به میدل ایست آی گفته بودند که مسعد بُولُس (مشاور ترامپ و پدر شوهر تیفانی، دختر ترامپ) دربارهٔ آزادسازی میلیاردها دلار از داراییهای مسدودشدهٔ لیبی با ابراهیم دبیبه گفتوگو کرده است.
این داراییها اوایل سال ۲۰۱۱ چند ماه پیش از سرنگونی معمر قذافی توسط ناتو، توسط باراک اوباما، رئیسجمهور وقت آمریکا، مسدود شد.
بولُس بهشدت دخالت در مذاکرات اسکان فلسطینیان را تکذیب کرد و گفت این گزارشها «تحریکآمیز و کاملاً دروغین» است.
با این حال، آنا کلی، معاون دبیر مطبوعاتی کاخ سفید، گفت ترامپ «مدتهاست از راهحلهای خلاقانه برای بهبود زندگی فلسطینیان حمایت کرده، از جمله اسکان آنها در مکانی تازه و زیبا، در حالی که غزه بازسازی میشود.»
ایدهٔ استفاده از لیبی بهعنوان محل جدیدی برای فلسطینیان راندهشده در حالی مطرح میشود که براساس گزارش ها، به خلیفه حفتر، فرمانده نظامی قدرتمند شرق لیبی، پیشنهاد شده است در صورت پذیرش اسکان صدها هزار فلسطینی، کنترل بیشتری بر منابع نفتی کشور به دست آورد.
حفتر ــ که نقشی اساسی در ویرانی گسترده و بیثباتی لیبی و همچنین جنگ داخلی سودان ایفا کرده است ــ این گزارشها را رد کرده است.
در همین حال، چند ساعت پس از دریافت پرسش میدل ایست آی دربارهٔ مسئلهٔ اسکان فلسطینیان، نخستوزیر دبیبه گفت دولت او در «جنایت» اسکان فلسطینیان مشارکت نخواهد کرد.
او جملهای را از بیانیهٔ سفارت آمریکا در طرابلس در ماه مه تکرار کرد که گزارشها دربارهٔ تلاش واشنگتن برای جابجایی فلسطینیان در لیبی را رد کرده بود.
دفتر او روز چهارشنبه به میدل ایست آی گفت: «ما بار دیگر تأکید میکنیم که دولت لیبی قصد ندارد به سوی عادیسازی با قدرت اشغالگر حرکت کند و بهشدت هرگونه مشارکت در جنایت جابجایی مردم فلسطین را رد میکنیم. نسلکشی در غزه یک فاجعهٔ انسانی جدی است که جامعهٔ جهانی باید فوراً به آن رسیدگی کند. پاکسازی قومی فلسطینیان از سرزمین مادریشان ــ که طبق قوانین بینالمللی جنایت است ــ راهحل این تراژدی نیست.»
اسرائیل بهطور علنی دربارهٔ اخراج فلسطینیان از غزه صحبت کرده است. هفتهٔ گذشته نخستوزیر بنیامین نتانیاهو گفت مقامات اسرائیلی با «چند کشور» در تماس بودهاند تا شهروندان آوارهٔ این منطقهٔ جنگزده را بپذیرند.
نتانیاهو افزود: «فکر میکنم این طبیعیترین کار است. همهٔ کسانی که نگران فلسطینیان هستند و میگویند میخواهند به آنها کمک کنند، باید درهایشان را به رویشان باز کنند. به ما چه موعظه میکنید؟ ما آنها را بیرون نمیرانیم ؛ ما امکان میدهیم که اگر بخواهند، اول از همه از مناطق جنگی، و حتی از خود نوار غزه بروند».
اخیراً آوی دیختر، وزیر کشاورزی اسرائیل، لیبی را «مقصدی ایدهآل» برای فلسطینیان دانست و گفت اگر حمایت بینالمللی لازم فراهم شود، آنها «با خوشحالی غزه را ترک میکنند».
او گفت: «لیبی کشوری بزرگ است، با سرزمینهای پهناور و خط ساحلی مشابه غزه. اگر جهان میلیاردها دلار برای بازسازی فلسطینیان در آنجا سرمایهگذاری کند، کشور میزبان هم از نظر اقتصادی سود خواهد برد.»
مقامات اسرائیلی سالهاست که طرفدار اخراج فلسطینیان از غزه هستند. تنها یک هفته پس از حملهٔ ۷ اکتبر، گیلا گملیل، وزیر اطلاعات وقت اسرائیل، طرح «مهاجرت داوطلبانه» خود را به کابینه ارائه کرد و امیدوار بود ۱.۷ میلیون فلسطینی نوار غزه را ترک کنند.
اخراج اجباری ــ همانطور که در غزه مشاهده شده ــ ناقض حقوق بینالملل بشردوستانه است، بهویژه مادهٔ ۴۹ کنوانسیون چهارم ژنو که انتقال اجباری افراد توسط قدرت اشغالگر را ممنوع میکند.
