صدور نفت ایران به حزب الله و اسد

جمهوری اسلامی یکی از اولین قدرت های خارجی بود که از اعتراضات سوریه برای گسترش نفوذ خود در آن کشور استفاده کرد. از آن زمان تاکنون تهران از روش های مختلفی برای حمایت از حکومت سوریه بهره برده است. علیرغم تحریم های اعمال شده علیه هر دو کشور، ایران همچنان از بنادر سوریه برای تأمین نفت حزب الله لبنان و حکومت اسد استفاده می کند

نفت صادراتی ایران به بنادر سوریه فقط مختص حکومت اسد نیست؛ به عنوان مثال در زمان اوج بحران سوخت در لبنان در سال 2020 تهران در چهار ماه آخر سال، نفت خود را از طریق بنادر سوریه به حزب الله ارسال کرد

سال گذشته ایران در هر سه ماه 8% از تولید نفت خود را از طریق بنادر سوریه صادر می کرد. چین اولین واردکننده نفت ایران بود و پس از آن امارات، سوریه و ونزوئلا قرار داشتند. گزارش اخیری که توسط وزارت خزانه داری آمریکا در نوامبر 2022 منتشر شد، نشان داد که ایران نفت بیشتری به متحدان تحت تحریم خود (حزب الله و اسد) صادر کرده است. این گزارش می افزاید: سپاه پاسداران محموله های بزرگ نفت را از طریق شبکه های قاچاق که شامل چند فرد و شرکت کلیدی است، به نقاط مختلف جهان قاچاق می کند

از سال 2011 ایران سوخت مورد نیاز سوریه را تقریبا به طور منظم تأمین کرده است، تا حکومت بتواند به مقابله با معترضان و جلوگیری از پیشروی مخالفان ادامه دهد. اعمال مجدد تحریم های آمریکا توسط ترامپ در سال 2018 جمهوری اسلامی را مجبور به توقف عرضه نفت به اسد کرد و در پی این اقدام، یک بحران سوخت شش ماهه در سوریه به وجود آمد

اما نفت ایران بار دیگر در ماه می 2019 به بنادر سوریه رسید. ماهها بعد در ژوئیه 2019 نیروی دریایی سلطنتی، یک کشتی نفتی ایرانی را که دو میلیون بشکه نفت خام حمل می کرد و در مسیر بندر بانیاس سوریه بود، در سواحل جبل الطارق توقیف کرد. این اتفاق نشان داد که ایران همچنان مشتاق به تأمین نفت متحدان خود است

پس از فروکش کردن جنگ سوریه، ایران بدنبال تحکیم نقش خود در این کشور به خصوص در بخش انرژی بود؛ لذا قراردادها و پروژه های متعددی بین طرفین به امضا رسید

سال 2017 شرکت های ایرانی، سوری و ونزوئلایی موافقت کردند یک پالایشگاه نفتی جدید با هزینه یک میلیارد دلاری در استان حمص احداث کنند که قابلیت تولید 140 هزار بشکه در روز را داشته باشد

سال های بعد قراردادهای متعددی بین دمشق و تهران در زمینه های مختلف به امضا رسید که از جمله آن تأسیس یک شرکت جدید مخابرات بود. بررسی ها نشان داد که 52% این شرکت تحت کنترل مستقیم سپاه است

سال 2022 ایران 8% از نفت تولیدی خود را به سوریه داد؛ البته همه این 8% به دولت سوریه اختصاص نیافت. پس از اظهارات حسن نصرالله دبیرکل حزب الله در سپتامبر 2021 مشخص شد که بخشی از آن از طریق گذرگاه مرزی العریده به منطقه ضاحیه در لبنان منتقل شده است

ایران از دسامبر 2021 تا دسامبر 2022 دوازده کشتی نفتی به بنادر سوریه فرستاد. به گفته منابع آگاه شش کشتی منحصرا برای حکومت اسد بود و سه کشتی دیگر به حزب الله تعلق داشت؛ سه کشتی آخر نیز بین حزب الله و اسد تقسیم شد

تا زمانی که روسیه در سوریه حضور داشت، استقرار نیروهای ایرانی در سواحل سوریه محدود بود و در نتیجه در این مناطق چندان شاهد حملات اسرائیل نبودیم

در آغاز سال 2021 تحرکات ایران در بسیاری از مناطق ساحلی افزایش محسوسی یافت و همین امر سبب انجام حملات مستقیم اسرائیل به سواحل سوریه شد که نخستین آن در آوریل 2021 اتفاق افتاد

سال 2022 که روسیه بسیاری از نیروهای خود را برای جنگ اوکراین از سوریه خارج کرد، نیروهای ایرانی به شکل گسترده ای در سواحل سوریه مستقر شدند و همین امر سبب شد که حملات اسرائیل به استان های لاذقیه و طرطوس افزایش یابد

در اغاز سال 2023 ایران بدلیل اعتراضات ادامه دار داخلی و هزینه های امنیتی و نظامی بالایی که باید برای پوشش حضور و نفوذ خود در کشورهای همسایه پرداخت کند، با بحران مالی شدیدی مواجه شد

جمهوری اسلامی احتمالا در این سال با فشارهای سیاسی و اقتصادی بیشتری مواجه خواهد شد که می تواند نفوذ این کشور را بر متحدان منطقه ای اش همچون سوریه کاهش دهد و آن را وادار کند تا ادامه حمایت خود را از متحدانش، مورد ارزیابی مجدد قرار دهد

البته توجه به این نکته مهم است که فشار اقتصادی که ایران مدتهاست با آن مواجه است تاکنون بر تاکتیک های این کشور تأثیری نگذاشته است و ایران همچنان بر ادامه حمایت خود از اسد و حزب الله تأکید می کند. اخیرا حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران تأکید کرد که جمهوری اسلامی با اعطای نفت خود به متحدانش، به حمایت از آنها ادامه می دهد

گرچه سخنان او در تضاد با خبر روزنامه وال استریت ژورنال بود که مدعی شد تهران قصد دارد قیمت نفت خامی را که به اسد می دهد بالا ببرد؛ ولی رویدادهای سال 2022 و امسال، ممکن است در نهایت تهران را مجبور به ارزیابی مجدد اولویت های خود -از جمله صادرات نفت رایگان به اسد و حزب الله- کند

*منبع: شورای آتلانتیک

مترجم: فاطمه رادمهر