اخرین امار، شاهد پیر شدن جمعیت ایران است

گزارش مقدماتی نتایج سرشماری پاییز سال گذشته نشان می‌دهد که در فاصله پنج سال، ۴ میلیون و ۷۷۴ هزار و ۶۰۱ نفر به جمعیت ایران اضافه شده و جمعیت این کشور به مرز ۸۰ میلیون نفر رسیده است.

بنا بر این سرشماری که هر پنج سال یک بار انجام می‌شود، متوسط رشد جمعیت بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ در ایران ۱.۲۴ درصد اعلام شده که این رقم در شهرها ۱.۹۷ درصد و در روستاها ۰.۷۳ درصد بوده است. در سال ۱۳۹۰ میانگین رشد ۱.۲۹ درصد بوده و رشد جمعیت در مناطق شهری ۲.۱۴ درصد و در مناطق روستایی ۰.۶۷ درصد بود.

گزارش اولیه سرشماری نشان می دهد که جمعیت ایران به سمت میانسالی و پیری در حرکت است. چنانکه نزدیک به ۴۵ درصد جمعیت این کشور بین ۳۰ تا ۶۴ سال دارند. این در حالی است که در سال ۱۳۶۵ تقریبا ۲۵ درصد جمعیت در این گروه سنی قرار داشتند. در مقابل در سال ۱۳۶۵ بیشتر از ۴۵ درصد جمعیت کمتر از ۱۴ سال داشتند که اکنون این گروه سنی تنها ۲۴ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهد.

بیشتر از ۶ درصد جمعیت بالای ۶۰ سال دارند که این گروه سنی در سال ۱۳۶۵ تنها سه درصد جمعیت را تشکیل می‌داد.

کوچک شدن خانوارها

تعداد خانوارهای ایران از بیشتر از ۲۱ میلیون و ۱۸۵ هزار خانوار در سال ۱۳۹۰ به بیشتر از ۲۴ میلیون ۱۹۶ هزار خانوار در سال گذشته رسیده است. تعداد خانوارهای شهری بر اساس سرشماری پائیز سال گذشته ۱۸ میلیون و ۱۲۵ هزار و خانوارهای روستایی شش میلیون و ۷۰ هزار بوده است.

آخرین سرشماری پیش از انقلاب در سال ۱۳۵۵ انجام شد و در آن سال تعداد خانوارهای ایرانی بیشتر از شش میلیون و ۷۱۱ هزار خانوار بود که در چند دهه گذشته این رقم بیش از سه و نیم برابر شده است.

مقایسه آمارها نشان می‌دهد میانگین افراد در یک خانوار (بعد خانوار) در سطح کشور از ۳.۵ نفر به ۳.۳ نفر کاهش پیدا کرده است. نکته جالب این است که بعد خانوار در مناطق شهری و روستایی به هم نزدیک شده است به گونه‌ای که در خانوارهای شهری میانگین بعد خانوار ۳.۴ و در شهرها ۳.۳ بوده است.

میانگین خانوارها در سال ۱۳۵۵ در کل کشور ۵ نفر بود. البته در آن زمان تعداد خانوارهای روستایی بیشتر از خانوارهای شهری بود و سه میلیون و ۴۴۶ هزار خانوار در روستاها و سه میلیون و ۲۶۵ هزار خانوار در شهرها زندگی می‌کردند.

با افزایش تعداد خانوارهای ایرانی، گزارش تازه سرشماری نشان می‌دهد که از تعداد خانوارهایی که مالک واحد مسکونی هستند، کم شده است.

بنا بر این گزارش، در حالی که در سال ۱۳۸۵ نزدیک به ۶۸ درصد خانوارهای ایرانی صاحب واحد مسکونی ملکی بودند در سال ۱۳۹۵ این رقم به کمی بالاتر از ۶۰ درصد رسیده و در مقابل بر تعداد مستاجران اضافه شده است.

نتایج اولیه سرشماری نشان می‌دهد که کل واحدهای مسکونی بیشتر از ۲۲ میلیون و ۸۲۵ هزار بوده است که در مقایسه با پنج سال پیش دو میلیون و ۸۷۰ هزار واحد مسکونی به تعداد واحدهای مسکونی در ایران اضافه شده است.

کاهش رشد جمعیت

آمار نشان می‌دهد که رشد جمعیت در ایران در سال‌های اخیر همواره در حال کاهش بوده است چنانکه دررشد جمعیت در پنج سال گذشته ۱.۲۴ درصد بوده است در حالیکه این رقم در سا‌ل‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ حدود ۱.۲۹ بوده است. رشد جمعیت در دهه ۶۰ خورشیدی به بیشتر از ۴ درصد رسیده بود.

