محمد بن زاید قدرتمندترین حاکم جهان عرب

درحالیکه کنگره نگران بود مبادا این اقدام باعث بی ثباتی منطقه شود؛ پنتاگون که بدنبال متحدانی در خلیج فارس بود بن زاید را شریکی قابل اتکا تشخیص داد و از او با آغوش باز استقبال کرد.

شاهزاده محمد پسر بنیانگذار امارات پیشتر در سال 1991 پدرش را ترغیب کرده بود که 4 میلیارد دلار بابت کمک هزینه جنگ عراق، به آمریکا بپردازد. لذا ریچارد الن کلارک مقام ارشد سابق پنتاگون به قانونگذاران کنگره اطمینان داد که شاهزاده جوان هرگز دست به تجاوزگری نخواهد زد «امارت نه الان و نه هیچ وقت تهدیدی برای ثبات و صلح منطقه نخواهد بود»

اکنون با گذشت سی سال، بن زاید 58 ساله ولیعهد و حاکم واقعی امارات قدرتمندترین رهبر جهان عرب است که در بین قدرت های خارجیِ تأثیرگذار در واشنگتن، در جایگاههای نخست قرار دارد و آمریکا را وادار به پذیرش رویکرد خود در منطقه کرده است

در ادامه برخی از موفقیت های بن زاید را مورد اشاره قرار می دهیم:

بن زاید را می توان ثروتمندترین مرد جهان دانست زیرا منابع مالی پادشاهی امارات به ارزش 1.3 تریلیون دلار را در اختیار و کنترل خود دارد؛ مبلغی که از ثروت هر کشور دیگری بیشتر است. نیروی نظامی او نیز که از طریق ایالات متحده با تکنولوژی های پیشرفته تجهیز شده است، در جهان عرب قدرتمندترین نیروست.

دهه هاست که بن زاید متحد کلیدی آمریکا به شمار می رود اما درحالیکه پیشتر از فرامین رهبران ایالات متحده پیروی می کرد و از آن کشور خط می گرفت، اکنون راه خود را می رود؛ نیروهای ویژه این کشور در یمن، لیبی، سومالی و شمال مصر فعالند و برای به شکست کشاندن تغییرات دموکراتیک در خاورمیانه و تقویت قدرت بن سلمان در عربستان تلاش می کنند.

حتی در برخی موارد بن زاید مخالف سیاست های آمریکا عمل کرده و با اعمال و تصمیمات خود همسایگانش را دچار بی ثباتی می کند. گروههای حقوق بشری او را بدلیل حبس خانگی مخالفان، نقش آفرینی در بحران انسانی یمن و حمایت از شاهزاده سعودی درحالیکه متهم به قتل جمال خاشقچی است، انتقاد می کنند.

در دولت ترامپ تأثیر گذاری محمد بن زیاد بیشتر از همیشه شده است. مناسبات وی با ترامپ به خوبی پیش می رود و ترامپ دیدگاه او را در خصوص قطر، لیبی و عربستان بارها تایید کرده و توصیه های او را در مورد مقامات کابینه و کارمندان ارشد امنیت ملی آمریکا جامه عمل می پوشاند.

درحالی بن زاید ایران و اخوان المسلمین را دو دشمن اصلی خود می داند که ترامپ علیه هر دوی اینها دست به فعالیت های زیادی زده و تلاش زیادی برای جلوگیری از مخالفت کنگره در خصوص فروش سلاح به عربستان و امارات انجام داده است

قبل از انتخابات ریاست جمهوری امریکا بن زاید تلاش بی وقفه ای کرد تا به حلقه اطرافیان ترامپ نفوذ کرده و ملاقاتی سری با داماد ترامپ جرد کوشنر ترتیب دهد

موافقان بن زاید معتقدند تلاش او برای جهت دهی به سیاست های امریکا کاری است که بسیاری از کشورها انجام می دهند؛ ضمن اینکه بدلیل عقب نشینی نیروهای امریکایی از بسیاری از منازعات و پرونده های مفتوح خاورمیانه، بن زاید می کوشد تا این خلا را جبران کند. اما منتقدان می گویند ظهور او پیامدهای نامطلوبی داشته و او با تصمیمات و اقدامات خود به منازعات منطقه دامن می زند؛ انگونه که «تامارا کافمن» مقام سابق وزارت امور خارجه می گوید «ما با تسلیح امارات با فن آوری های نظامی و اطلاعاتی پیشرفته، یک فرانکشتاین کوچک ساخته ایم»

محمد بن زاید در 18 سالگی از دانشگاه افسری انگلیس فارغ التحصیل شد. وی بر خلاف سایر شاهزادگان عرب، کم حرف، سالم و تندرست است، همیشه سر وقت به قرارهای خود حاضر می شود و حتی برای مقامات دون پایه امریکایی وقت می گذارد.

