سیدکاظم ملکوتی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره خودکشی‌های اخیر که در ملاءعام و اماکن پرتردد اتفاق افتاده است، گفت: خودکشی موضوعی نیست که بگوییم صرفا ریشه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی یا روانی دارد. توجه به این نکته لازم است که باید تمام این عوامل خطر در فردی جمع شود تا اقدام به خودکشی کند.
وی با تاکید بر اینکه نقش عوامل خطر بر اقدام به خودکشی به یک اندازه نیست، ادامه داد: بیماری‌های اعصاب و روان همچون افسردگی احتمال اقدام به خودکشی را ۶ برابر افزایش می‌دهد و از آنجا که در این شرایط روش‌ها بسیار خطرناک و منجر به فوت می‌شود؛ در نتیجه پارامترهایی همچون افسردگی که وزن بیشتری دارند؛ اهمیت بیشتری می‌یابد.
ملکوتی با بیان اینکه از میان عوامل خطر مرتبط با اعصاب و روان دومین عامل مسئله اعتیاد و مصرف الکل است، خاطرنشان کرد: بیکاری از جمله عوامل اجتماعی است که نقش بسیار مهمی در اقدام به خودکشی افراد دارد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران اضافه کرد: مشکلات اقتصادی و مالی در مردانی که اقدام به خودکشی کرده‌اند از اهمیت بالایی برخوردار است و اقدام به خودکشی در میان زنان معمولا به دلیل عوامل اجتماعی همچون مشکلات خانوادگی، روابط میان زن و شوهر، مسایل داخل خانواده، اختلافات فرهنگی، اختلاف نظر و اختلاف در روابط اجتماعی با جنس مخالف رخ می‌دهد.
تاثیر جنسیت و تحصیلات بر خودکشی
وی با تاکید بر اینکه جنسیت و میزان تحصیلات نیز در اقدام به خودکشی میان افراد نقش مهمی دارد، اظهار کرد: خودکشی در افراد دارای تحصیلات دیپلم و سیکل شایع‌تر است، اما در خصوص جنسیت نتیجه تحقیقات انجام شده در ایران متفاوت است، زیرا در برخی شهر‌ها مردان دو تا سه برابر بیشتر از زنان اقدام به خودکشی منجر به فوت می‌کنند، این در حالی است که در شهرهایی مانند شهرهای غرب کشور میزان خودکشی در میان زنان و مردان برابر است.
ملکوتی تاکید کرد: زمانی که فشارهای روحی، مشکلات خانوادگی، بیکاری، مشکلات مالی و هزینه‌های زندگی به افسردگی و اضطراب اضافه می‌شود، احتمال اقدام به خودکشی به طرق خطرناک را افزایش می‌دهد.
این استاد دانشگاه با یادآوری اینکه در گذشته گاهی اوقات رسانه‌های ما خبری را مبنی بر خودکشی افراد در کشورهای دیگر منتشر کرده و از آن برداشت سیاسی می‌کردند، عنوان کرد: در آن زمان ما هشدار می‌دادیم که نباید به چنین مسائلی در رسانه‌ها دامن زده شود، زیرا خطر تسری در این موارد وجود دارد. ما از مسئولان می‌خواستیم که نگذارند؛ این مسائل رنگ و بوی سیاسی پیدا کند، زیرا چنین مواردی باید در حیطه بهداشت و روان و در محیط اجتماع و خانواده حل شود.
وی تصریح کرد: انعکاس مواردی از این دست نباید در رسانه‌ها آب و تاب داده شده و تیتر اول شود، بلکه آنچه باید در رسانه‌ها مورد توجه قرار گیرد؛ بررسی عوامل خطر و مواردی است که باعث خودکشی می‌شود که این مسائل نیز باید به صورت خبرهای کوتاه و در صفحات وسطی روزنامه بیاید.
ملکوتی با اشاره به اینکه در حال حاضر خودکشی‌ها تنها در رسانه انعکاس نمی‌یابد بلکه شبکه‌های اجتماعی نیز به این موضوع می‌پردازند، گفت: وقتی فرد در اماکن پرتردد و شلوغ همچون پل یا مترو خودکشی می‌کند؛ علاوه بر اینکه عوامل خطر در این اقدام وی سهیم است؛ جنبه اعتراضی نیز یافته است.