در سال‌های اخیر همواره بحث‌هایی در باره کاهش رشد جمعیت مطرح بوده است و مقامات حکومت برنامه‌های کنترل جمعیت در سال‌های دهه ۷۰ را عامل کاهش جمعیت معرفی کرده‌اند.

آیت‌الله خامنه‌ای در سال ۱۳۹۱ با انتقاد از سیاست کنترل جمعیت گفته است "یکی از خطاهایی که خود ما کردیم این بوده که تحدید نسل از اواسط دهه ۷۰ به این طرف باید متوقف می شد. مسئولان کشور در این باره اشتباه کردند و خود بنده هم سهیم هستم."

گزارش سرشماری سال گذشته نشان می‌دهد که رشد جمعیت در استان خراسان جنوبی بالای ۳ درصد است و به ترتیب استان‌های بوشهر، هرمزگان، البرز، قم و سمنان رشد بالای ۲ درصد داشته‌اند.

کمترین میزان رشد جمعیت در استان‌های همدان و خراسان شمالی اتفاق افتاده و رشد این دو استان به ترتیب منفی ۰.۲۳ و منفی ۰.۱۱ درصد بوده است.

رشد جمعیت در استان‌های لرستان، کرمانشاه، مرکزی، اردبیل، گیلان، خوزستان، ایلام، زنجان، اصفهان و آذربایجان شرقی نیز کمتر از یک درصد بوده است.

میانگین سنی جمعیت در ایران در فاصله ده سال از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵ از بیش از ۲۴ به بیش از ۳۱ سال رسیده است.

گزارش تازه مرکز آمار نشان می‌دهد که در فاصله ۱۰ سال تعداد خانوارهای پنج نفره کاهش پیدا کرده و در عوض خانوارهای سه نفره بیشتر شده‌اند.

بنابر سرشماری پاییز گذشته از مجموع ۷۹ میلیون و ۹۲۶ هزار و ۲۷۰ نفر جمعیت کل کشور، ۴۰ میلیون و ۴۹۸ هزار و ۴۴۲ نفر مرد و ۳۹ میلیون و ۴۲۷ هزار و ۸۲۸ نفر زن هستند و نسبت جنسی در کل کشور ۱۰۳ است. یعنی تعداد مردان بیشتر از زنان است.

این نسبت در بوشهر ۱۱۴ و در یزد ۱۰۶ است و تنها در استان گیلان نسبت زن و مرد یکی است.

تراکم جمعیت در تهران

آمار اولیه سرشماری نشان می‌دهد که بیشتر از ۱۶ درصد جمعیت در تهران زندگی می‌کنند و بعد از آن استان خراسان رضوی با بیشتر از ۸ درصد دومین استان پرجمعیت کشور است. بعد از آن استان‌های اصفهان، فارس، خوزستان قرار دارند که هر کدام بین بیش از ۵ تا ۷ درصد جمعیت را در خود جای داده‌اند.

کم‌جمعیت‌ترین استان‌های کشور ایلام، سمنان، کهگیلویه و بویر احمد و خراسان جنوبی هستند که هر کدام کمتر از یک درصد جمعیت را در خود جای داده‌اند.

بنا بر آخرین سرشماری بیشتر از ۱۲ درصد جمعیت ایران که بالای ۶ سال دارند، بی سواد هستند. این در حالی است که در پنج سال اخیر تقریبا ۳ درصد به تعداد باسوادها اضافه شده است.

بیشترین میزان افزایش باسوادی نیز در پنج سال گذشته در استان‌های بوشهر، سیستان و بلوچستان، قزوین، خراسان جنوبی و هرمزگان اتفاق افتاده است.

اتباع کشورهای دیگر

نتایج اولیه سرشماری نشان می‌دهد که یک میلیون و ۵۸۳ هزار نفر از شهروندان افغانستان در ایران زندگی می‌کنند. مقایسه این آمار با ده سال پیش نشان می‌دهد که ۳۷۳ هزار نفر بر تعداد اتباع افغانستان در ایران اضافه شده است.

بعد از اتباع افغانستان، عراقی ها در رتبه بعدی قرار دارند. بنابر آمار ۳۴ هزار و ۵۳۲ عراقی در ایران زندگی می کنند که تعدادشان نسبت به ده سال پیش نزدیک به ۱۰ هزار نفر کمتر شده است.

علاوه بر اینها بیشتر از ۱۴ هزار پاکستانی، ۷۱۳ ترکیه‌ای در ایران زندگی می‌کنند. بنا بر این آمار بیشتر از ۱۲۵ هزار نفر نیز از اتباع دیگر کشورها در ایران زندگی می‌کنند.

نویسنده: سیاوش نوروزی
منبع: بی بی سی