جهان در شوک ترامپ

شوک بزرگ انتخاباتی امریکا رقم خورد؛ در کمال شگفتی و در حالی که تا لحظاتی قبل از برگزاری انتخابات، نظرسنجی ها پیروزی هیلاری کلینتون را قطعی می دانستند، دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا شد تا این چهره جنجالی جمهوری خواهان پنجاه و هشتمین رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا شود. به اعتقاد بسیاری از ناظران مردم امریکا سرانجام میان بد و بدتر، بدتر را انتخاب کردند چون از وضعیت حاکم بر کشورشان به شدت ناراضی هستند. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، مردم امریکا وضعیت حاکم بر کشورشان را ناشی از باندبازی های شرکت های بزرگی می دانند که اقتصاد و اجتماع امریکا را به سخره گرفته اند، برای همین به کسی رای دادند که اساسا مخالف این وضعیت باشد و شعارهایش همگی علیه وضعیت موجود است. کسی که تمامی شرکت های بزرگ، اصحاب رسانه، روشنفکران، اندیشمندان، اهالی سینما، فرهنگیان و سیاستمداران مخالف او هستند. شوک پیروزی ترامپ به قدری بود که شبکه هایی مانند سی ان ان، بلومبرگ، بی بی سی، ای بی سی و یورو نیوز برای مدتی حاضر به اعلام پیروزی وی نبودند. حتی شبکه سی ان ان تلاش داشت به جای اعلام پیروزی ترامپ، بیشتر کمپین هیلاری کلینتون را پوشش دهد تا شوکی که به آن وارد شده است را باور نکند.

پیروزی ترامپ همه جامعه فرهنگی و فکری را در شوک فرو برد. تا آن جا که جمعی از طرفداران هیلاری کلینتون که شبکه العربیه امریکا آنها را دانشجویان خشمگین و افسرده توصیف می کرد و از پیروزی ترامپ شوکه شده بودند، در مقابل شبکه خبری سی ان ان تجمع کردند و علیه رسانه های جمعی و بنگاه های خبری شعار سر دادند. آنها رسانه ها را متهم به پنهان واقعیت، قلب واقعیت و دروغ گویی در جهت فریب جامعه می کردند و می گفتند که اشتباه های این چنینی آنها بود که باعث شد جامعه امریکا فریب بخورد و نتواند تصمیم صحیح و درست را بگیرد. عمده کارشناسان مسائل امریکا نیز در رسانه های تصویری که ظاهر می شدند اعتراف می کردند که از پیروزی ترامپ شوکه شده اند و به هیچ وجه باور نمی کردند او پیروز انتخابات ریاست جمهوری امریکا شود. به اعتقاد بسیاری از صاحب نظران پیروزی ترامپ در حقیقت به مثابه شکست جامعه روشنفکری و فرهنگی امریکا است.