او در ابوظبی اقدام به ساخت و ساز گسترده ای کرده است که یک مرکز مالی وابسته به وال استریت، شعباتی از دانشگاه نیویورک، موزه لوور و موزه گوگنهایم از جمله آن است

امارات از سایر همسایگانش لیبرال تر است؛ زنان در این کشور فرصت های بیشتری دارند و یک سوم وزرای کابینه زن هستند. در این کشور مسیحیان اجازه داشتن کلیسا و هندوها و سیک ها اجازه داشتن معبد دارند. سال گذشته بن زاید وزارت تسامح ایجاد کرد، آن سال را سال تسامح نامید و میزبان المپیکی ویژه و نیز میزبان پاپ فرانسیس بود.

اما دشمنی بن زاید از اخوان المسلمین بابت چیست؟

او از اینکه مردمش خواهان اتخاذ سیاست ها و رویکردی اسلامی شوند نگران است و طبق اسناد ویکیلیکس یکبار به دیپلماتهای امریکایی گفته است که 80% از سربازانش در صورتی که برخی از شخصیت های مذهبی در مکه فراخوان دهند، به این فراخوان پاسخ مثبت خواهند داد.

به گفته دیپلماتهای آمریکا به همین دلیل بن زاید معتقد است که جهان عرب هنوز آماده دموکراسی نیست چراکه اسلام گرایان در هر انتخاباتی پیروز خواهند شد «در همه کشورهای مسلمان نتیجه یکسان خواهد بود؛ خاورمیانه کالیفرنیا نیست» این سخنی است که وی در دیداری که با مقامات امریکایی در سال 2007 داشت گفته بود

امارات به نیروهای آمریکایی اجازه داد که در طول جنگ خلیج فارس در سال 1991 از پایگاههای این کشور استفاده کنند و از آن زمان تاکنون نیروهای امارات و امریکا در کوزوو، سومالی، افغانستان، لیبی و همین طور علیه داعش با یکدیگر همکاری کرده اند.

بن زاید فرماندهان آمریکایی را برای اداره پایگاههای نظامی خود استخدام کرده و از جاسوسان سابق آمریکایی برای راه اندازی سرویس های اطلاعاتی استفاده می کند. وی همچنین از سال 2006 اقدام به جمع آوری و خرید تسلیحات کرده که میزان آن بیش از پادشاهی های دیگر خلیج فارس است؛ این تسلیحات شامل 80 جنگنده اف 16، 30 هلیکوپتر آپاچی و 62 جت جنگنده فرانسوی است.

با توصیه فرماندهان سابق عالی نظامی آمریکا از جمله جیمز متیس و ژنرال آلن، بن زاید صنعت دفاع کشور را نیز توسعه داده و یک خودروی زرهی خاکی-آبی تولید کرده است که مشتریانی در لیبی و مصر دارد.

از آنجا که بن زاید به مقامات امریکایی گفته بود که اسراییل را به عنوان متحد خود در مقابل ایران و اخوان المسلمین می بیند، اسراییل تا بدانجا به او اعتماد کرد که نسخه ارتقایافته اف 16 و نرم افزار پیشرفته جاسوسی تلفن همراه را به او فروخت.

برای بسیاری در واشنگتن، بن زاید بهترین دوست امریکا در منطقه است، یک شریک شایسته که می توان برای اقداماتی همچون مبارزه با نفوذ ایران در لبنان یا تامین هزینه های بازسازی عراق روی کمک آن حساب کرد؛ چنانکه ریچارد اولسون سفیر سابق آمریکا در ابوظبی می گوید: به خوبی می دانیم که اگر نیاز به انجام کاری در خاورمیانه باشد امارات ان را انجام خواهد داد

