چه بسیارند نخبگانی که در مسیر حرکت خود، بارها و بارها با موانع گوناگون روبرو شدند و تلخی شکست را چشیدند، ولی توانستند از این شکست‌ها پلی بسازند و به سمت موفقیت پیش روند. این که دنیا مخلوطی است از خوشی و ناخوشی و آسانی و سختی حقیقتی است که همه ما در زندگی خود تجربه نموده ایم؛ اما بیشتر مردم گمان می کنند که موفقیت در ظرفی طلایی تقدیم نخبگان شده است و آنان زحمتی برای دستاوردهای خود نمی کشند؛ حال آنکه مطالعه زندگینامه نام آوران تاریخ و آنچه از خویشان و دوستان آنان نقل شده و به دست ما می رسد، گویای مواجهه این قشر با مشکلات و سختی های بسیار و مبارزه ای است که برای رسیدن به کامیابی و پیروزی نموده اند.
آیا تا به حال پیش آمده که به دلیل ترس از شکست، اهداف خود را کنار گذاشته و از تصمیم خود باز گردید؟ آیا تمسخر دیگران باعث شده که پا از خواست و اراده خود پس کشید و هرگاه فکر اقدام دوباره به ذهنتان رسید، از ترس مورد سخره واقع شدن منصرف شوید؟ شاید در بسیاری از اوقات سخن مردم در مقایسه با اهداف و آرزوهایی که دارید، جایگاه و حجمی بیشتر از ذهن شما را اشغال کرده باشد! آیا با خود فکر می کنید که در مورد شما چه می‌گویند؟ یا لااقل احساس آنها در باره شما چه خواهد بود؟ چگونه با انگشت شما را نشان می‌دهند و با حسادت و خشونت افکار و آرزوهای شما را پایمال می کنند؟ باید بدانید که با تسلیم شدن و عقب نشینی از خواست و مواضع خود، هیچ تغییر مثبتی در زندگی شما روی نخواهد داد؛ پس برای آنکه با شکست روبرو نشده و زیرفشار تعصب و حسادت مردم نابود نگردید لازم است که دست بسته در کناری ننشینید...
اگر تاریخ افراد موفق را مرور کنیم، می‌بینیم که یکی از دلایل پیروزی آنها مثبت اندیشی است. افکار و واژگان مثبت به افراد انگیزه داده و راه رسیدن به قله های موفقیت را برای آنان آسان و ممکن می کند. البته آنها در مسیر خود با انسان هایی که سخنانشان مالامال از یأس و سرخوردگی است نیز روبرو می گردند، اما بر خلاف بسیاری از ما که اسیر القائات افراد منفی نگر شده و شکست و ناکامی خود را قبول می کنیم، سر از زیر خاکستر ناامیدی بیرون آورده، سخنان پوچ مردم را ناشنیده می انگارند و به سمت نوآوری و ابتکار حرکت می کنند.
پس چه نیکوست که در انتخاب کلمات خود دقت کنیم تا در وجود دیگران نهال یأس و ناامیدی نکاریم، از‌این‌رو یا کم‌گوی و گزیده‌گوی یا تا ابد ساکت بمان؛ زیرا همانگونه که سخن می تواند چراغ هدایتی بر سر راه دیگران باشد، می تواند به مرداب یأس و ناامیدی تبدیل شده و دیگران را در خود مدفون سازد.
برای اینکه بتوانیم به خوبی مفهوم موفقیت را درک کنیم باید که ابتدا مفهوم شکست را دریابیم، چراکه اشیا با متضاد خود شناخته می‌شوند. تعریف کلاسیک و کلیشه‌ای موفقیت، پیشرفت سریع یا اشباع غریزه و رفع احتیاج معینی است که از ورای آن هدفی محقق شود، در غیر این صورت شکست خواهد بود.