رسانه‌ها خودکشی را در بوق و کرنا نکنند
رییس انجمن علمی پیشگیری از خودکشی تاکید کر: اگر این نوع اعتراض اجتماعی در رسانه‌ها پخش شده و در بوق وکرنا شود؛ جنبه مسری پیدا می‌کند، لذا نباید رسانه‌ها به این گونه مسایل دامن بزنند و در انعکاس اخبار باید به عوامل خطر واقعی بپردازند و به اینکه نکته توجه کنند که باید عوامل مختلفی کنار هم قرار گیرند تا منجر به خودکشی یک شخص شود و تنها یک عامل به چنین اقدامی منجر نمی‌شود.
وی همچنین در خصوص دلیل انتخاب خودکشی‌های دردناک توسط افراد گفت: در گذشته شایعه‌ترین روش خودکشی دردناک خودسوزی بود که تاریخ طولانی در کشور ما دارد؛ خودسوزی به مفهوم آتش زدن خود، نفرت، خشم و اعتراض است و در کنار آن مردن و رها شدن از زندگی که خوشبختانه در حال حاضر میزان شیوع این روش در کشور رو به کاهش است.
ملکوتی با بیان اینکه گاهی با جمع شدن عوامل خطر در فرد او اختیار از کف می‌دهد و رفتاری انفجاری از خود نشان می‌دهد، ادامه داد: ممکن است؛ اگر فرد از شرایط بحران خارج شود از فکر خودکشی بیرون می‌آید.
خودکشی قابل پیشگیری است
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه اقدام به خودکشی در اماکن پرتردد و شلوغ مانند مترو یا دار زدن روی پل جنبه اجتماعی، نمایشی و اعتراضی دارد، خاطرنشان کرد: خودکشی معضل بهداشت اجتماعی و قابل پیشگیری است و اگر عوامل خطر را شناسایی کنیم، قطعا می‌توانیم آن‌ها را کنترل کنیم.
وی الگو شدن دانشمندان، سیاستمداران و افراد مشهور را در جهت ترویج رفتارهای غیرپرخاشگرانه از عواملی دانست که می‌تواند؛ رفتارهای تکانه‌ای در افراد را کنترل کند، ادامه داد: زمانی که این افراد آرامش خود را نگه دارند، الگوی خوبی می‌شوند تا به مردم یاد دهند؛ برای حل تعارض کنترل خشم لازم بوده و برای حل مشکلات نباید ناگهان رفتارهای انفجاری از خود نشان دهند.
ملکوتی درمان مشکلات اعصاب و روان و بهره گرفتن از مشاوره‌های تخصصی برای حل مشکلات خانوادگی را از دیگر اقداماتی دانست که می‌تواند به پیشگیری از خودکشی بیانجامد.
رییس انجمن علمی پیشگیری از خودکشی با اشاره به اینکه وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی خدمات خوبی در راستای پیشگیری از چنین اقداماتی ارایه می‌دهند، افزود: اما ممکن است نتوانند خدمات خود را به نحو شایسته ارایه کنند، لذا ضروری است؛ این دو نهاد کیفیت خدمات خود را بالا‌تر ببرند و با یکدیگر همکاری کنند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه سازمان جهانی بهداشت پیشنهاد کرده تا سال ۲۰۲۰ میزان خودکشی در جهان ۱۰ درصد کاهش یابد، اضافه کرد: براساس تحقیقات میزان افسردگی در کشور طی ۱۰ سال گذشته افزایش داشته و مطالعات نشان داده که افسردگی میزان چنین اقدامی را ۶ برابر افزایش می‌دهد.
ملکوتی تاکید کرد: با ادامه چنین روندی این خطر وجود دارد که در سال‌های آتی با میزان بیشتری از خودکشی مواجه شویم، اما باید به این نکته توجه کنیم که اقدامات صورت گرفته در شهرهای مختلف همچون نهاوند، کوهدشت، خرم آباد و کرمان نشان داده که اگر اقدامات مناسب و به موقع انجام دهیم؛ می‌توانیم میزان خودکشی را در کشور کاهش دهیم.
نظر شما