در دوران ریاست جمهوری اوباما، با وقوع بهار عربی و برنده شدن اخوان المسلمین در انتخابات، اوباما علاوه بر اینکه با صدای دموکراسی خواهی مردم همراه شد، در سوریه از انجام عملیات نظامی علیه دولت اسد امتناع کرد. همه اینها در کنار آشکار شدن گفتگوی مخفیانه وی با ایران بر سر برنامه هسته ای، اسباب ناراحتی و خشم سران کشورهای عربی خلیج فارس را فراهم کرد. به گفته «استفان هادلی» مشاور امنیت ملی جورج بوش و از مقامات نزدیک به بن زاید، پس از آنکه سران کشورهای عرب به ویژه شخص محمد بن زاید مواضع اوباما را مشاهده کردند، احساس کردند که اوباما نه تنها آنها را نادیده گرفته که به آنان خیانت کرده است

به گفته عبدالخالق عبدالله سیاستمدار امارتی و از نزدیکان دولت، بعد از انقلاب های بهار عربی، بن زاید دید که امارات تنها کشور از بین 22 کشور عربی است که هنوز روی پای خود ایستاده و از ثبات، اقتصادی کارامد، توان نظامی بالا و ایدئولوژی معتدل و میانه رو برخوردار است. اوضاع منطقه روز به روز وخیم تر می شد و هرج و مرج و جنگ و افراط گرایی کشورها را در می نوردید، امارات هم جزئی از این منطقه بود؛ این امر محرکی شد بر تقویت این ایده که «اگر ما دنبال افراد شرور نرفته و آنان را از بین نبریم، آنان دنبال ما آمده و ما را از بین خواهند برد»

در پی تقویت چنین ایده ای بود که بن زاید یکی از شرکت های زیر مجموعه «بلک واتر» -شرکتی خصوصی و فعال در زمینه نظامی امنیتی- را استخدام کرد تا نیرویی متشکل از مزدوران کلمبیایی، آفریقای جنوبی و دیگر کشورها ایجاد کند. او هرگونه صدای مخالفی را خاموش کرد، 5 فعال را که به منظور اصلاحات دموکراتیک طوماری فراهم نموده و برای امضای آن فراخوان داده بودند دستگیر نمود و بساط دهها تن را که مظنون به نزدیکی با اخوان المسلمین بودند جمع کرد.

پیشتر گفتیم که نفوذ و تاثیرگذاری امارات در واشنگتن بسیار زیاد است. این کشور در بین کشورهای خارجی حامی و مشاور واشنگتن، بیشترین هزینه را می کند؛ چنانکه در سال 2017، 21 میلیون دلار پرداخت کرده است. بخشی از این مبالغ بعد از وقوع بلایای طبیعی در آمریکا به عنوان کمک مالی به دولت پرداخت می شود و میلیون ها دلار دیگر نیز به اتاق های فکر داده می شود برای نمونه انستیتوی خاورمیانه به تازگی 20 میلیون دلار دریافت کرده است.

بن زاید در خاورمیانه نیز به عمل گرایی شناخته می شود؛ در مصر او از کودتای نظامیان علیه رییس جمهور منتخب که از اخوان المسلمین بود حمایت کرد؛ در شاخ آفریقا نیرویی را برای مبارزه با دزدان دریایی و جنگ با افراط گرایان به سومالی روانه نمود و اطراف خلیج عدن بنادر تجاری و پایگاههای دریایی ایجاد کرد؛ در لیبی خلیفه حفتر رهبر شبه نظامیان را مسلح نمود و خواست آمریکا و سازمان ملل مبنی بر تحریم این شبه نظامیان را نادیده گرفت؛ خلبانان امارات در طربلس حملات هوایی انجام دادند و در شرق لیبی یک پایگاه هوایی تاسیس کردند.

آنگونه که خانم وهبه سفیر سابق آمریکا در امارات می گوید: پیشتر شاهزاده برای اقدامات خود منتظر چراغ سبز امریکا بود ولی الان نیت خود را تنها به اطلاع مقامات آمریکا رسانده و منتظر اجازه نمی ماند.

رابطه امارات با سعودی نیز تغییر کرده است؛ این دو کشور در مورد مرز بین خود اختلاف و نزاع داشتند و سعودی به عنوان قدرت سنگین وزن منطقه، سیاست های خارجی مورد نظر خود را به امارات تحمیل می کرد.