موفقیت نتیجه یک معادله است که می‌گوید: توفیق همراه با تلاش و کوشش است و شکست نتیجه تنبلی و سستی؛ چراکه با تن پروری سبب شده ایم ابزار و لوازم موفقیت فراهم نگردد. بسیاری، شکست را به شانس و اقبال و شرایط مساعد مرتبط می‌سازند درحالی‌که این توجیه‌ها تنها برای تسلی دادن نفس خویش است و با این کار می‌خواهیم کمبودها و عیب‌های خود را پوشانده و کوتاهی و کاستی خود را در رسیدن به موفقیت توجیه کنیم.
شکست در مرحله مقدماتی، نهایتاً به موفقیت منجر خواهد شد، اگر که انسان بیاموزد چگونه از شکستهای خود درس عبرت بگیرد. تاریخ شاهد نام آوران بسیاری است که شکست را مغلوب ساخته و به اشتباهات خود پی بردند و با تصحیح آنها به موفقیت دست یافتند. یکی از این نمونه‌ها مایکل جردن (بازیکن حرفه‌ای بسکتبال) است؛ در زندگینامه او نوشته‌اند که وقتی از تیم بسکتبال مدرسه راهنمایی کنار گذاشته شد به اتاق خود رفت و در را به روی خود قفل کرد و چند ساعت گریست؛ چنین شخصی هم اکنون و برای 6 سال متوالی بهترین بازیکن اتحادیه ملی بسکتبال آمریکا (NBA) شناخته شده و عنوان گران‌ترین بسکتبالیست آمریکا برای 5 سال متوالی و ستاره تیم خود برای 4 بار را کسب کرده است.
والت دیزنی (تهیه‌کننده و کارگردان آمریکایی) نمونه دیگری است؛ او از کار خود به‌عنوان یک خبرنگار اخراج شد تنها به این دلیل که افکار و ایده های جدیدی در ذهن نداشت. او کسی بود که شخصیت میکی ماوس را ابداع کرد و به 66 جایزه دانشگاهی دست یافت. همچنین است لیونل مسی که در 11 سالگی طبق تشخیص پزشک دچار نقصی در هورمون رشد خود گردید؛ این بیماری باعث شد به اندازه کافی رشد نکرده و قد کوتاهی داشته باشد، از این رو مسئولان تیم فوتبال محلی او را اخراج کردند، ولی وی موفق شد در بزرگسالی 4 بار عنوان بهترین بازیکن جهان را از آن خود کند. نمونه دیگر «ابراهیم فقی» است که ابتدا در یک هتل کوچک به شستن ظروف، جابه‌جا کردن اثاث و نگهبانی مشغول بود؛ ولی هم اکنون او یکی از شخصیت‌های شناخته شده مصری در زمینه توسعه انسانی و برنامه‌ریزی عصبی کلامی است.
آلبرت انیشتین کودکی بود که در سن 4 سالگی لب به سخن گشود و در سن 7 سالگی نمی‌توانست بخواند. والدین او اعتقاد داشتند او از کودکان دیگر عقب‌تر و کندذهن‌تر است. یکی از آموزگاران او در موردش چنین می‌گفت که وی بسیار کندذهن است و روابط اجتماعی خوبی ندارد و بیشتر در عالم تخیل احمقانه خویش سیر می‌کند. کار او به جایی رسید که از مدرسه اخراج شد و حتی مدارس شبانه‌روزی نیز از پذیرش وی سرباز می‌زدند. بعد از این مرحله بود که انیشتین توانست بخواند و بنویسد و چند عملیات ساده ریاضی را انجام دهد.
شخصیت دیگر «زاها حدید» است که موفق شد بسیاری از جوایز و مدال‌های جهانی و القاب بزرگ دنیای معماری را به خود اختصاص دهد. او از اولین بانوانی بود که توانست جایزه پریتزکد در زمینه معماری را در سال 2004م به دست آورد، جایزه ای که از نظر ارزش معادل جایزه نوبل هندسه است؛ همچنین وی توانست جایزه استرالینگ را از آن خود کند. نشان امپراطوری بریتانیا و نشان امپراطوری ژاپن در سال 2012م از دیگر افتخارات این بانو می‌باشد. مدال طلای ملکه در ضمن جایزه بین‌المللی ریبا فنون هندسی در سال 2016م به مدال‌های او اضافه شد، تا اولین بانویی باشد که به این مدال دست پیدا می‌کند. دیدگاه وی که به عنوان بهترین و قدرتمندترین مهندس در جهان معرفی می‌شود، چنین بود که مهندسی معماری مختص مردان نیست و بانوان نیز می‌توانند در این زمینه موفق باشند. همچنین او به عنوان قدرتمندترین زن جهان در سال 2010م معرفی شد.