واکنش شبکه های عربی

شبکه های عربی که برخی از آنها مثل العربیه و الحدث مورد حمایت عربستان سعودی و شبکه اسکای نیوز مورد حمایت امارات متحده عربی هستند نیز از پیروزی ترامپ ابراز شگفتی می کردند. اما آنها تلاش می کردند ضمن ابراز شگفتی از این پیروزی از واقعیت ها عقب نمانند و حقایق را درک کنند. برای همین نیکول تنوری، خبرنگار شبکه العربیه و الحدث که مجری زنده پوشش ویژه خبری انتخابات ریاست جمهوری امریکا بود، گفت که برای این که به واقعیت ها نزدیک باشیم منبع خبری خود را شبکه فاکس نیوز انتخاب کرده ایم که بیش از همه نزدیک به جبهه جمهوریخواهان است و اخبار انتخابات را لحظه به لحظه پوشش می دهد. شبکه اسکای نیوز نیز که در ابتدا از پیروزی هیلاری کلینتون حمایت می کرد به وضوح گفت باید واقعیت را پذیرفت و دونالد ترامپ رئیس جمهوری آینده امریکا دانست. شبکه خبری الحره امریکا نیز که وابسته به وزارت امور خارجه ایالات متحده است با وجود این که تلاش می کرد شوک شکست هیلاری کلینتون در انتخابات را عادی جلوه دهد، گزارش داد هیچ کس باور نمی کند که رئیس جمهوری بعدی امریکا دونالد ترامپ باشد. شبکه خبری الجزیره، وابسته به قطر نیز گزارش داد که اکنون بسیاری این سوال را مطرح می کنند که آیا واقعا کارنامه باراک اوباما تا این اندازه است که باید جانشین او شخص مجهولی مانند دونالد ترامپ باشد؟ با این حال روشن است که کشورهای عربی از پیروزی ترامپ خشنود نیستند. عربستان سعودی او را به دیده فردی می بیند که قرار است به رابطه دوستی امریکا با عربستان خاتمه دهد. ترامپ بارها از عربستان سعودی انتقاد کرده بود و این کشور را مروج تروریسم و حامی افراط گرایی دانسته بود. ترامپ همچنین عربستان را به گاو شیردهی تشبیه کرده بود که وقتی شیرش تمام می شود باید سرش را برید. این مواضع ترامپ نگرانی عربستان سعودی را افزایش داده است. بر کسی پوشیده نیست که عربستان سعودی و امارات متحده عربی و قطر از هیلاری کلینتون حمایت مالی می کردند و گمان داشتند او رئیس جمهوری آتی ایالات متحده امریکا است. حالا با پیروزی ترامپ طبیعی است که رویکرد او نسبت به این کشورها متفاوت باشد.

واکنش جامعه جهانی

با این حال ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان در همان ساعات اولیه در پیامی پیروزی دونالد ترامپ را تبریک گفت. اما این عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهوری مصر بود که به عنوان اولین رهبر عرب به دونالد ترامپ تبریک گفت. وی ابراز امیدواری کرد که روابط دو کشور در دوره ریاست جمهوری ترامپ در همه زمینه ها تحکیم شود. دیدار طولانی سیسی با ترامپ در نیویورک انتقادهای بسیاری را نسبت به سیسی ایجاد کرده بود.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه نیز با تبریک به پوتین اعلام کرد امیدوار است کشورش با رئیس جمهوری جدید آمریکا همکاری خوبی در مسائل جهان داشته باشد. وی گفت: «روابط آمریکا و روسیه به نفع منافع دو کشور است. می خواهیم روابط با آمریکا را ترمیم کنیم اما می دانیم این کار آسان نیست.» کرملین همچنین با صدور بیانیه ای اعلام کرد که روابط با آمریکا باید بهبود یابد و دو کشور نیاز به گفتگو در این باره دارند. در این بیانیه آمده که روسیه امیدوار است مذاکرات با واشنگتن درباره سوریه در دوره رئیس جمهوری جدید بهتر شود. کرملین همچنین ادعاها درباره مداخله روسیه در انتخابات آمریکا را رد کرد. دونالد ترامپ بارها گفته بود ولادیمیر پوتین را دوست خود می داند و از اقتدار او در عرصه بین المللی تمجید کرده بود. وی حتی گفته بود در صورت پیروزی حاضر است روسیه را به عنوان نخستین مقصد خارجی خود انتخاب کند. اظهارات دوستانه او در قبال روسیه که جاه طلبی هایش در شرق اروپا، به ویژه در مورد اوکراین و گرجستان باعث وحشت اروپایی ها شده است، با انتقادهای بسیاری در جامعه غربی مواجه شده است. اما پترو پوروشنکو، رئیس جمهور اوکراین اعلام کرد که امیدوار است لحن ترامپ پس از این پیروزی تغییر کند.

