در بحبوحه تلاش ها برای جاگزینی هویت ملی با هویت مذهبی در عربستان، موجی در شبکه های اجتماعی براه افتاده که خواستار احیای خدایان باستانی به عنوان بخشی از میراث ملی است
برای مثال یکی از کاربران شبکه اجتماعی ایکس تصاویری از بت عزی را در موزه عربستان منتشر کرد. در این تصویر آیین پرستش این بت و دیگر بت های عربستان به نمایش گذاشته شده بود. این کاربر ذیل عکس نوشته بود «از گذشته تا آینده، عزی همیشه اینجاست»؛ او افزوده بود: «شهروندان عربستان پیوند عمیقی با گذشته دارند، مهم نیست که مسلمان باشند یا نه»
یک کاربر دیگر از سه بت لات، منات و عزی به عنوان تاریخ باستانی عربستان و نماد توانمندسازی زنان نام برده بود «از زمان قدیم عرب ها زن را تقدیس می کردند. ما باید به تاریخ خود افتخار کنیم و تصویر کلیشه ای و تحریف شده دخترکشی را از بین ببریم»
از منظر این کاربر و اکانت های شبیه به او، پرستش الهه های زن نشان می دهد که زنان در میان اعراب حرمت داشتند. آنها حتی عمل کشتن دختران را توجیه می کنند و می گویند «دخترکشی آنگونه که بعضی می گویند، از سر شرم نبوده، بلکه آنها دختران را به عنوان قربانی می کشتند»
برخی از کاربران معتقدند که جنبش صحوه (بیداری) باعث مخالفت پادشاهی با آثار باستانی و میراث ملی از جمله خدایان باستان بوده است و می گویند که این جنبش باعث شد تاریخ عربستان از حافظه ملت پاک شود و مفهوم هویت، تاریخ، تمدن و آثارباستانی مورد تحریف قرار گیرد. تا چند سال پیش هرکس از آثار باستانی صحبت می کرد، به نظر می رسید که شرک می گوید و خواهان بازگشت بت پرستی به عربستان است
کاربر دیگری با تکرار همین دیدگاه مدعی شد که بی توجهی مردم عربستان به تاریخ و میراث ملی شان، نتیجه نفوذ اخوان المسلمین و کنترل حامیان جنبش صحوه بر رسانه ها و بخش آموزش بوده است «آنها بیش از 40 سال مدارس را در کنترل داشتند، در این مدت سعودی ها کاملا شستشوی مغزی شدند»
جنبش صحوه یک شاخه از اسلام سیاسی است و متشکل از علما و شخصیت های دینی می باشد که در طول دهه ها نفوذ چشمگیری در پادشاهی و سیاست های عربستان داشتند. این جنبش از دهه 1960 آغاز شد و تحت تأثیر فعالان سیاسی مصری بود که در کشور خود مورد آزار قرار گرفته و به عربستان تبعید شده بودند
در نهایت محمد بن سلمان ولیعهد عربستان بود که سال 2017 علیه این جنبش و بسیاری از علما مشغول به فعالیت شد، موجی از اصلاحات شدید را براه انداخت و بسیاری از محدودیت های اجتماعی را از بین برد. همچنین بسیاری از افراد وابسته به جنبش صحوه توسط مقامات سعودی دستگیر شدند؛ این امر نشان از بازنگری آشکار نظام در هویت کشور داشت
بخش مهمی از اصلاحات بن سلمان در بخش گردشگری بوده است. پادشاهی، درحال توسعه مکان هایی است که به میراث ملی عربستان مربوط می شود؛ آثارباستانی ای که تاریخ بت پرستی و خدایان باستانی عربستان را به تصویر می کشد نیز بخشی از این میراث است. گرچه حامیان دولت سعودی و ولیعهد اصرار دارند که این امر صرفا به منظور حفظ تاریخ و میراث ملی عربستان صورت می گیرد و سعودی ها باید به همه جنبه های گذشته خود افتخار کنند، ولی بسیاری از شخصیت های مذهبی و شهروندان سعودی خشم خود را نسبت به نمایش بت ها در موزه ها ابراز کرده و آن را تلاشی در راستای احیای شرک می دانند
به گفته دانیال حقیقت جو نویسنده مسلمان آمریکایی: «یکی از اجزای اصلی سکولاریزه شدن کشورهای مسلمان، خلق یک روایت ناسیونالیستی است که حول یک دین فراموش شده باستانی و از دست رفته پیش از اسلام می چرخد. مقامات سعودی برای سکولاریزه کردن کشورشان، اجازه احیای بت هایی را می دهند که اسلام آنها را نابود کرد»
تلاش دولت عربستان برای احیای میراث ملی خود، در ادامه اقدامات دیگری است که پادشاهی برای ترویج ملی گرایی و تکریم تاریخ باستان انجام می دهد؛ از جمله نامگذاری یک روز به نام روز تأسیس عربستان (که اولین بار 22 فوریه سال 2022 انجام شد). این روز یادبود بر تخت نشستن محمد بن سعود –پدر خاندان سلطنتی آل سعود- است که سال 1727 امیر شهر دیریه شد. منتقدان اصلاحات بن سلمان و ترویج ملی گرایی، از این تلاش ها به عنوان جدایی دولت از هویت مذهبی خود یاد می کنند
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما