به گزارش منابع خبری ایران، نرخ ارز خارجی در برابر ریال در روز سه‌شنبه، ۱۶ دی (۶ ژانویه) در بازار ارز غیررسمی ایران افزایش یافت و قیمت دلار آمریکا به حدود ۳۵۰۰ تومان رسید. افزایش ارزش ارزهای خارجی در برابر ریال منحصر به دلار نبوده و نرخ اکثر ارزهای دیگر نیز افزایش داشته است.
طی دو هفته اخیر، بانک مرکزی جمهوری اسلامی هم "نرخ رسمی" دلار را افزایش داده است و نرخ آن در روز سه‌شنبه را حدود ۳۱۵۹ تومان اعلام کرد.
همزمان، بهای نفت خام در بازار جهانی به پائین‌ترین سطح طی یازده سال گذشته تنزل کرده و نفت خام از نوع برنت به زیر ۳۵ دلار در بشکه هم رسیده است. در تابستان سال ۲۰۱۴، نفت خام به بهای بالای ۱۱۰ دلار در بشکه معامله می‌شد و در این مدت، بهای نفت خام بیش از ۶۰ درصد کاهش یافته است.
کاهش بهای نفت خام بر اقتصاد ایران، که به شدت به عواید نفتی وابسته است، تاثیر شدیدی گذاشته به ویژه اینکه این کشور گرفتار بحران ناشی از تحریم‌های هسته‌ای و همچنین سیاست‌های تورم‌زای داخلی بود که طبیعتا به ضعف پول ملی دامن زده است.
با وجود توافق هسته‌ای و نزدیک شدن زمان لغو تحریم‌های خارجی، به ویژه تحریم‌های نفتی و بانکی، ضعف بازار نفت از جمله عواملی است که مانع از خوش‌بینی نسبت به بهبود شرایط کشور شده و این نگرانی در ضعف پول ملی و افزایش نرخ برابری ارز خارجی نمود کرده است.
روند نزولی بهای نفت خام چشم‌انداز دلهره‌آوری از تکرار شرایط بازار نفت در دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادی را هم به همراه آورده است. در آن زمان، رقابت بین صادرکنندگان نفت خام، از جمله اعضای اوپک، بهای نفت خام را برای چندین سال پائین نگاه داشت و حتی برقراری نظام سهمیه‌بندی تولید اوپک هم تغییری در این وضعیت ایجاد نکرد. درواقع شماری از اعضای این سازمان که با کمبود عایدی نفتی مواجه بودند، از تخطی از سهمیه‌های اوپک و فروش نفت ارزان‌قیمت خودداری نکردند.
در شرایط کنونی، برخی از اعضای اوپک، از جمله ایران، خواستار کاهش تولید اوپک به منظور مقابله با فزونی عرضه در بازار جهانی و جلوگیری از سقوط بهای نفت شده‌اند. در مقابل، عربستان سعودی و شمار دیگری از کشورهای عمده عضو اوپک تاکید داشته‌اند که تنها در صورتی با کاهش تولید اوپک موافقت خواهند کرد که کشورهای غیرعضو سازمان نیز تولید خود را کاهش دهند. در شرایط کنونی بازار نفت و دشواری اقتصادی کشورهایی مانند روسیه، دستیابی به چنین هماهنگی چندان محتمل به نظر نمی‌رسد.
عربستان، که بیش از یک چهارم نفت اوپک را تولید می‌کند، همچنین نگران آن است که کشورهای دیگر عضو سازمان خواستار آن شوند که بار اصلی کاهش تولید بر این کشور تحمیل شود. علاوه بر این، از چند دهه پیش، به ویژه پس از بحران نفتی دهه ۱۹۸۰، سیاست نفتی عربستان سعودی بر این اساس شکل گرفته که نباید اجازه داد نفت گران‌قیمت باعث شود کشورهای مصرف‌کننده درصدد یافتن منابع جایگزین نفت اوپک شوند یا بتوانند با صرفه جویی‌ها قابل توجه، وابستگی خود به نفت خام را به طور قابل توجه کاهش دهند.
در کنار اختلاف نظر در مورد سیاست نفتی، ایران و عربستان به عنوان دو عضو مهم اوپک در چند سال اخیر درگیر اختلاف و رقابت شدید عقیدتی و سیاسی هم بوده‌اند که به نوبه خود دستیابی به توافق بین دو کشور را دشوارتر کرده است.
کشورهای عضو اوپک به طور سنتی می‌کوشیدند اوپک را از اختلافات سیاسی خود برکنار دارند
این وضعیت یادآور بحران نفتی اوپک در دهه ۱۹۸۰ است. تا آن زمان، کشورهای عضو اوپک همواره کوشیده بودند اجازه ندهند اختلافات سیاسی بین آنها در تصمیم‌گیری‌های نفتی اوپک تاثیر بگذارد اما وقوع انقلاب اسلامی در ایران و دیدگاه برخی مقامات جمهوری اسلامی در کاربرد نفت به عنوان یک اسلحه سیاسی، این سنت را تا حدودی تضعیف کرد. در مقابل، خروج اوپک از آن بحران با بهبود روابط سیاسی ایران و عربستان در نیمه دوم دهه ۱۹۹۰ همزمان بود و اگرچه ممکن است این تحول سیاسی به طور مستقیم عامل افزایش بهای نفت در آن زمان نبوده باشد، اما قطعا با نمایش وحدت نظر در میان اعضای اوپک، موقعیت عرضه کنندگان را در بازار نفتی تقویت کرد و بیش از یکدهه ثبات و رونق نفتی را در پی آورد.
بحران اخیر در روابط سیاسی ایران و عربستان سعودی باعث تجدید نگرانی در این زمینه شده است که علاوه بر رویکردهای مختلف نفتی، درگیری سیاسی دو کشور مانع از یافتن راهی برای جلوگیری از ادامه کاهش بهای نفت در بازار جهانی شود. بسیاری از کارشناسان اقتصادی بهای کنونی نفت را غیرطبیعی می‌دانند و معتقدند که سطح قیمت باید افزایش یابد.
براساس برخی گزارش‌ها، عربستان سعودی در معاملات اخیر خود تخفیف‌های قابل‌توجهی برای خریداران قایل شده است در حالیکه انتظار می‌رود با لغو رسمی تحریم‌های نفتی، جمهوری اسلامی به منظور پس گرفتن سهم خود از بازار نفت، در صدد افزایش عرضه برآید که در شرایط کنونی، مستلزم فروش نفت ارزان‌قیمت است.
منبع: بی بی سی
نظر شما