نگاهی به رسانه های جهان

پروژه نئوم، رؤیای دست یافتنی ولیعهد عربستان

بر دیوار مدرسه ای در روستای «خوریبه» پیامی با این مضون نوشته شده است: پنجره های امید را باز کنید و ناامیدی را کنار زنید.

اینجا شمال غربی عربستان است، جایی که ولیعهد کشور محمد بن سلمان از سرمایه گذاران می خواهد با سرمایه های خود چشم انداز 500 میلیارد دلاری او را برای منطقه تحقق ببخشند. این پروژه که نئوم نام دارد، قرار است با استراحتگاههای مدرن و فناوری های هوشمندی که توسط ربات ها کنترل می شود، آزادترین منطقه در پادشاهی عربستان باشد.

اما ریسک های پروژه بزرگ ولیعهد 33 ساله کشور کم نیست. نئوم، جسورانه ترین بخش از سیر تحولات اقتصادی و اجتماعی عربستان است و از این رو تاکنون اجرای آن چندین بار به تاخیر افتاده است. درواقع سوال این است که آیا این طرح می تواند به واقعیت تبدیل شود؟

در محلی که برای احداث این پروژه در نظر گرفته شده، بسیاری از مردم به پیشرفتی که این پروژه قرار است برای آنها به ارمغان بیاورد چشم امید بسته اند؛ در عین حال برخی از آنها نگران تخریب منازل و کوچ اجباری خود هستند.

اما آن منطقه که دارای مساحتی به اندازه ماساچوست آمریکا است، پتانسیل اجرای چنین پروژه ای را دارد. در ساحل بکر و شگفت انگیز آن امواج در آبهای نیلگون می غلتند و کوههای آتشفشانی بنفش بر فراز دریای سرخ جلوه گری می کنند. این منطقه حتی آثار باستانی نیز دارد که از جمله آنها دره ای است که مردم محلی معتقدند حضرت موسی پس از عبور از مصر در آنجا فرود آمد.

کارگران ساختمانی در برخی از شهرهای کوچک منطقه مستقر شده و کار ساخت و ساز را آغاز کرده اند، فرودگاه کوچک خلیج نئوم ماه گذشته بر روی پروازهای تجاری گشوده شد و سراسر جاده ها با چراغ های خورشیدی پوشیده شده است. در مصاحبه ای که بن سلمان در سال 2017 با بلومبرگ داشت اعلام کرد که سال 2030 تاریخ تکمیل پروژه است و از آن پس نئوم 100 میلیارد دلار بازده اقتصادی برای عربستان خواهد داشت. نام نئوم از دو بخش نئو به معنای جدید و «م» که نخستین حرف واژه مستقبل به معنای آینده است تشکیل شده است. در این پروژه قرار است 12 شهر کوچک کنار دریا و چندین شهر دیگر در دره ها و کوهها احداث شود؛ علاوه بر اینها یک منطقه صنعتی، یک بندر بزرگ و چندین فرودگاه در دست ساخت قرار دارد.

آنچه در نئوم قرار است به وقوع بپیوندد، علاقه شرکت های خارجی را برانگیخته است. در این پروژه است قرار است صندوقی برای سرمایه گذاری در حوزه فروش کالا و خدمات و سایر مشاغلی که در شهر جدید ایجاد خواهد شد راه اندازی شود. بیش از 400 شرکت ابراز علاقه کرده اند تا با این صندوق همکاری کنند. در حال حاضر 7 شرکت خارجی بر سر اجرای فاز دوم پروژه شهر صنعتی نئوم با یکدیگر در حال رقابت اند؛ برنامه ساخت گذرگاهی که عربستان را به مصر وصل می کند هم در حال اجراست.

اما چالش های پیش روی اتمام این پروژه، تنها تامین هزینه های هنگفت و جلب سرمایه گذاران خارجی نیست، بلکه سیاست حاکمان کشور نیز گاه سد راه می شود. مادامی که بن سلمان اقدام به پاکسازی نزدیکان و خویشان خود می کند، مخالفان را به زندان می اندازد و به قوای نظامی متوسل شده و با جنگ یمن بدترین بحران بشردوستانه را در جهان رقم می زند، اجرای نئوم آنگونه که می خواهد پیش نخواهد رفت. سال گذشته قتل جمال خاشقچی خشم بین المللی را برانگیخت و سبب شد برخی از برجسته ترین افرادی که در این پروژه با سعودی همکاری می کردند، از ادامه این همکاری صرف نظر کنند. این پروژه با شخص بن سلمان گره خورده و مادامی که ملک سلمان در قید حیات است و ولیعهد بر تخت سلطنت ننشسته است، قطعیتی در مورد پادشاه آینده و اتفاقاتی که قرار است برای پروژه بیفتد وجود ندارد. همه چیز خیلی کندتر از پیش بینی ها پیش می رود؛ ضمن اینکه کشاندن توریست ها به این منطقه از تفریحگاه هایی مثل شرم الشیخ مصر که در فاصله ای نزدیک با نئوم قرار دارد خودش یک چالش است؛ چراکه مصرف الکل در عربستان ممنوع است و گرچه قرار است نئوم آزادی های بیشتری نسبت به سایر مناطق عربستان داشته باشد، اما همچنان گفته شده که گردشگرانی که خواهان الکل هستند به مصر و اردن بروند.

