به تازگی تیزری از تلویزیون پخش می شود که محتوایش مقایسه دو گونه برداشت از زندگی و مشکلات اقتصادی نظیر کوچک بودن خانه، کم بودن حقوق و فشار اقتصادی است. نکته آن است که اگر هدف از ساختن این تبلیغ تسلیم شدن در مقابل وضع نامطلوب موجود باشد، با آموزه های دین انطباقی ندارد.
کسب ثروت در اسلام فی نفسه امری مذموم نیست، بلکه آنچه در روایات مورد نکوهش قرار گرفته، فقر می باشد که از آن در کلام معصومین با عنوان سیاه رویی در دنیا و آخرت تعبیر شده است؛ «الْفَقْرُ سَوادُ الوَجْهِ فِى الدّارَیْنِ» و به فرموده رسول اکرم (ص): «لَوْ لا رَحْمَةُ ربّی عَلى فُقَراءِ اُمَّتی کادَ الْفَقْرُ أن یَکُونَ کُفْراً؛ اگر رحمت خداوند بر فقیران امت من نبود هر آینه فقر، آنان را به کفر می کشاند».
امیرالمومنین علیه السلام در خطبه 209 نهج البلاغه به «علاء بن زیاد» که خانه ای وسیع و مجلّل برای خود ساخته بود، فرمود: «...ان شئت بلغت بها الاخره : تقري فيها الضيف، و تصل فيها الرحم، و تطلع منها الحقوق مطالعها، فاذا انت قد بلغت بها الاخره...»؛ با این خانه ی بزرگ نیز می توانی به آخرت برسی، مثل این که در این خانه از مهمان پذیرایی کنی، صله ی رحم نمایی، به بستگانت برسی و حقوقی را که از این خانه بر گردنِ دوست تو ادا کنی.
جامعه ای که در آن به کار و تلاش اهمیت داده شده، رشد اقتصادی ضروری شناخته می شود، به استقلال و عزت خواهد رسید و از اسلام چهره ای زیبا به بیگانگان نمایش خواهد داد. آیت الله سید محمد شیرازی نیز یکی از ارکان تشکیل حکومت اسلامی را خود کفایی و عدم وابستگی به بیگانگان می داند چرا که وابستگی، نفوذ فرهنگ و ارزش های آنان در میان مسلمانان را به دنبال خواهد داشت. پس بی تردید خودکفایی امری است حیاتی و این مهم محقق نمی گردد جز با کار و تلاش در جهت تولید داخلی.
بسیاری از مشکلات جامعه مربوط به مسائل مالی است و به فرموده امیرمؤمنان: «از هر دری فقر وارد شود، از در دیگر ایمان خارج خواهد شد». فقر سبب افزایش حسادت و دشمنی شده، عقل و دین انسان را تباه می سازد؛ لذا بیکاری و تن پروری مادر همه منکرات و فسادها دانسته شده و با تکیه بر روایات «أَلْکادُّ عَلی عِیالِهِ کَالْمُجاهِدِ فِی سَبِیلِ اللّه؛ کسی که برای (هزینه) خانواده اش زحمت بکشد، مانند مجاهد در راه خداست». امام صادق علیه السلام هنگامی که از حال یکی از اصحاب خود جویا شدند و پاسخ شنیدند که در خانه خود مشغول عبادت است و زندگی او را عده ای از مسلمانان تأمین می کنند، فرمودند: «به خدا سوگند کسی که زندگی او را تأمین می کند، عابدتر از اوست؛ من از کسی که کسب روزی را رها کرده و لب به دعا می گشاید و می گوید خداوندا روزی مرا برسان، ناخشنود و ناراحتم.»
خداوند در آیه 32 سوره اعراف هدف از آفرینش زیبایی های دنیا را استفاده مؤمنان از آن عنوان کرده، چنین می فرمایند: «قُلْ مَنْ حَرَّمَ زینَةَ اللّهِ الَّتی أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّیِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِیَ لِلَّذینَ آمَنُوا فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا خالِصَةً یَوْمَ الْقِیامَةِ کَذلِکَ نُفَصِّلُ الآْیاتِ لِقَوْم یَعْلَمُونَ؛ بگو چه کسی زینت های الهی را برای بندگان خود آفریده و طیبات را حرام کرده؟ اینها در زندگی دنیا برای کسانی است که ایمان آورده اند». شاید تا به حال برای شما پیش آمده باشد که به کسی هدیه ای داده باشید و از اینکه وی از هدیه شما استفاده می کند و نسبت بدان بی تفاوت نیست خشنود گشته اید. خداوند نیز نعمات بیکران خویش را به بندگان ارزانی داشته است و آنگاه که ببیند آثار نعمت بر آنان نمایان شده، به تنگدستی تظاهر نمی کنند مسرور می گردد.
آنکه خود را از نعمات الهی محروم نساخته، به نحو احسن از آنها بهره گیرد، شکر خالق را به جا می آورد و این امکان را می یابد که از نیازمندان دستگیری نموده و مال خویش را صرف امور خیر کند.
ولی نباید از این نکته غافل شد که ثروت اندوزی و اقتصاد پویا در اسلام هدف نیست بلکه وسیله ای است در جهت رفع نیازهای انسان در جریان رشد و کمال. اقتصاد اگر هدف شد عامل تباهی و فساد می گردد؛ حال آنکه از وسیله، انتظاری جز کارایی بهتر در راه وصول به هدف نیست. پس باید که از فخر فروشی و تجمل گرایی بپرهیزیم چراکه انسان را به بیراهه کشانده، حب دنیا را در قلب او جایگزین عشق الهی خواهد ساخت.
*تحریریه نبأ
نظر شما