در سال‌های اخیر مسائل مربوط به محیط زیست و پیامدهای ناشی از تخریب آن از اهمیت فراوانی برخوردار شده است. حفظ و حراست از محیط زیست با رفاه و آسایش انسان، سطح زندگی و پیشرفت او ارتباطی تنگاتنگ دارد؛ لذا درک جایگاه و اهمیت آن موجب شده که در این زمینه مدیران بنیادها و سازمان های مختلف به آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی کارکنان و مشتریان خود بپردازند و بکوشند تا از این طریق مسائل و مشکلاتی که برای محیط زیست ایجاد می شود را مدیریت کرده، از محیط زیست سبز و آباد محافظت نمایند و فعالیت ارگان‌های مرتبط با این حوزه را مورد بررسی بیشتر قرار دهند.
بر این اساس بسیاری از کار گروه‌ها و انجمن‌های علمی، بر آن شده اند تا به تنظیم مستندها و گزارش‌هایی در زمینه مدیریت محیط زیست بپردازند. از این انجمن‌ها می‌توان به آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا، انجمن مدیریت حسابداری کانادا، سازمان محیط زیست کانادا، وزارت ملی حمایت از کیفیت محیط زیست آمریکا و سازمان‌ملل متحد بخش توسعه پایدار اشاره کرد.
بدنبال اهمیت و جایگاهی که محیط زیست در برنامه ها و اهداف سازمان ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی پیدا کرده، فعالیت‌های محیط زیستی و هزینه‌های محافظت از آن و به دست آوردن استاندارد ایزو توسط تولیدی‌ها و شرکت‌ها نیز افزایش یافته است. استاندارد ایزو نوعی استاندارد جهانی است که از تعدادی شاخص در سیستم مدیریت کیفیت تشکیل شده است. شاخص ایزو 9000 توسط سازمان بین‌المللی استانداردسازی صادر می‌شود؛ این سازمان وظیفه دارد شاخص‌ها را یکسان نموده و در صورت اعتماد به تولید کشورهای مختلف آن را صادر کند. البته با پیشرفت تکنولوژی و دانش و آگاهی و با توافق‌های بین‌المللی ضوابط و قوانین مربوط به استاندارد ایزو نیز تغییر می‌کند.
این استاندارد –شاخصی است که در شرکت‌ها و کارخانجات برای حفظ کیفیت به کار برده می‌شود- در کنار برچسب سبز (که توسط سازمان غیر انتفاعی که در سال 1989م در آمریکا تأسیس شد صادر می‌شود و بیانگر آن است که این کالا تا چه اندازه با استانداردهای سلامتی و حفظ محیط زیست همخوانی دارد) و شرکت در پروژه‌های حفظ محیط زیست و حمایت از آن باعث می‌شود که در وهله اول شرکت به امور زیست محیطی اهمیت داده و در گام بعدی مشتریان، این‌گونه کالاها را بر کالای دیگر رقیبان ترجیح دهند.
ارتباط بین هزینه‌های زیست محیطی (که با رشد و توسعه و پیشرفت، بر جامعه و محیط زیست تحمیل می‌شود و پیامدهای منفی به همراه دارد) و توسعه پایدار آنجا مشخص می‌شود که سازمان به محاسبه هزینه‌های زیست محیطی فعالیت‌های خود می‌پردازد و می کوشد تا محیط زیست را از پیامدهای مخرب توسعه پایدار و رشد صنعت دور نگاه دارد. البته راه و روش محاسبه این فعالیت‌ها متفاوت است که عمدتاً براساس میزان هزینه‌ها برای حفظ محیط زیست محاسبه می‌گردد. مهم‌ترین این روش‌ها عبارتند از:
1. روش محاسبه و بررسی اقتصادی: این یک روش اقتصادی است که در آن میزان آلاینده‌های زیست محیطی و هزینه‌های ناشی از پاکسازی آنها براساس شاخص‌ها و استانداردها محاسبه می‌گردد.
2. روش محاسبه هزینه جلوگیری: این روش به محاسبه میزان هزینه‌ها برای جلوگیری از آلایندگی بیشتر و کاهش آلودگی فعلی می‌پردازد. در این روش به میزان افزایش هزینه‌های مصرفی، میزان آلاینده‌های آسیب‌رسان به جامعه و محیط زیست کاهش می‌یابد.
3. روش محاسبه هزینه بازسازی و تصحیح: مقصود آن است که وضعیت کنونی مورد معالجه و بازسازی قرار گیرد تا به وضعیت قبلی بازگردد؛ تصفیه آب‌های آلوده از آلاینده ها و فاضلاب‌ها و زباله‌ها از این نوع هزینه‌ها به‌شمار می‌آید.
