یکی از 7 علت قتل در ایران ناموسی است

می توان گفت در سال 1394 برای نخستین بار در تحلیل های پلیس، قتل های ناموسی از قتل های خانوادگی تفکیک شد و این در حالی است که هنوز آمارهای جنایی در ایران شفاف اعلام نمی شود و به درستی مشخص نیست چه تعداد قتل در کشور رخ داده و چه تعداد از آن عنوان ناموسی به خود می گیرد.

به گزارش خبرآنلاین از ابتدای سال 1394 تا پایان آن می توان حدود 94 عنوان خبری یافت که در آن زنی به قتل رسیده است اما به سادگی نمی توان گفت چه تعداد از این قتل ها ناموسی بوده اند. بخشی از این ابهام مربوط به عدم اطلاع رسانی پلیس و قوه قضاییه در این زمینه است اما بخش دیگری از ابهام متوجه علل و انگیزه و همین طور مفهوم «قتل ناموسی» است.

شاید پیش از آن که به سراغ قتل های ناموسی سال 1394 برویم بهتر باست به سراغ «ناموس» و «غیرت» برویم.

این در حالی است که به گفته سرهنگ «هادی مصطفایی» معاون جنایی پلیس آگاهی کشور، نرخ وقوع قتل در سال 92 در کشور به عدد 2.5 نفر در 100 هزار نفر رسيد که ادامه دهنده روند کاهشي 5 سال اخير است. اما پس از این آماری از وقوع قتل در کشور ارائه نشده است.

ناموس و غیرت چیست که قتل های ناموسی را رقم می زند؟

«ناموس» در لغت نامه دهخدا، به «احکام الهی» و«شریعت» معنی شده است. همچنین در فرهنگ فارسی معین «آبرو، نیک نامی»، «قانون و شریعت الهی» و «عصمت ، شرف» تعریف شده است. اما فارغ از معنای لغوی، «ناموس» ارزشی فرهنگی در جوامع مردسالار شناخته می شود.

در مفاهیم حقوق بشر نیز این اصطلاح به جوامع مردسالاری که درباره جنسیت و رفتار و روابط درون خانواده غیرت دارند، نسبت داده شده است که در این جوامع حفاظت از ناموس افتخار به شمار می‌آید. با این وصف باید به سراغ مفهوم «غیرت» هم برویم. «غیرت» به معنای رشک و حسد مردانه و سرشار از صفات آن است و در تداول فارسی زبانان به معنای حمیت و محافظت عصمت و آبرو و ناموس ونگهداری عزت و شرف آمده است.

با این وصف می توانیم به وضوح ردپای غیرت را در قتل های خانوادگی اعم از همسرکشی و قتل های ناموسی ببینیم. اما قتل های ناموسی با قتل های خانوادگی از نوع همسرکشی مشابهت و تفاوت هایی دارد. عموما در هر دو رد پای «سوءظن» و «رابطه» برجسته است.

این سوءظن رنگ غیرت و حفاظت از ناموس به خود می گیرد و اینجاست که برای حفاظت از «آبرو» و «شرف» مردها دست به خشونت می برند. غالبا وقتی مردان همسران خود را می کشند شاهد عنوان همسرکشی هستیم و وقتی برادران و پدر خانواده دختران را به تقل می رسانند همان جنایتی است که بیشتر به قتل های ناموسی تعبیر می شود.

سرهنگ مصطفایی در تحلیل قتل های سال 92 گفته بود: 28 درصد قتل‌ها به دليل نزاع، 18.8 با انگيزه‌هاي ناموسي و منکراتي، 7.7 به دليل سرقت، 15.3 به دنبال اختلافات خانوادگي و 11 درصد با انگيزه‌هاي ديگر رخ داده است که در اين ميان سهم قتل توسط بستگان با 31.9 درصد بيش‌ترين ميزان را به خود اختصاص داده است. با این عددها می توان به یک تخمین دست یافت. نرخ قتل در یکصدهزارنفر با جمعیت 78 میلیون و 475هزار و 941 نفر در سال 1394 می تواند عددی چون 1هزار و 962 به دست می آید.

