نقش حوزه­های علمیه در حکوتهای خودکامه

جهان هستی مجموعه ای از تضادها است؛ پدیده هایی همچون روز و شب، نور و ظلمت، سرما و گرما و....نمونه ای از تقابل پدیده ها در گستره گیتی است. اما این برخورد به پدیده های طبیعی محدود نمی شود، بلکه میتوان شاهد تقابل بین انسان و محیط اجتماعی نیز بود؛ اموری که در خدمت انسان قرار گرفته و بالعکس آنچه در مقابل او می ایستد.

از جمله مواردی که در تضاد با مصالح و حقوق انسان قرار دارد حکومت های خودکامه است و در مقابل تلاشی است که مردم برای جلوگیری از نفوذ و گسترش قدرت حاکمه انجام می دهند.

از مهمترین مراکزی که در راستای این مهم تلاش می کند، حوزه های علمیه است و تضعیف قدرت حاکم و مبارزه با هرگونه ظلم و سرکوب از مهمترین اهداف این نهاد می باشد. بنابراین حوزه های علمیه نقشی اساسی در مبارزه با نظام سلطه دارند؛ ضمن اینکه تلاش برای سرنگونی حاکم ظالم را وظیفه­ ی شرعی خود میدانند(وَلاَ تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُم مِّن دُونِ اللهِ مِنْ أَوْلِيَآءَ ثُمَّ لاَ تُنصَرُونَ).

نمونه ای از ایفای نقش حوزه های علمیه و ایستادگی آنها بر علیه سرکوب، ظلم، حذف مخالفین و تجاوز به حقوق و آزادیهای مردم که از ویژگیهای نظام های استبدادی است را می توان در زمان ریاست صدام در عراق و مقاومت طلاب در مقابل نظام حاکم و سیاست های ان مشاهده کرد، تا آنجا که تعدادی از مراجع عظام در راه مبارزه علیه آن حکومت ستمگر به شهادت رسیدند.

نظام صدام که حوزه های علمیه را تهدیدی علیه کیان و موجودیت خود می دید، پس از آنکه در همراه کردن آنان با خود در جبهه باطل شکست خورد دست به ترور برخی از مراجع و اساتید حوزه زد، ازجمله شهید محمد باقر صدر که توسط ایادی حکومت در سال 1980م ترور شد و به شهادت رسید، شهادت سید محمد صادق صدر در سال 1999م، و همچنین شهادت شیخ غروی درسال 1419ههجری که در راه نجف به کربلا ترور شد.

شمار بالای مراجع و علمایی که توسط دستگاه امنیتی صدام به شهادت رسیدند، دلیل روشنی است بر نقش مؤثر حوزه های علمیه در مبارزه با تهدید و ایجاد رعب و وحشت؛ روش هایی که نظام های استبدادی بعد از شکست در ترغیب و تطمیع مردم بدان متوسل می شوند. حوزه های علمیه از راه مبارزه با حکومت هایی که از انجام وظایف خود در قبال ملت کوتاهی می کنند، نقش چشمگیری در تثبیت استقلال مردم ایفا کرده و در دو عرصه سیاسی و اجتماعی به اهداف مهمی دست پیدا کرده اند.

ناظران اهدافی را که تاکنون حوزه های علمیه توانسته اند به آن دست یابند و نیز گامهای بعدی که باید توسط آنان برداشته شود را به این شرح بیان می کنند:

- دخالت قاطع حوزه های علمیه برای آغاز مذاکره در دستگاه دولت، و در پی آن انتقال مسالمت آمیز قدرت در عراق بهترین نمونه بر اثبات نقش حوزه ها در استحکام بخشیدن به گفتگو به عنوان یک اصل مهم سیاسی است.

- دخالت به موقع حوزه های علمیه و تغییر دادن مواضع سیاست مداران و مردم که توانست عراق را از خطر سقوط قریب الوقوع ناشی از حملات داعش حفظ کند.

- افزایش نقش حوزه های علمیه از طریق امر به معروف و نهی از منکر که منجر به رهایی حکومت و کلیه دستگاهها و ارگانهای سیاسی از زوال و نابودی شد.

- ایستادگی بر مواضع خود و عدم اطاعت بی چون و چرا از قدرت حاکمه که می خواهد به هر نحوی حوزه ها را زیر سلطه خود درآورد، نشانه ای است بر شوکت و قدرت این نهاد در جلب حمایت مردم و همگام شدن با آنان در مقابله با آن دسته از نظام های سیاسی که در تقسیم قدرت سهمی برای مردم قائل نمی شوند.

- حوزه های علمیه با تاسیس سازمان های تخصصی مختلف و ارتباط این موسسات با رسانه های جمعی، همچنین ایجاد مناسبات با جوامع مدنی و نهادهای حقوق بشری در راستای تامین منافع ملت گام بر می دارند.

- وجود یکپارچگی در داخل این نهاد از مهمترین ویژگیهای آن می­باشد، زیرا که نقش آن در ایجاد وحدت نظر بین مردم و ایستادگی در مقابل هر اقدامی از ناحیه دولت که حقوق و آزادیهای ملت را تهدید می کند، نیازمند پرهیز از هرگونه اختلافی است که به ایجاد شک بین مردم انجامیده و اعتماد آنان را از بین می برد.

- حفظ ان دسته از اصول بنیادینی که حوزه بر پایه آن شکل گرفته و ممانعت از هر گونه نفوذ، انهدام و دست درازی به حقوق خود توسط دولت یکی از امور مهمی است که لازم است به آن توجه شود.

- پایبندی به اهداف اساسی حوزه های علمیه و پاسداری از حقوق شیعیان از جمله وظایف این نهاد مذهبی است، اما باید در این مسیر از هرگونه افراط و توسل به روشهای خشونت آمیز که بیشتر توسط دولتهای خودکامه به کار می رود پرهیز شود.

رسیدن به اهداف ذکر شده منوط به این است که بین مردم و مراجع دینی و حوزه های علمیه چنان روابط عمیقی ایجاد شود که گویی پیمانی ناگسستنی بین آنها برقرار شده است. مردم با نظارت بر رفتار و اعمال دولت او را مجبور به اصلاح اشتباهات خود نمایند و آزادیهای متعارف و حقوق ذکر شده در قانون و شرع را از هرگونه تعرض مصون بدارند. همچنین باید مراقب بود که دولت برای همسو کردن مخالفین با خود به هر وسیله ای دست نیازد.