4. روش محاسبه هزینه‌های جاری: یکی از ویژگی‌های این روش اعتماد بر تاریخ هزینه‌های جاری می‌باشد و از هر گونه تخمین و گمانه‌زنی و پیش‌بینی به دور است، که شامل تمام هزینه‌هایی می‌شود که واحد اقتصادی کشور در زمینه حفاظت از محیط‌زیست کرده است.
علاوه بر روش های فوق روش‌های دیگری نیز مانند تعیین هزینه‌های بازیافت کامل آلاینده ها و دستورهای قضایی و پرداخت خسارت توسط شرکت‌های بیمه وجود دارد.
نقش آگاهی همگانی در فراهم‌سازی ابزارهای توسعه پایدار
آگاهی همگانی در زمینه محیط زیست می‌تواند در فراهم سازی ابزارهای توسعه پایدار نقشی اساسی ایفا کند. مثلاً تأثیرگذاری در باور و استراتژی مدیریت یک شرکت می‌تواند در انجام وظیفه آن در حفظ محیط زیست نقش بسزایی داشته باشد.
این تأثیرگذاری به روش‌های مختلفی نمود پیدا می‌کند که عبارتند از:
1. تا چه اندازه فعالیت‌ها و تولیدات و خدمات ویژه آن شرکت با محیط زیست همخوانی دارد
2. میزان تعهد این شرکت نسبت به ارتقای کیفیت محصول و کاهش آلایندگی آن
3. میزان قانون‌مندی این شرکت و تبعیت از ضوابط و قوانین مربوط به محیط زیست
4. تنظیم یک برنامه کاربردی برای رسیدن به اهداف زیست محیطی پیش‌بینی شده
5. اطمینان از به‌کارگیری و اجرایی کردن سیاست‌های زیست محیطی و آگاه ساختن کارگران از این سیاست‌ها
6. اطمینان از رسانه‌ای کردن این سیاست و رساندن آن به گوش ملت
سیاست‌های زیست محیطی یکی از کاربردی‌ترین و کارآمدترین برنامه های یک شرکت در زمینه حفظ محیط زیست به‌شمار می‌رود چراکه این سیاست‌ها نوع مدیریت این شرکت‌های اقتصادی را در زمینه تولید بهتر، با صرف هزینه و آلایندگی کمتر تعیین می‌کند و ابزاری برای پیوستگی و همبستگی تمام اجزای یک شرکت به‌شمار می‌آید. این سیاست بیانگر نوعی از مدیریت است که به دنبال به دست آوردن ارزش‌ها با کمترین هزینه است.
تأثیر آگاهی زیست محیطی در پیشرفت شرکت‌های اقتصادی
آگاهی هرچه بیشتر در مورد محیط زیست باعث می‌شود که شرکت‌های تولیدی و اقتصادی به‌طور داوطلبانه سیاست‌های حفظ محیط زیست را در دستور کار خویش قرار دهند. این امر می‌تواند به تحقق اهداف ذیل کمک کند:
1. به دست آوردن نشان دوستدار محیط زیست که خود می‌تواند در استراتژی تنوع محصول تأثیرگذار باشد. در نتیجه تولید محصول با شرایط زیست محیطی بهتر شرکت نیز امیدوار می شود که به سود بیشتری از راه افزایش فروش و یا بالا رفتن قیمت‌ها دست یابد.
2. کاهش هزینه‌ها، به کارگیری این سیاست به کاهش هزینه‌های تنظیم بازار می‌انجامد چراکه از روش سنتی به صرفه‌تر است.
3. به کارگیری سیاست‌های زیست محیطی توسط یک شرکت و توجه به پیامدهای محیطی آن باعث می‌شود که سازمان‌های مدیریتی تنها زمانی رو به استفاده از ابزارهای دیگر آورند که این مدیریت داوطلبانه، با شکست روبرو شود. در نتیجه شرکت‌ها از قید قوانینی که هزینه اضافی بر آنها تحمیل می‌کنند رهایی می‌یابند.
4. کاهش خطر رویارویی جامعه با آسیب‌های زیست محیطی و سلامتی کالاها حتی اگر مصرف‌کنندگان به نوع زیست محیطی کالای تولیدشده حساس نباشند.
5. همکاری شرکت‌ها را در تدوین سیاست‌های زیست محیطی آسان می‌کند و صاحبان شرکت‌ها را به سمت اهداف زیست محیطی تشویق می‌نماید.
نظر شما