اواخر سال 2014 مواضع ولیعهد سعودی در مخالفت و دشمنی با بن زاید قرار داشت؛ از این رو بن زاید وارد نزاع داخلی خاندان سعودی شده و با لابی گری در واشنگتن، کمپینی را در حمایت از تغییر ولیعهد عربستان به راه انداخت؛ جایگزین ولیعهد هم کسی نبود جز پسر 29 ساله و مورد علاقه ملک سلمان، محمد بن سلمان.

به گفته آقای رودس مشاور باراک اوباما پیام محمد بن زاید این بود: اگر به من اعتماد کنید و دوستم داشته باشید این شخص (محمد بن سلمان) را هم دوست خواهید داشت چون او مثل من است

مارس 2015 هر دو شاهزاده به یمن حمله کردند تا طومار حامیان ایران را در ان کشور در هم بپیچند و سال 2017 تمام روابط تجاری و سیاسی خود را با قطر قطع کردند تا با اعمال فشار بر آن کشور حاکمانش را از حمایت از اخوان المسلمین باز دارند. اما جنگ یمن و برخورد با قطر درحالی به پای بن سلمان نوشته می شود که به گفته رودس نخستین بار این بن زاید بود که واشنگتن را با اجرای این نقشه ها همراه کرد

به گفته دیپلمات های امریکایی اواخر 2015 بن زاید گفت که امارات و رهبری جدید سعودی می توانند فلسطینیان را با توافقنامه جدید صلح همراه کنند، اما برای انجام این کار بن زاید در انتظار روی کار آمدن دولتی جدید در امریکاست.

طبق اظهارات چهار مقام ارشد کاخ سفید، علیرغم اختلافات بسیار بین بن زاید و اوباما، ان دو با یکدیگر صمیمی بودند و احترام متقابلی بینشان وجود داشت؛ لذا وقتی بن زاید در ماههای پایانی ریاست جمهوری اوباما خواست آخرین دیدار را با وی داشته باشد، اوباما پذیرفت که در دسامبر 2016 در یک ضیافت ناهار با او دیدار کند. اما بن زاید بدون هیچ توضیحی از این دیدار صرف نظر کرد و به جای واشنگتن به نیویورک رفت تا با جرد کوشنر و سایر مشاوران ترامپ به عنوان رییس جمهور منتخب ملاقاتی حضوری داشته باشد.

ترتیب ملاقات را سرمایه گذار ریچارد گرسون موسس Falcon Edge Capital داد؛ او سالها با بن زاید کار می کرد و دوست کوشنر نیز بود. بنا بر این بود که سفر مخفیانه انجام شود، اما آژانس های اطلاعاتی متوجه ورود بن زاید شدند. بن زاید برنامه ها و اهداف خود را داشت، او می خواست سیاست های دولت جدید تغییر یابد، از این رو با مشاوران ترامپ در مورد خطر ایران و صلح فلسطین صحبت کرد.

ریچارد گرسون بعد از ملاقات شاهزاده با مشاوران ترامپ خطاب به او اینگونه نوشت: آنان عمیقا تحت تاثیر شما قرار گرفته اند و متقاعد شده اند که شما متحدی نزدیک و دوست مورد اعتمادی برای آنها هستی

بن زاید خود را واسطه بین روسیه و آمریکا نیز قرار داد؛ یکی از برادران وی «گرسون» را به یک تاجر روس به نام «کریل دمیتریوف» معرفی کرد که این تاجر رابط بین پوتین و پادشاهان کشورهای حوزه خلیج فارس بود. او با گرسون در خصوص نقشه مصالحه ای بین امریکا و روسیه به رایزنی پرداخت و گرسون دو صفحه از خلاصه نقشه مصالحه را به کوشنر داد.

ماه بعد بن زاید از دمیتریوف دعوت کرد تا در سیشل با یکی دیگر از نمایندگان تیم ترامپ ملاقات کند و ان فرد موسس بلک واتر بود که پیشتر گفتیم برای امارات مزدور استخدام می کرد.

اینکه چرا بن زاید می کوشید بین روسیه و تیم ترامپ ارتباط برقرار کند جای بحث دارد اما بر اساس ایمیل های درز یافته از سفیر امارات در واشنگتن، بن زاید در تلاش بود تا پوتین را از ایران دور کند

حالا دادستان های امریکا در حال بررسی فعالیت واسطه های بن زاید و قانونی بودن یا نبودن این فعالیت ها هستند. آنان همچنین در حال بررسی این مسئله هستند که آیا امارات با استخدام جاسوسان سابق آمریکایی از تکنیک های جاسوسی سایبری برای جاسوسی از شهروندان امریکایی استفاده می کند یا خیر.

