کودکان ناپدیدشدۀ عراق

خبر دلخراش بود؛ آوریل 2023 یک دختر 7 ساله ربوده شد، مورد تجاوز قرار گرفت و به قتل رسید. جسد او در منطقه قدیمی و فقیرنشین شرق بصره در سطل زباله پیدا شد

دوربین های مداربسته یکی از همسایه ها نشان می داد که مردی حدود 30 ساله، به کودک مقداری پول می دهد و او را با خود می برد. خانواده توانستند آدم ربا را شناسایی کنند و با پلیس تماس گرفتند. مرد جوان اعتراف کرد که کودک را فریب داده، به خانه اش برده، به او تجاوز کرده، خفه کرده و داخل سطل زباله انداخته است

دختر بچه به اوتیسم و بیش فعالی مبتلا بود؛ همین امر باعث ترک تحصیل او شده بود. خانواده از نظر مالی تحت فشار بودند و نمی توانستند هزینه درمان او را تأمین کنند

15 می 2023 دادگاه کیفری بصره آدم ربا را به اعدام محکوم کرد. شورای عالی قضایی روز بعد با انتشار بیانیه ای در سایت رسمی خود گفت: «قوه قضائیه عراق برای متجاوزین به کودکان، از 15 سال حبس تا حکم اعدام صادر می کند». در پرونده هایی دیگر، دادگاه بغداد یک جنایتکار را به جرم ربودن و تجاوز به دودختر به اعدام محکوم کرد و دادگاه صلاح الدین به یک مجرم به اتهام تجاوز به یک کودک حکم 15 سال حبس داد

پرونده دختر7 ساله در بصره مشکل کودک ربایی در عراق را مورد توجهات قرار داد. بسیاری از پرونده های مربوط به کودک ربایی در عراق هرگز حل نمی شود؛ خانواده ها نمی دانند که کودکانشان کجا هستند و زنده هستند یا مرده، مقامات دولتی نمی توانند آمار و ارقام دقیقی از میزان کودک ربایی ارائه دهند و انگیزه آدم رباها نیز بسیار گسترده است

من با بسیاری از خانواده های عراقی که فرزندانشان ربوده شده، تماس گرفتم؛ بیش از 16 خانواده از مناطق مختلف عراق، داستان های خود را بازگو کردند. بسیاری از کودکان در عراق توسط گروههای مسلحی که بدنبال جذب نیرو هستند، ربوده شده اند. همچنین قبایل بر سر اختلافات فرقه ای، اقدام به کودک ربایی می کنند. باج گیری و قاچاق اعضای بدن نیز از دیگر انگیزه های کودک ربایی است. در آغاز سال 2023 سرویس امنیت ملی باندی را که متهم به ربودن و کشتن دو دختر در بغداد با هدف اخاذی از خانواده آنها بود، دستگیر کرد

به گفته ابتسام هلالی نماینده پارلمان: «جنایات سازمان یافته به ویژه بعد از ظهور داعش در عراق به شدت گسترش یافته است. از مهمترین انگیزه های آدم ربایی، تجارت است؛ کودکان به منطقه کردستان منتقل شده و به منظور باج گیری، فروش اعضای بدن یا تجاوز جنسی به قاچاقچیان انسان در کشورهای مختلف فروخته می شوند. متأسفانه آمار دقیقی از میزان آدم ربایی در دست نیست»

عراق از حیث میزان جرایم سازمان یافته بین 193 کشور، در رتبه هشتم است و رتبه دوم از بین 46 کشور آسیایی و رتبه نخست در بین 14 کشور غرب آسیا را دارد. همچنین بر اساس داده های مرکز «ابتکار جهانی علیه جرایم سازمان یافته فراملی» وضعیت عراق نسبت به دو سال قبل بدتر هم شده است

به گفته هلالی «متأسفانه در همه مناطق، کودکان در خطر ربایش قرار دارند ولی این خطر در مناطق فقیرنشین بیشتر است. اکثر کودکان ربوده شده، پسر هستند و بین 8 تا 13 سال سن دارند که برای تجارت، فروش اعضای بدن و تکدی گری مورد استفاده قرار می گیرند. در این میان خانواده هایی نیز هستند که به خاطر فقر، اقدام به فروش کودکانشان می کنند»

