آشنایی با وضعیت شیعیان عمان

دکتر پیمان اکبری رایزن فرهنگی ایران در عمان، با اشاره به تنوع جمعیتی و مذهبی این کشور می گوید: عمان از کشورهای داری تنوع مذهبی است. حدود 75 درصد جمعیت اباضی است. حدود 25درصد حنفی یا شافعی و 2 یا 3 درصد هم شیعیان هستند.

اباضیه یا اباضی‌گری یکی از مذاهب اسلام است که از جریان خوارج نشأت گرفته‌است. این فرقه از کهن‌ترین مذاهب اسلامی و تنها گروه باقی‌مانده از خوارج است. نام این مکتب از نام عبدالله بن اباض تمیمی نخستین پیشوای آن گرفته شده‌است. اباضیه از نظر شمار پیروان در مقایسه با سنیان و شیعیان گروه کوچکی به حساب می‌آید. امروزه اباضیان بیشتر در شمال آفریقا، شرق آفریقا (به‌ویژه جزیره زنگبار) و عمان سکونت دارند. عمان تنها کشور مسلمانی است که کیش اباضی در آن مذهب اکثریت است، پادشاه آن نیز این مذهب را دارد. اباضیه میانه‌روتر از دیگر گروه‌های خوارج به شمار می‌روند و به همین جهت نزدیکترین گروه خوارج به اهل سنت اند. آنان بر این عقیده‌اند که نمی‌توان به کسی مؤمن یا کافر گفت، چرا که وحی منقطع شد. و ابوبکر و عمر از دنیا رفته‌اند و امروز کسی نیست که حقایق را بیان کند و کافر را از مؤمن تمیز دهد. بدان جهت ما به کسی نمی‌گوییم که او مؤمن است یا کافر.

شیعیان عمان دارای سه قومیت هستند: بحارنه، عجمی‌ها و لواتی‌ها

شیعیان اثنی عشری از نظر مذهبی متحد هستند ولی قومیتی نه. از نظر قومیت شامل بحارنه(بحرینی ها) العجمی‌ها(فارس ها) و لَواتی‌ها هستند که برخی آنان را مهاجران هندی می دانند. العجمی ها اصالتا ایرانی هستند و از مناطق جنوبی ایران و عمدتا فارس برای تجارت و دلایل خانوادگی یا ارتباطات مذهبی به این منطقه آمدند. البحارنه هم از کشور بحرین هستند و از دو طایفه دیگر شیعه پر جمعیت تر هستند.

از حیث میزان حضور در مناصب سیاسی و اقتصادی در درجه اول طایفه لواتی‌ها هستند به علت اینکه از تحصیلات مناسبی برخوردارند. وضعیت مالی آنها هم بهتر از دو طایفه دیگر است.

از بین جمعیت 4 میلیونی عمان حدود 2 میلیون غیر عمانی و شامل هندی، بنگلادشی و فیلیپینی هستند. شیعیان در عمان پراکنده هستند. عده ای در مطرح که محله قدیمی مسقط و کنار ساحل و بندر است زندگی می کنند که به قدرت اقتصادی اینها کمک کرده است. جمعیت شیعه با اینکه عدد زیادی ندارد از نظر اجتماعی در موقعیت خوبی به سر می برد و از میان لواتی ها برخی به عنوان وزیر و بازرگان به فعالیت مشغولند. قدرت اقتصادی و موفقیت لواتی ها مدیون روح تعایش و تسالم در منطقه و نیز تحصیلات و دانش اجتماعی آنان است.

در میان اهل تسنن بلوچی ها حدود 600 هزار نفر جمعیت دارند که اسم خاونوادگی‌شان بلوشی یا رئیسی است. این ها بلوچ پاکستان و ایران هستند البته بیشتر تمایل دارند خودرا به قسمت مکران منتسب کنند.

مساجد شیعیان

برخورداری شیعیان از مراکز مذهبی، حسینیه و مسجد قابل توجه است. در مسقط یکی از بزرگترین مساجد شیعیان مربوط به لواتی ها است که در منطقه مسقط قدیم (مطرح) وجود دارد. یکی دیگر از مساجد شیعیان مسجد رسول الله(ص) است.
مسجد مهم بحارنه هم کنار مجمع اهل بیت بوده و به حسنیه یا مسجد بحارنه معروف است. این مسجد از اول محرم تا آخر صفر هر شب برنامه دارد و شیعیان و ایرانیان مقیم در آن شرکت می کنند. مسجد بحارنه در بخش مرکزی قرار دارد و با دارا بودن آشپزخانه بزرگ هر شب در ایام محرم و صفر برنامه اطعام دارند.
یکی دیگر از مساجد مسجد ابراهیم خلیل است که در آن نماز جمعه برپا می شود. این مسجد در منطقه لواتی‌ها است و علمای عجمی و لواتی مثل شیخ علی عجمی، دکتر احسان، دکتر الوان و شیخ هلال به تناوب در آن نماز می خوانند. مسجد بزرگ دیگری هم در منطقه روبی که بسیار قدیمی و شلوغ است وجود دارد.
عمان دارای اندیشمندان خوبی در فلسفه و کلام اسلامی است که صاحب نظر هستند و برخی هم در عرصه هنر مثل دکتر عبدالجواد کریم و در حوزه شعر مثل استاد عقیل اللواتی فعال هستند. علمای شیعه لواتی، عجمی و بحارنه در قم و نجف تحصیل کرده و بسیاری از اینها تحصیلات دانشگاهی دارند.

*حوزه نیوز