علی رغم این تحقیقات رابطه خوب بن زاید و دولت ترامپ هنوز آسیبی ندیده و در این دو سال و نیمی که از اولین ملاقات بن زاید با کوشنر گذشته، وی تقریبا به هر خواسته ای که از کاخ سفید داشته رسیده است.

در پایان لازم به ذکر است که مداخلات بن زاید پس از بهار عربی کمکی به ثبات منطقه نکرده است؛ معاونی که او به قاهره فرستاد تا اقتصاد رو به احتضار آن کشور را نجات دهد بدون دستیابی به نتیجه ای بازگشت. دولت نظامی مصر سالانه به میلیون ها دلار کمکی که از امارات و سایر کشورهای حوزه خلیج فارس به او می شود نیازمند است و علیرغم کمک امارات و حملات هوایی اسراییل، قاهره هنوز واکنش نظامی قاطعی در برابر ستیزه جویان صحرای سینای شمالی انجام نداده است.

طرح منزوی سازی قطر نتوانسته این کشور را مجبور به تغییر سیاست های خود کند. در لیبی خلیفه حفتر در بن بستی خونین گیر کرده است، تلاش های بن زاید در شاخ آفریقا رقیبانی همچون ترکیه و قطر را برای نفوذ بیشتر و دستیابی به فرصت های منطقه به تکاپو انداخته است. در سومالی بعد از طرح ادعاهایی پیرامون رشوه گرفتن دولت مرکزی از نیروهای اماراتی، این نیروها به مناطق پونتلند و سومالی لند منتقل شدند. در جیبوتی نیروهای اماراتی که مدیریت بنادر این کشور را در دست دارند به قصور متهم شده و با رقیبان چینی جایگزین شدند. اعلام سازمان اطلاعاتی امریکا مبنی بر صدور دستور خاشقچی توسط بن سلمان، شرمساری بن زاید را در پی داشت و در یمن هم اتحاد و مداخله مشترک چهار ساله این دو ولیعهد که با تلفات وحشتناک غیر نظامیان همراه بوده، این کشور را برای آنان تبدیل به باتلاق کرده است.

اما علی رغم همه اینها بن زاید موقعیت مستحکم خود را در دولت ترامپ حفظ کرده است و پیشنهاداتی که برای طرح صلح فلسطین و اسراییل داشته، همچنان در مرکز برنامه های کوشنر قرار دارد

ترامپ هم بارها از جمله با حمایت از ولیعهد سعودی در قضیه مرگ خاشقچی، با تایید طرح انزوای قطر علی رغم مخالفت وزیر خارجه و وزیر دفاع آمریکا، با خروج از برجام، با گنجاندن اخوان المسلمین در لیست گروههای تروریستی و با وتوی قانون قطع حمایت نظامی آمریکا از نیروهای سعودی و امارات در جنگ یمن، از مواضع بن زاید حمایت کرده است.

ماه آوریل یک روز بعد از تماس تلفنی با بن زاید، ترامپ علنا رهبر شبه نظامیان مورد حمایت امارات در لیبی را تایید و حمایت کرد، این درحالی است که وزیر خارجه آمریکا مایک پمپئو پیش از این بر عقب نشینی خلیفه حفتر از مواضعش اصرار داشت.

وقتی ژنرال متیس وزیر دفاع سابق به دولت ترامپ پیوست افشا کرد که مدتی را بدون حقوق به عنوان مشاور بن زاید کار کرده است و در مدتی که عضو هیأت مدیره شرکت جنرال داینامیک بوده، سالانه 242 هزار دلار دریافت می کرده و این علاوه بر انتقال سهام هایی با ارزش به او بوده است. شرکت جنرال داینامیک شرکت پیمانکاری دفاعی بود که تجارت گسترده ای با ابوظبی داشت. با این پیشینه است که وقتی ژنرال متیس ماه گذشته در ابوظبی سخنرانی کرد چنین گفت: امسال سال تسامح است چند کشور در جهان سالی با عنوان سال تسامح دارد؟ من یک کشور هم نمی شناسم. شما در این زمینه نمونه اید.

https://www.nytimes.com/2019/06/02/world/middleeast/crown-prince-mohammed-bin-zayed.html