هلالی افزود که اگر کودک ربوده شده در برابر تلاش برای تجاوز جنسی مقاومت کند، کشته شده و جسدش اغلب یا در رودخانه انداخته می شود و یا در ساختمان های متروک رها می شود. تلاش های حقوقی برای بهبود وضعیت کودکان با موانع و مشکلاتی مواجه است و برای مثال لایحه حمایت از کودکان سالهاست که به دلایل سیاسی در پارلمان مسکوت مانده است. «ما برای تصویب این لایحه با همه دستگاههای مسئول دولتی و وزارت خانه ها گفتگو کرده ایم، تا حداکثر مجازات برای افرادی که دست به این جرم می زنند وضع شود. ولی تاکنون اراده سیاسی برای پیشبرد این قانون وجود نداشته است»

هادی اسماعیل یکی از مدافعان حقوق بشر، به علل متفاوت کودک ربایی در عراق در زمان ها و مکان های مختلف اشاره می کند. برای مثال پس از سال 2005 والدین در مناطقی که تحت کنترل گروههای مسلحی همچون القاعده بود، کودکان خود را به مدارس نمی فرستادند زیرا می ترسیدند که کودکان به منظور باج گیری یا عضوگیری این گروهها ربوده شوند

به گفته اسماعیل از سال 2014 تا 2017 شاهد افزایش کودک ربایی بودیم. داعش کودکان را با هدف شستشوی مغزی، آموزش استفاده از سلاح و ارسال به سوریه و ترکیه و دیگر کشورها، می دزدید. برخی از آن کودکان به آغوش خانواده های خود بازگشتند ولی از سرنوشت برخی دیگر اطلاعی در دست نیست «دولت عراق هنوز بانک اطلاعاتی درباره تعداد کودکان ربوده شده ندارد»

ژوئن 2023 یونیسف در یک بیانیه مطبوعاتی اعلام کرد که از سال 2005 تا 2022، 315000 جنایت علیه کودکان به تأیید سازمان ملل رسیده است. در عراق از سال 2008 تا 2033 بیش از 3000 کودک کشته و نزدیک به 6000 معلول شده اند

تحسین یک کارگردان تلویزیونی بود که با رسانه های خارجی و عربی بسیاری کار می کرد. سال 2004 مطبوعات غیرعراقی هدف قرار می گرفتند؛ بنابراین پسر 3 ساله تحسین ربوده شد و خانواده برای آزادی او مذاکراتی را با یک گروه مسلح آغاز کرد. بعد از گذشت یک هفته، دو طرف برای آزادی کودک بر سر مبلغی توافق کردند. وقتی پسر آزاد شد، مثل یک مرده بی حرکت بود؛ معاینه پزشکی نشان داد که مواد مخدر مصرف کرده است. برنامه ریزی برای درمان جسمی و روانی کودک آغاز شد؛ ولی با ادامه تهدیدها، تحسین و خانواده اش از عراق گریختند و اکنون در کشوری خارجی زندگی می کنند

دکتر حاتم پزشک مشاور و مدیر بیمارستانی در بغداد بود. به گفته او: «سال 2014 و قبل از آن هر از چندگاه خبر سرقت نوزادان را می شنیدیم. در بیمارستان ما سال 2010 دو مورد کودک ربایی به انگیزه انتقام گیری طایفه ای رخ داد؛ سال 2011 نیز یک باند تجارت کودکان با حدود 14 مرد مسلح وارد کلینیک من شدند و سال 2014 یک نوزاد در بیمارستان ما ربوده شد که تاکنون پیدا نشده است»

در عراق قوانین زیادی برای حفاظت از کودکان در برابر آدم ربایی و دیگر جرائم وجود دارد ولی متأسفانه اجرا نمی شود. حیدر صوفی کارشناس حقوقی می گوید که عراق سال 2013 به کنوانسیون لاهه راجع به جنبه های مدنی کودک ربایی بین المللی پیوست و سال 1994 نیز با کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل موافقت کرد. قانون جزای عراق مصوب 1969 شرایطی را از جمله شکنجه یا تجاوز جنسی وضع کرده که در صورت تحقق آن، کودک ربا محکوم به اعدام یا حبس ابد می شود. همچنین عراق قوانینی برای حفاظت از کودکان و نوجوانان در برابر تروریسم و تکدی گری دارد؛ ولی به گفته صوفی، عراق در مرحله پیش گیری از وقوع جرم و نیز کشف آن بسیار ضعیف است

عماد الو سرلشکر بازنشسته، یکی از دلایل افزایش ادم ربایی را اقدامات قبلی دولت مانند عفو عمومی در سال 2018 می داند: «در عفو عمومی آن سال، کسانی که به دلیل معاونت در آدم ربایی مجرم شناخته شده بودند مشمول عفو شده و آزاد شدند تا دوباره باند تشکیل دهند»

منبع: نیولاینز

مترجم: فاطمه رادمهر