افزایش تعداد سالمندان رها شده در خیابان

متأسفانه چندی است که در کشور با پدیده «سالمند رها شده» مواجه هستیم؛ این امر را رییس سازمان بهزیستی خبر داد و با اشاره به مشاهده مشکلاتی همچون «تنهایی، گوشه‌نشینی و انزوا» در سالمندان، نسبت به افزایش تعداد سالمندان رها شده در خیابان‌ها هشدار داد.

به گفته او سالمندان به دلیل تنها شدن «دچار استرس و نگرانی» شده و همچنین «مستعد بیماری‌های مختلفی» می‌شوند.

وی با اشاره به رها شدن سالمندان از سوی فرزندانشان افزود که حدود ۱۸۹۸نفر «مجهول الهویه» در مراکز بهزیستی استان تهران زندگی می کنند.
سالمندان مجهول‌الهویه طبق تعریف به افرادی گفته می‌شود که در گوشه‌وکنار شهر، مانند مبادی ورودی شهر، کنار ترمینال‌ها، امامزاده‌ها، پارک‌ها و…‌‌ رها شده‌اند.

مشاهده این بی اخلاقی در کشوری مسلمان درحالی است که یکی از مسائلی که اسلام بدان توجه ویژه ای مبذول داشته، رعایت حقوق می باشد. انسان در مقابل نعمت­هایی که به وی عطا گشته، موظف به انجام تکالیف و شکر نعمت های الهی است؛ از جمله این نعمت ها بهره مندی از نعمت پدر و مادر است. براستی محبت و عنایت مادر و پدر نسبت به فرزندان بی نظیر است و این یک حقیقت است که اگر خاری به چشم پدر و مادر فرو رود از نظر آنها بهتر است تا اینکه به دست یا پای فرزندشان فرو رود .

از این رو رضایت و خوشنودی آنان خیر و برکت را نثار فرزندان می نماید و دعای انها در حق فرزندان مستجاب می گردد؛ همچنانکه عاقّ والدین نیز گریبانگیر فرزندان خواهد شد و قهر و غضب خداوند را در پی خواهد داشت.

به راستی که وضع قوانینی از جمله اینکه پدر و مادر می توانند به اندازه نیازشان از اموال فرزند خود بردارند و احادیث و روایاتی همچون «نیكى كردن به والدین بزرگترین فریضه است» و  «بهشت زیر پاى مادران است» در مقابل زحماتى كه والدین براى فرزندان متحمل مى‏ شوند بسیار ناچیز است. آنها از لحظه انعقاد نطفه تا هنگام تولد و همچنین بعد از تولد دوران شیرخوارگى و بعد كودكى مشكلات بسیارى را به جان می خرند. بنابراین خداوند نیز در مقابل این زحمات حقوق ویژه ‏ای را براى آنها قائل شده است و در همه حال ما وظیفه داریم به والدین خود احترام بگذاریم، حتى اگر آنها به ما بى احترامى كنند.

وقتی آیه «و بالوالدین احسانا» نازل شد، شخصی از حضرت رسول(ص) پرسید: «منظور از احسان چیست؟» حضرت فرمود: «نیکو صحبت کردن؛ و آنچه از شما درخواست می­کنند، برآورده­ کردن، هر چند خودتان به آن نیازمند باشید.» همچنین شخصی نزد حضرت رسول(ص) آمد و عرض کرد: «افضل اعمال نزد خداوند چیست؟» حضرت(ص) فرمود: «محبوب­ترین عمل نزد پروردگار، نماز است.» آن مرد عرض کرد: «بعد از آن؟» فرمود: «محبت به والدین و جهاد فی سبیل­الله.»

امام سجاد (ع) می فرمایند: «پس حق مادر تو اینست که بدانی او تورا بگونه ای حمل کرده است که هیچ کس حاضر نبود دیگری را اینگونه حمل و نقل کند، و از ثمره دل وشیره جانش آنسان به تو خورانده است که هیچکس به کس دیگری نمی خوراند، و تورا با گوش و چشم و دست و پا و همه اعضاء خود حفظ و نگهداری کرده است و او این کار سخت و مهم را با شادی و بدون منت انجام داده است و در مواظبت و نگهداری تو همه بدیها و سختیها و دردها وسنگینیها و غمها وغصه ها را تحمل کرده است تا وقتی که دست قدرت، تورا از شکم او بیرون آورده و از مادر متولد شده اید. پس باز هم مادرت راضی بود که تو سیر باشی، هرچند خود گرسنه بماند وتو پوشیده باشی اگر چه خودعریان باشد، و توسیراب باشی هر چند خود تشنه باشد، و تو را در سایه نگهدارد، هر چند خود در آفتاب باشد وتو را به آسایش و راحت رساند، اگر چه خود در زحمت و ناراحتی باشد؛ و تورا به خواب راحت برد، هر چند خود بی خواب گردد .شکمش حفظ و ظرف وجود تو باشد و دامنش آسایشگاه تو، آغوشش پناهگاه تو باشد و پستانش منبع آب وغذای تو و جانش سپر بلاو فدای جان تو،گرما و سرمای روزگار را برای تو و نگهداریت بطیب خاطر تحمل می کرد. پس تو هم باید به همین اندازه از او سپاسگذاری کنی، واین کاربسیار مهم و دشواراست و جز با یاری خدا و توفیق او انجامش میسر نیست.»
حقوق پدر نیز از دیدگاه امام سجاد بدین شرح است: «اما حق پدرت این است که بدانی او اصل و ریشه توست، و تو فرع و شاخه او هستی. بطوریکه اگر او نبود تو هم نبودی، بنابر این هر وقت که چیز خوشایندی در خود دیدی بدانکه پدرت اصل آن نعمت است و آنگاه خدا را سپاس و ستایش کن، به همان اندازه شکر او را بجای آور».

بنابراین آنچه از آیات و روایات بدست می دهد آن است که لزوم نیکی به پدر و مادر در مسائل مادی و معنوی، پرهیز از آزار و رنجیده خاطر ساختن آنان، رعایت ادب واحترام وتواضع، سپاسگذاری و نمک ناشناسی، از حقوق اولیه و بدیهی پدر و مادر است که متأسفانه در جامعه روز به روز در حال کمرنگ شدن می باشد؛ غافل از آنکه رعایت نکردن این واجب، علاوه بر مجازات اخروی - در صورت توبه نکردن-  مجازات دنیایی را نیز در پی دارد که برخی از آن از قرار ذیل است:

1. سلب توفیق در انجام عبادات و ترک گناهان؛ امام رضا(ع) در این باره می فرماید: «خداوند، عقوق والدین و نافرمانی از آنان را حرام کرده است؛ زیرا این کار باعث سلب توفیق الاهی در اطاعت از دستورات او می شود».

2. جلوگیری از استجابت و برآورده شدن دعا؛ امام صادق(ع) فرمود: «یکی از گناهانی که مانع قبول شدن دعا می گردد، و هوا را تیره می کند، عقوق والدین است» و تیره شدن هوا کنایه از این است که بی احترامی به والدین مانع ادراک قلب نسبت به حق است.

3. شقاوت و بدبختی؛ امام صادق(ع) می فرماید: «آزار رساندن به پدر و مادر، جزو گناهان کبیره است؛ زیرا خداوند کسی که مورد عاق والدین قرار گرفته است را گناه کار و شقی و بدبخت قرار داده است».

4. مورد لعن و محروم شدن از رحمت خداوند؛ امام صادق (ع) فرمود: «ملعون است، ملعون است کسی که پدر یا مادرش را کتک بزند. ملعون است، ملعون است کسی که والدین خود را آزار دهد». مقصود از لعن در آخرت؛ عقوبت الاهی و در دنیا؛ انقطاع و دور شدن از قبول رحمت‏ و توفیق خداست‏.

5. پذیرفته نشدن نماز؛ امام صادق (ع) فرمود: «کسی که نگاه غضب آلود به پدر و مادرش کند، هر چند که آنها به او ظلم کرده باشند، خداوند هیچ کدام از نماز هایش را قبول نمی کند».

*تحریریه نبأ