حملات یکپارچه غرب علیه عربستان

عربستان سعودی این روزها آماج حملات بی سابقه رسانه های بین المللی است که تلاش دارند ایران را متمایل به غرب و عربستان سعودی را مسئول گسترش افراط گرایی و تندروی نشان دهند. به نوشته روزنامه العرب، چاپ لندن، هدف از این کار فشار به ریاض است که این روزها به رویارویی با تهران برخواسته و می خواهد به ادعای خود جلوی تسلط ایران بر کشورهای متعدد عربی را بگیرد.

حالا که غرب رویکرد خود را نسبت به ایران تغییر داده و دیگر این کشور را آن دشمن سابق خود نمی داند و به فکر بهبود روابط با آن افتاده و اتفاقا به جار و جنجال های عربستان توجه نمی کند و بر عکس می رود تا بر سیاست های تبعیض آمیز عربستان تمرکز کند، دولت ها و رسانه های عربی به دنبال یافتن لابی های غربی افتاده اند تا تغییر رویکرد غرب در قبال ایران را توجیه کنند. بهانه آنها نیز توافق غرب با ایران بر سر برنامه هسته ای ایران است که به ادعای کشورهای عربی با دور شدن از آنها و نزدیک شدن به تهران حاصل شده است. عربستان و متحدانش همچنان به دنبال القای این معادله خود ساخته به غرب هستند که باید میان تهران و ریاض یکی را انتخاب کند. عربستانی ها می گویند که غرب از سال 2005 طرح نزدیک شدن به ایران را کشید اما تا سال 2008 دست نگه داشت تا ایران را به دلیل برنامه هسته ای اش تحت فشار بگذارد و این کشور را پای میز مذاکره بنشاند تا در نهایت در سال 2015 توافق هسته ای با این کشور به دست اید و به دنبال آن روند نزدیکی به ایران با سرعت آغاز شود. عربستانی ها می گویند پیشتر، از این نقشه از پیش تعریف شده غربی ها، خبر نداشته و تازه فهمیده اند که غرب درصدد توطئه علیه آنها است. آنها می گویند این نقشه از زمان حمله آمریکا به عراق در سال 2003 کشیده شده که در نهایت به توافق غیرمستقیم ایران و آمریکا در عراق منجر شده است. در این میان آنچه عربستانی ها را عصبانی کرده ارتباط دادن آنها با گروه های تروریستی و جریان های افراطی مولد تروریسم است. آنها می گویند غرب حتی در رویکرد خود نسبت به اهل تسنن که عربستان تلاش می کند رهبری آنها را یدک بکشد، تمایز قائل شده و اسلام گراهای میانه رو را اعضای اخوان المسلمین معرف می کند که اتفاقا عربستان آنها را دشمن وجودی خود می داند. به اعتقاد عربستانی ها غرب به دنبال احیای رابطه با ایران و اخوان المسلمین به عنوان دو جریان معتدل اسلام گرا است و می خواهد عربستان و متحدانش را از معادلات خود کنار بگذارد.  

البته اخیرا دیدگاه ها علیه اخوان المسلمین نیز تغییر کرده است. سر جان جانکینز، سفیر اسبق بریتانیا در عربستان در تازه ترین گزارش خود که درباره فعالیت های اخوان المسلمین در بریتانیا نوشته است یادآور شده که اخوان المسلمین مسئول بخشی از اندیشه های افراطی است که در سراسر جهان گسترش یافته است اما آن را همانند عربستان سازمان تروریستی نمی داند.

با این وجود عربستان سعودی بر رویکرد خصمانه خود با ایران اصرار دارد و تلاش می کند وانمود کند که غرب با نزدیک شدن به ایران در حال دسیسه چینی علیه آن است. آنها برای اثبات ادعاهای خود به اظهارات مقامات انگلیسی و مقالاتی که در روزنامه های انگلیس چاپ می شود و همچنین مواضع دیگر کشورهای اروپایی و آمریکایی اشاره می کنند که در تمامی آنها از سیاست های تند عربستان انتقاد شده است.

در همین رابطه جک استراو، وزیر امور خارجه اسبق بریتانیا به شبکه خبری بی بی سی گفت: «بیشتر از اینها از عربستان انتظار می رفت. ما از عربستان انتظار داریم که رویکرد متوازن تری داشته باشد. عربستان باید بفهمد که همسایه ای در آن سوی خلیج فارس دارد که نگاه های کاملا متفاوتی با آن دارد و باید با آن تعامل کند. » جک استراو با این اظهارات به قدرت منطقه ای ایران اعتراف کرد و آن را در برابر عربستان یک سوی کفه توازن خاورمیانه دانست. استراو در ادامه گفت: «عربستان باید روابط طبیعی با ایران داشته باشد و باید در امور سیاست خارجی اش با ایران همکاری کند تا توازن در منطقه خلیج فارس برقرار شود و به این ترتیب بار دیگر توازن در روابط عربستان و آمریکا به وجود آید.»