یعنی می توان تخمین زد که در سال 1394 دستکم یک هزار و 962 قتل رقم خورده باشد. و بر همین اساس اگر حدود 8.18 درصد از قتل ها ناموسی بوده باشد یعنی باید انتظار داشته باشیم که در سال 1394 حدود 37 نفر براثر مسائل ناموسی به قتل رسیده باشند.

7 انگیزه و علت وقوع قتل در ایران

سردار «مهدی مصوم بیگی»، جانشین پلیس پیشگیری نیروی انتظامی و رییس کمیته امنیتی و انتظامی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه سال گذشته وقتی خبر از همکاری مشترک پلیس و قوه قضاییه برای تهیه اطلس قتل کشور می داد گفت: «انگیزه قتل ها در 7 بخش قابل دسته بندی است: خیانت زوجین، اختلافات مالی - ملکی، قتل ناموسی، نزاع و درگیری خیابانی و لحظه ای، سرقت، قتل ناشی از مصرف مواد صنعتی و جنون آمیز، قومی - قبیله ای». پیشتر در زمانی که سردار حسین بطولی، عهده دار ریاست پلیس آگاهی بود درباره علل قتل تاکید کرده بود: « نزاع و اختلاف، مسائل ناموسی و سرقت سه دلیل عمده قتل در ایران است.»

مسائل ناموسی چه اتفاقات دیگری را رقم زده است

در سالی که گذشت ماجراهایی که به «مسائل ناموسی» شناخته می شود فقط به قتل منجر نشدند! برای نمونه یکی از راه های سوءاستفاده از مسائل ناموسی و حساسیت حاکم بر آن در جامعه ما، چند تبهکار در یاسوج اقدام به اخاذی از مردم می کرد. سرهنگ «خداکرم پاکروان» دراین باره گفت: مردی که با همدستی همسرش با فریب مردها به بهانه داشتن رابطه نامشروع با زنش ميليون ها تومان از آنها اخاذی کرده بود ٬ به دنبال خودکشی یکی از قربانيان شناسایی و دستگير شد.

نمونه های ملایم تری هم می توان در اخبار با منشا مسائل ناموسی یافت. از آن جمله می توان به خبری که 23 آذر94 منتشر شده اشاره کرد. امیر کلاهدوز، ملی پوش دوچرخه سواری ایران گفت: زمانی که تصميم گرفتم از پتروشيمی تبریز به تيم پيشگامان ملحق شوم٬ یکی از رکابزنان تيم پتروشيمی تبریز به من فحش ناموسی داد و یکی دیگر از آن ها با لحن بدی به من گفت به خانه ام برگردم و همین موجب درگیری در اردوی تیم ملی شد.