یک منبع اروپایی به میدل ایست آی گفت دبیبه و حفتر «بهطور همزمان با اسرائیلیها مذاکره میکنند» به امید اینکه «مشروعیت بیشتری از آمریکاییها بگیرند».
او افزود: اگر طرح اسکان اجباری در لیبی پیاده شود، فلسطینیان از آتش به سوی هلاکت دیگری رانده خواهند شد.
این منبع گفت: «اول از همه برای خود فلسطینیان فاجعهبار خواهد بود، که پس از رهایی از زندگی نابودشده در غزه، به کشوری منتقل شوند که درگیر بحران سیاسی عمیق و جنگ داخلی است. در لیبی که دولتها و ساختار اجتماعیاش شکسته و فروپاشیدهاند، هیچ مراقبتی از آنها نخواهد شد و این به یک فاجعهٔ تازه خواهد انجامید، فاجعهای که موج جدیدی از مهاجرت به سوی سواحل اروپا به راه خواهد انداخت. و این خود هولناک است؛ چون در دهههای گذشته شاهد بودیم که بسیاری از این قایقها در نیمهٔ راه مدیترانه غرق میشوند. حتی اگر به اروپا برسند، بعید است اروپا از ورود یک میلیون عرب دیگر استقبال کند.»
یک مقام عربی آگاه از مذاکرات اخیر هشدار داد که همدستی در طرح پاکسازی قومی اسرائیل میتواند خشم گستردهای در سراسر لیبی برانگیزد.
او گفت: «این برای مردم لیبی شوکآور خواهد بود.»
محمد محفوظ، تحلیلگر سیاسی لیبیایی، نیز این نظر را تأیید کرد و به میدل ایست آی گفت آمریکا بهخوبی آگاه است که بحث دربارهٔ اسکان فلسطینیان در لیبی میتواند فشار بزرگی بر مقامات وارد کند.
او افزود: «پذیرفتن فلسطینیان ممکن است هزینهٔ سنگینی برای هر یک از طرفهایی داشته باشد که بخواهند در این موضوع با آمریکا همکاری کنند. این خود میتواند توضیح دهد چرا هیچیک از دولتهای لیبی هنوز به عادیسازی روابط نپرداختهاند.»
در هفتههای اخیر، مقامات اسرائیلی علناً اعلام کردند که با رهبران کشورهای آفریقا و آسیا تماس گرفتهاند تا سرزمینهایشان بهعنوان مقصد احتمالی برای اخراج فلسطینیان استفاده شود.
طرحهایی برای اسکان فلسطینیان در سودان، سودان جنوبی و منطقهٔ جداییطلب سومالیلند مطرح شده، با وجود اینکه همهٔ این مناطق با خشونت و جنگ مواجه هستند.
سودان از زمان آغاز جنگ داخلیاش در سال ۲۰۲۳ گرفتار خشونت شدید بوده و در دو سال گذشته حدود ۱۵۰ هزار نفر در آن کشته شدهاند.
سودان جنوبی نیز همچنان با پیامدهای جنگ داخلی پس از استقلال دست و پنجه نرم میکند و بیش از هفت میلیون نفر در آن با ناامنی غذایی روبهرو هستند و دستکم ۲.۳ میلیون کودک در معرض سوءتغذیهاند.
در همین حال، سومالیلند همچنان با تهدیدهای گروه مسلح الشباب به دلیل توافقنامه با اتیوپی ــ دشمن بزرگ این گروه ــ روبهروست.
یک تحلیلگر سیاسی لیبیایی که به دلیل ترس از حملات شبهنظامیان وابسته به دولت نخواست نامش فاش شود، گفت: «جای تعجب ندارد که ابراهیم دبیبه رهبری این تماسها با اسرائیل را بر عهده گرفته است.
او، مانند دولت لیبی، تنها به منافع شخصی فکر میکند و بهخوبی از مزایای نزدیک شدن به آمریکا و ترامپ آگاه است.»
اگرچه لیبی رسماً اسرائیل را به رسمیت نمیشناسد، ولی دولت طرابلس که رسماً «دولت وحدت ملی» نامیده میشود، در سالهای اخیر چندین نشست محرمانه با مقامات اسرائیلی داشته است.
در سال ۲۰۲۳، نجلا المنقوش، وزیر خارجهٔ وقت در دولت دبیبه، بهطور محرمانه با ایلی کوهن، وزیر خارجهٔ اسرائیل، در ایتالیا دیدار کرد. این موضوع باعث خشم گسترده در لیبی شد و به اعتراضات مردمی و تعلیق او از سمتش انجامید.
او بعدها در مصاحبه با الجزیره عربی گفت که این دیدار را طبق دستور مستقیم عبدالحمید دبیبه انجام داده و هماهنگی میان دولت او و اسرائیل بوده است.
وبسایت عربی پست بعداً با استناد به منابع ناشناس گزارش داد که این دیدار به ابتکار ابراهیم دبیبه صورت گرفته است.
نظر شما