فرانسوا اولاند، رئیس جمهور فرانسه نیز با تبریک به ترامپ اعلام کرد در مذاکراتمان با آمریکا درباره مسائل جهان شفاف و روراست خواهیم بود. ترزا می، نخست وزیر بریتانیا نیز نسبت به تقویت و تحکیم روابط با آمریکا در دوره ترامپ ابراز امیدورای کرد. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه هم در پیامی اعلام کرد امیدوار است انتخابات جدید آمریکا باعث خیر و برکت شود. رئیس جمهوری ترکیه در مراسمی اعلام کرد، دوره جدیدی در آمریکا آغاز شده است. امیدوارم این انتخاب چه در منطقه و چه در جهان بر پایه قانون، آزادی و دموکراسی خیر باشد. بنعلی ییلدیریم، نخست وزیر ترکیه نیز به دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهوری جدید آمریکا تبریک گفت. ییلدیریم در ادامه با اشاره به مساله استرداد فتح الله گولن، روحانی در تبعید و مخالف دولت ترکیه از آمریکا گفت: اگر ترامپ گولن را تحویل دهد، صفحه جدیدی در روابط آمریکا و ترکیه باز می شود. همچنین مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در پیامی در توییتر به دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهوری جدید آمریکا تبریک گفت. بکر بوزداغ، وزیر دادگستری ترکیه نیز گفت: «با تغییر رئیس جمهور در آمریکا روابط این کشور با ترکیه تغییر نمی یابد زیرا روابط میان دو کشور براساس منافع دو طرفه بوده وبر پایه همکاری های استراتژیک است. امیدواریم همکاری های استراتژیک میان دو کشور براساس اعتماد متقابل گسترش یابد.» فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز اعلام کرد، اتحادیه اروپا به همکاری مشترک خود با آمریکا ادامه خواهد داد. وی پس از پیروزی ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا گفت: «روابط آمریکا – اتحادیه اروپا عمیق تر از آن است که با هر تغییر سیاسی دچار تحولاتی شود. ما به همکاری خود ادامه داده و به تعمیق بیشتر آن تلاش خواهیم کرد.»

فرانک والتر اشتاین مایر، وزیر خارجه آلمان نیز در واکنش به انتخاب دونالد ترامپ گفت: «باید پیروزی ترامپ را پذیرفت.» آلمان از کشورهایی است که نسبت به پیروزی ترامپ هشدار داده بود. از جمله شخص اشتانمایر که بارها گفته بود پیروزی ترامپ می تواند نه تنها برای امریکا بلکه برای کل جامعه جهانی خطرناک باشد. هنگامی که خبر پیروزی ترامپ اعلام شد، فون درلاین، وزیر دفاع آلمان گفت: «این پیروزی شوک عظیمی است.» وی ادامه داد: «من فکر می کنم که ترامپ می داند که این رای ها به وی نیست بلکه علیه واشنگتن و علیه بنیادهای آمریکا است.» نوبرت روتگن از اعضای ارشد حزب محافظه کار آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان نیز گفت: «هنوز دولت آلمان نمی داند که دونالد ترامپ نامزد جمهوری خواهان چه کارهایی انجام خواهد داد.» وی گفت: «ما هنوز نمی دانیم که اگر صدای اعتراض و عصبانیت وارد دفتر ریاست جمهوری آمریکا شده و به قدرتمندترین مرد دنیا تبدیل شود، چه کار خواهد کرد.» رئیس کمیته امور خارجی پارلمان آلمان نیز اعلام کرد: از نظر موقعیت ژئوپلتیکی، ما در شرایط بسیار نامعلومی قرار داریم. از سوی دیگر مارتین شولتز، رئیس پارلمان اروپا با اشاره به پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا گفت: «این انتخابات شرایط را برای همکاری اتحادیه اروپا با آمریکا دشواتر خواهد کرد. شرایط سخت خواهد شد. همکاری با دولت جدید آمریکا دشوارتر از دولت های پیشین خواهد شد. اما او رئیس جمهور منتخب و آزاد آمریکا است.» وی ادامه داد: «ما باید به رئیس جمهور آتی آمریکا احترام بگذاریم. من امیدوارم درباره مسائل مختلف همکاری کنیم.
علی موسوی خلخالی/ دیپلماسی