در جدول زیر تعدادی از قتل هایی که ناموسی بوده است را می بینید؛

ردیف	تاریخ	مختصری از ماجرا	منشاء	منبع
1	اول فروردين	مرد متاهلي كه با دختري در وايبر دوست شده بود براي اينكه لو نرود او را در تهران به قتل رساند.	رابطه	مهر
2	آخر فروردين	در استان گلستان مردي كه رابطه پنهاني با زني به نام مينا داشت پس از آنكه آن زن زخمي شد از ترس افشا شدن رازش به جاي اينكه او را به بيمارستان برساند سرش را بريد.	رابطه	خبرآنلاين
3	31 فروردين	مردي خواهر خود را در ورامين و در حالي كه داشت به سر كارش مي رفت با چاقو به قتل رساند.او ادعا كرد كه خواهرش با نامزد او(زن برادر)اختلاف داشته و برادر هم به تحريك او دست به قتل خواهرش زده است.	سوءظن	خبرآنلاين
4	۱ ارديبهشت	در كهريزك تهران زني با هم دستي مردي ديگر پسر خاله اش را به دليل تعرض به قتل رساند.	رابطه	خبرگزاري مهر
5	۲۶ارديبهشت	در شهر خواف خراسان رضوي مردي، مرد ديگري را با تصور اينكه پيش از ازدواج با همسر او در ارتباط بود با شليك سه گلوله به قتل رساند	سوءظن	خبرآنلاين
6	۱ خرداد	در شاليزارهاي شهر سيمرغ استان مازندران جسد سوخته دختر جواني پيدا شد كه دو برادرش او را به قتل رسانده و اتش زده بودند.	سوءظن	خبرگزاري مهر
7	۱۶ خرداد	جسد زني در بولوار اماميه مشهد لابه لاي شمشادها كشف شد هنوز خبري از دستگيري عامل يا عاملان اين جنايت وجود ندارد.	-	خبرگزاري مهر
8	۲۳ خرداد	دامادي در آمل پدر همسرش را محض خاطر مادر زنش به قتل رساند.	رابطه	خبرگزاری مهر
9	۲ تير	در شهرستان سبزوار مردي با جناق خود را به دليل شك و بدبيني نسبت به او به قتل رساند	سو ظن	خبرآنلاين
10	۱۷ تير	در تربت جام سه مرد، مرد ديگري را در برابر ديدگان همسرش ربودند و سپس به قتل رساندند. انگيزه انها مربوط به ايجاد مزاحمت مقتول براي همسر يكي از آنها بود .	رابطه	خبرگزاري مهر
11	25 تیر	مرد 66 ساله به سبب اصرارهمسرش به طلاق با اودرگیرشده و او را به قتل رساند.	-	مهر
12	30 مرداد	سوء ظن های مداوم مرد باعث شد همسرش را ضربه دسته کلنگ و چاقو به قتل برساند.	سوء ظن	خراسان
13	شهریور	مرد جوان به خاطر بدبینی به نامزدش او را به قتل رساند	اختلافات خانوادگی	جام جم
14	30 مهر	مردی با پیچاندن روسری دور گردن همسرش او را خفه کرد.	اختلاف خانوادگی	شرق
15	18 آبان	مردی که همسر 18 ساله خود را مانعی بر سر راه رسیدن به خواهرزن خود می دید وی را با هم دستی خواهر زن به قتل رساند.	-	جام جم
16	17آذر	پنج سرنشين یک خودروی پژو که سه نفر از آنان نقاب بر صورت داشتند ٬ با تبر و چاقو و چوب ٬ زن و مرد ميانسالی را در ميدان دانش آموز بجنورد مضروب کردند. ضاربان در محل فریاد می زدند که موضوع ناموسی است و دیگران دخالت نکنند.	-	ایسنا
17	5 دی	مرد میانسال همسر سابق خود را با ضربات متعدد چاقو به قتل رساند.	اختلافات خانوادگی	جام جم
18	13 دی	مردی همسرش را با 10 ضربه چاقو به کام مرگ فرستاد.	اختلافات خانوادگی	خراسان
19	21 دی	پسرجوانی خواهرش رابه دلیل ارتباط بادخترخاله اش باشلیک 4 گلوله به قتل رساند.	اختلافات خانوادگی	آرمان
20	29دی	مقصود عبدی ٬ رئيس دادگستری شهرستان فردیس گفت: دو برادر وارد منزل پدری خود در منطقه مشکين دشت شدند و با سلاح گرم اقدام به تيراندازی به خواهران خود کردند که بر اثر اصابت گلوله به سر یکی از خواهرها٬ در دم جان باخت.	سوءظن	ایسنا
21	28 دی	مرد میانسالی که قصد تنبیه دختر تازه عروسش را داشت با ضربات دسته بیل او را به قتل رساند.	اختلافات خانوادگی	اعتماد
22	28 دی	مرد جوانی در منوجان استان کرمان، با حضور در منزل دختر جوان اقدام به قتل خواهر خود کرد.  قاتل قصد داشته خواهر ناتنی خودش را با یک اسلحه از نوع کلت کمری به قتل برساند اما به علت عدم توانایی در مسلح کردن اسلحه با وارد کردن بيش از 10 ضربه چاقو ٬ مقتول را به طرز فجيعی به قتل رساند.	-	ایسنا
23	30 بهمن	دخترملی پوش والیبالیست برای فرار از تجاوز خودش را ازساختمان پایین انداخت. (شبه قتل)	بیم تجاوز	خبرآنلاین
24	آخر زمستان	زن و مرد میانسالی پس از تهاجم دامادشان و دوستان او به قتل رسیدند.	اختلافات خانوادگی	فرهیختگان