مهم‌ترین عوامل شکست کدامند؟
پاره ای از عوامل هستند که شکست انسان را حتمی می‌کنند؛ از جمله:
1. عدم برنامه‌ریزی و استفاده بهینه از زمان
2. بی‌هدف بودن و همنشینی با افراد منفی‌نگر
3. عدم اعتماد به نفس
4. ترس از آینده مبهم و همچنین ترس از سخن و قضاوت دیگران
5. کسالت و تنبلی
برخی از آیات قرآن نیز به مقوله شکست وارد شده و به برخی از دلایل شکست مسلمانان اشاره می کنند:
1. خداوند پس از شکست مسلمانان از کفار در جنگ احد می‌فرماید: « حتى إذا فشلتم وتنازعتم في الأمر؛ تا آنکه سست شدید و در کارها جنگ نموده، بر سر تقسیم غنائم با یکدیگر به نزاع پرداختید».
2. « ولا تنازعوا فتفشلوا وتذهب ريحكم؛ و با هم نزاع مکنید که سست شوید و هیبت شما از بین رود؛» این آیه در جنگ بدر بر پیامبر نازل شد.
3. خداوند در سوره آل عمران می‌فرماید: « إِذْ هَمَّتْ طَائِفَتَانِ مِنْكُمْ أَنْ تَفْشَلا وَاللَّهُ وَلِيُّهُمَا وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ؛ آن هنگام که دو گروه از شما بر آن شدند که سستی ورزند با آنکه خدا یاورشان بود و مؤمنان باید تنها بر خدا توکل کنند.»
غیر از موارد فوق، آیات بسیاری هست که از شکست و یأس و ناامیدی سخن می‌گوید و این سخن را مجال پرداختن به همه آنها نیست.
در نتیجه شما در هر مرحله از زندگی که باشید و به هر جایگاهی که برسید ناگزیر طعم شکست را می چشید. شاید در لحظه مواجهه با ناکامی، از تلخی آن رنج برید و بر اقبال خود لعنت فرستید، ولی بدانید که خداوند متعال دو بار در قرآن قسم خورده است که بعد از هر سختی آسانی است. پس شک نکنید و پا پس مکشید و از نو شروع کنید که اهداف و آرزوهایتان انتظار شما را می کشند. بعضی از اندیشمندان می‌گویند که 99% موفقیت در شکست نهفته است. هر چقدر زمین خوردید بدانید که فرصت‌ها بسیارند و شاید در قدم بعد موفقیت خود را به دست آورید.
پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ می‌فرمایند: « وَاعْلَمْ أنَّ النَّصْرَ مَعَ الصَّبْرِ، وأنَّ الفَرَجَ مَعَ الكَرْبِ، وأنَّ مَعَ العُسْرِ يُسراً؛ بدان که پیروزی و موفقیت با صبر و شکیبایی به دست می‌آید، گشایش با گرفتاری همراه است و بی‌گمان با هر دشواری، آسانی هست». پس مانند آبی باش که همواره جاری است و به سمت اهداف خود از حرکت باز نمی ایستد، اگر مانعی بر سر راه خویش یابد راه کج کرده از آن عبور می‌کند یا بخار شده و بار دیگر می‌بارد. مبادا در مقابل شکست سر خم کنید و مانند بنده تسلیم آن گردید؛ بدانید ضربه‌هایی که انسان را از بین نبرد او را قوی‌تر می‌کند.
نویسنده: فهيمه رضا
مترجم: محمد منوری
نظر شما