سید تقی طباطبایی قمی (مشهور به حاج آقا تقی قمی) از مراجع تقلید شیعه امروز ششم آبان ۱۳۹۵ در سفری زیارتی به عتبات عالیات عراق در کربلای معلا دار فانی را وداع گفت.
ایشان در اسفند ماه سال ۱۳۰۱ در شهر مشهد به دنیا آمد. پدر او سید حسین طباطبایی قمی از مراجع بزرگ تقلید بود که سال‌ها مرجعیت عام حوزه‌های علمیه را بر عهده داشت و در پی ابراز مخالفت با فرمان رضا شاه مبنی بر کشف حجاب اجباری زنان در سال ۱۳۱۴ خورشیدی (۱۹۳۶ میلادی) ناچار به ترک ایران و اقامت در عراق شد. پدربزرگ وی حاج آقا محمود قمی یکی از تجار بزرگ و بنام قم بود که بازار تیمچه -از آثار فاخر معماری قم- از او به یادگار مانده است.
حجت الاسلام سید محمد طباطبایی برادر وی بانی مسجد طباطبایی در قم و صحن سید محمد در سامرا بود و نقش پررنگی نیز در توسعه و تجدید حرم حضرت زینب علیها سلام در شام داشت.
حاج آقا تقی قمی مقدمات را نزد پدر خود فرا گرفت و سپس به همراه وی به کربلا و نجف رفت. او چندین سال از محضر آیات عظامی چون مرحوم سید محمدهادی میلانی, سید عبدالهادی شیرازی, حسین حلی, محمدکاظم شیرازی, محمدعلی کاظمینی بروجردی و به خصوص سید ابوالقاسم خویی استفاده کامل نمود و به درجه اعلای علم، فقاهت، حکمت، و رجال دست یافت.
پس از رسیدن به درجات عالی اجتهاد، شروع به تدریس در متون فقه و اصول در نجف نمود و سپس در مسجد هندی در حوزه علمیه نجف مشغول به تدریس خارج فقه و اصول شد.
بر طبق اسناد موجود آیت‌الله‌العظمی سید ابوالقاسم خویی در زمان حیات و با وجود داشتن شاگران زیاد، تنها برای سه نفر از شاگردانشان اجازه کتبی اجتهاد صادر کردند. نخستین اجازه به آیت الله میرزا علی فلسفی در ذی القعده ۱۳۸۰ هجری قمری اختصاص داشت. دومین اجازه کتبی در ذی الحجه همان سال به آیت الله سید علی سیستانی داده شد و اجازه سوم نیز برای آیت‌الله تقی قمی نوشته شد. به گفته سید صاحب خویی فرزند آیت‌الله العظمی خویی، به جز این سه نفر هیچ فرد دیگری از سوی پدرش اجازه اجتهاد دریافت نکرده است.
در پی اخراج تعداد کثیری از روحانیان بزرگ توسط رژیم بعث عراق از نجف, وی نیز به ناچار در سال ۱۳۵۹ مجبور به ترک نجف و هجرت به شهر مقدس قم شد و به تدریس فقه و اصول در حوزه علمیه این شهر مبادرت نمود.
ایشان تالیفات متعددی بر جای گذاشته است که عمدتاً به زبان عربی نوشته شده و تعدادی از آنها به زبانهای فارسی و انگلیسی هم برگردانده شده است.
از جمله تألیفات ایشان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
آراؤنا فی أصول الفقه (دوره ۳ جلدی)
الأنوار البهیة فی القواعد الفقهیة
الدرر و اللئالی فی فروع العلم الإجمالی
الدلایل فی شرح منتخب المسایل (دوره ۵ جلدی)
العروه الوثقی (دوره ۲ جلدی)
الغایة القصوی فی التعلیق علی العروة الوثقی - کتاب الاجارة
الغایة القصوی فی التعلیق علی العروة الوثقی - کتاب المضاربة
الغایة القصوی فی التعلیق علی العروة الوثقی (کتاب الاجتهاد و التقلید)
الغایة القصوی فی تعلیق علی العروة الوثقی - کتاب الخمس جلد
الغایة القصوی فی تعلیق علی العروة الوثقی - کتاب الصوم جلد
الگوی زن اصیل و آزاد
أمیر المؤمنین (علیه السلام)
ثلاث رسائل (العدالة، التوبة، قاعدة لاضرر)
دراساتنا من الفقه الجعفری
شهید کربلا از قبل از ولادت تا بعد از شهادت
عمدة المطالب فی التعلیق علی المکاسب (دوره ۴ جلدی)
مباحث فقهیة – الوصیة – الشرکة – صلة الرحم
مبانی منهاج الصالحین (دوره ۱۰ جلدی)
مرحوم قمی منتقد آرای دکتر شریعتی، مدافع عزاداریهای سنتی و منتقد برخی نظریه‌های نو در اندیشه سیاسی شیعه شمرده می‌شد. وی تنها به اظهار نظر و فتوا اکتفا نمی‌کرد و هر ساله روز عاشورا در حسینیه‌اش در قم برهنه می‌شد و سینه می‌زد؛ از همین رو به چهره رسانه‌ای مشهوری در سال‌های اخیر بدل شده بود. در سال‌های اقامت در عراق نیز در دسته عزاداری مشهور کربلایی‌ها (طُوَیریج) شرکت می‌کرد.
ایشان قائل به ولایت تکوینیه برای انبیا و ائمه (ع) بود، عصمت را جزو ضروریات قطعی مذهب تشیع می‌دانست و مخالف تشکیک در صحت تاریخی شکستن پهلوی حضرت زهرا(س)، اسقاط جنین و شهادت ایشان بود. در مجموع می‌توان وی را جزو مجتهدین هویت‌گرای شیعی دانست که نسبت به خدشه در عقاید شیعی حساسیت نظری و عملی پررنگی داشت.
نظر شما