عربستانی ها از اظهاراتی از این دست به شدت عصبانی اند. آنها می گویند غربی ها می خواهند بازگشت به دوران طلایی روابط عربستان و غرب را به عادی شدن روابط با ایران مشروط کنند. شاهزاده محمد بن نواف، سفیر عربستان در انگلیس در این باره به روزنامه الشرق الاوسط می گوید: «این بدان معنا است که به زور تسلیم ایران شویم و رهبری آن در منطقه را بپذیریم، چرا که غربی ها قدرت ایران را پذیرفته اند و اذعان دارند باید با این قدرت منطقه ای برای حفظ توازن تعامل کرد.» همچنین حملاتی که در روزنامه های انگلیسی به ویژه بر سر وضعیت حقوق بشر و اعدام ها به عربستان می شود را نیز در همین راستا می دانند. اخیرا دیوید کامرون نخست وزیر انگلیس سفر خود به ریاض را به دلیل اعدام 47 نفر از جمله شیخ نمر النمر لغو کرد که خشم عربستانی ها را دوچندان کرد.

چندی پیش جرمی کوربین، رئیس حزب کارگر در مجلس عوام انگلیس در یادداشتی در روزنامه دیلی تلگراف از وضعیت حقوق بشر و حقوق زنان در عربستان به شدت انتقاد کرد و یادآور شد که نباید به هیچ وجه وضعیت حقوق بشر و آزادی زنان در کشورهای اسلامی ای نظیر ایران را با وضعیت عربستان مقایسه کرد. کوربین به همین هم بسنده نکرد، در بخش دیگری از یادداشت خود عربستان را متهم به حمایت از گروه های تندروی مختلف منطقه کرد و نوشت که باید با رفتارهای عربستان به شدت برخورد شود. موضوعی که با واکنش شدید ریاض مواجه شد به گونه ای که سفیر انگلیس در ریاض را احضار کرد و به او نسبت به مخاطراتی که می تواند چنین اظهاراتی متوجه روابط دو کشور کند، هشدار داد.  

در ماه ژانویه روزنامه ساندی تایمز لندن مقاله ای با عنوان «آیا این پادشاه کاخ آل سعود را ویران می کند؟» نوشت که در آن از اعدام 47 شهروند در عربستان از جمله شیخ نمر باقر النمر، رهبر شیعیان این کشور به شدت انتقاد کرد و تأکید کرد که ریاض با این کارها به سنی های تندروی خود چراغ سبز نشان می دهد تا در عربستان علیه اقلیت ها اقدامات تروریستی انجام دهند. ساندی تایمز همچنین نوشت: تنها یک سال از حکومت ملک سلمان بن عبدالعزیز می گذرد اما همین یک سال بدترین سال تاریخ عربستان محسوب می شود.

در دسامبر سال گذشته سازمان امنیت خارجی آلمان (بی آن دی) در گزارشی به آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نوشت: «دیپلماسیِ همیشه محافظه کاری که خانواده حاکم عربستان در پیش گرفته بود جای خود را به سیاست دخالت عجولانه و تدافعی در سایه رقابت عربستان با ایران داده است.» در این گزارش همچنین آمده است که «سیاست های خارجی و اقتصادی عربستان همگی در دست یک نفر و آن هم امیر محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد عربستان است که با کارهایش مخاطرات بسیاری برای کشورش ایجاد کرده است.» این گزارش به اندازه ای خشم عربستانی ها را برانگیخت که از دولت آلمان خواستند درباره آن توضیح دهد.

رسانه های نزدیک به عربستان سعودی می گویند از زمانی که برجام اجرایی شد و تحریم های اقتصادی علیه ایران رفع شدند، روزنامه های نیویورک تایمز و واشنگتن پست هر روز مقالات شدیداللحنی علیه عربستان سعودی منتشر می کنند. عربستانی ها می گویند این نشان می دهد که نه تنها رویکرد آمریکا در قبال عربستان تغییر کرده بلکه لابی فعالی در درون کاخ سفید و نهادهای دولتی و رسانه ای آمریکا که ارتباطات بین المللی خوبی نیز دارد، وجود دارد که علیه منافع عربستان عمل می کند و تلاش دارد رابطه با ایران را سودمندتر از رابطه با عربستان برای آمریکا جلوه دهد.

دیپلماسی/علی موسوی خلخالی