شرکت دولتی که مسئول ساخت و توسعه نئوم است می گوید «بعد از ملاقات با رهبران ارشد تجاری آسیا، اروپا و امریکا بازخوردهای مثبتی گرفته و با فرصت هایی که این پروژه در عرصه توریسم، انرژی، تکنولوژی و زیر ساخت های آبی ایجاد می کند، منافع قابل توجهی جذب کشور می شود. طبق برآوردهای فعلی بیش از 20 هزار نفر از مردمی که در محدوده نئوم زندگی می کنند باید برای اجرای پروژه جابه جا شوند؛ البته خسارت این افراد جبران خواهد شد و یکسری برنامه های اجتماعی برای حمایت از آنها در نظر گرفته شده است».

قبل از اعلام ساخت پروژه نئوم، این منطقه ناشناخته و مغفول مانده بود. نخستین نشانه های رونق و شکوفایی کشور که بدنبال توسعه صنعت نفت در سال 1970 آشکار شد، ساخت مدارس و کشیدن برق در این منطقه و سایر مناطق عربستان بود؛ اما جاده هایی که خانه ها را در مناطق روستایی به یکدیگر متصل می کند همچنان خاکی است.

محمود 54 ساله ساکن خوریبه می گوید که بحث جابه جایی، موضوع اصلی گفتگوی مردم منطقه است؛ این مسئله ای است که آنان را از تغییرات در حال وقوع می ترساند؛ اما علاوه بر این نگرانی ها محمود امیدوار است که او و سایر ساکنین دهکده بخشی از پروژه نئوم باشند و نادیده گرفته نشوند. یکی از برنامه هایی که گفته شده قرار است در نئوم انجام شود، فرستادن دانش آموزان محلی به خارج برای تحصیل در رشته توریسم و باستان شناسی است.

اما صالح 48 ساله که یکی دیگر از ساکنین منطقه است، چنین ترسی ندارد. وی لیستی از مزایایی که پروژه نئوم برای دهکده داشته تهیه کرده است «الان دستگاههای خودپرداز داریم و یک درمانگاه که 24 ساعته باز است.» هجوم کارگران، قیمت اجاره خانه ها را بالا برده و این امر برای صاحب خانه ها از جمله او منفعت زیادی داشته است. وی امیدوار است ساحل پر از زباله روستا روزی مجهز به مسیرهای دوچرخه سواری شود «ما خیلی خیلی خوشحالیم؛ من ساکن این منطقه هستم؛ اینجا پیشتر هیچ چیز نبود». وی اکنون در پست گارد ساحلی کار می کند و در پاسخ به سایر ساکنین روستا که بحث جایه جایی را مطرح کرده و ابراز نگرانی می کنند می گوید «دولت به فکر شهروندان است؛ اگر منافع کشور مستلزم این باشد که من خانه و زمینم را ترک کنم، اینکار را می کنم»

https://www.bloomberg.com/news/features/2019-07-25/saudi-prince-s-megacity-shows-signs-of-life

 

آیا عراق به سمت عادی سازی روابط با اسرییل پیش می رود؟

24 ژوئیه وزیر خارجه اسراییل «یسرائیل کاتس» در صفحه فیسبوک خود از عراقی ها قدردانی کرده و نوشت که بابت حضور عراقی ها در وزارت خارجه اسراییل متشکر است. در همین حال در عراق بحث پیرامون عادی سازی روابط با اسراییل داغ است

«فرید یاسین» سفیر عراق در آمریکا در سمیناری که ماه جولای در خصوص روابط عراق و اسراییل برگزار شد، سخنرانی کرد و عنوان نمود که دلایلی وجود دارد که برقراری ارتباط بین عراق و اسراییل را توجیه می کند؛ از جمله این دلایل حضور یهودیان عراقی در اسراییل است که هنوز به سنت ها و ریشه عراقی خود به ویژه در عروسی ها و مراسمات دیگر پایبند هستند. اما سفیر اضافه نمود که این دلایل برای برقررای رابطه بین دو کشور کافی نیست و در ادامه به ذکر دلایل اخلاقی و حقوقی پرداخت که مانع از هرگونه ارتباطی با اسراییل می شود.

با انتشار ویدئوی سخنان وی، «حنان غاده» نماینده پارلمان اعلام کرد که گروهی از نمایندگان پارلمان عراق خواهان این هستند که در صورت اثبات صحت اظهارات سفیر عراق در واشنگتن، وی از مقام خود برکنار شود. سخنان آقای یاسین از دید بسیاری از عراقی ها به نوعی عادی سازی روابط با اسراییل محسوب می شد.

در سطح رسمی، عراق اسراییل را به عنوان یک کشور به رسمیت نمی شناسد بلکه آن را صهیونیست یا اشغالگر توصیف می کند. دولت عراق می داند که حتی اگر بخواهد با اسراییل رابطه برقرار کند، در حال حاضر افکار عمومی این اجازه را نمی دهد. با این وجود اسراییل سال 2019 عراق را از لیست کشورهای دشمن خود خارج کرد

وزارت خارجه عراق در مواجه با فشاری که بر سر قضیه سفیر ایجاد شده بود بیانیه ای صادر کرد و با اشغالگر خواندن دولت اسراییل اعلام نمود که روابط با آن کشور هیچگاه عادی نخواهد شد. اما حسین کعبی نایب رییس پارلمان عراق خواهان احضار سفیر شد و گفت «این اظهارات نه در راستای فرهنگ و باورهای ما است و نه همسو با سیاست دولت است»

«رونن زیدل» متخصص تاریخ عراق در دانشگاه تل آویو در گفتگو با المانیتور می گوید: «سخنان سفیر اگرچه با موضع و سیاست رسمی عراق تناقض دارد اما نظرات شخصی وی است که من آن را مثبت می دانم». زیدل در مورد این احتمال نیز که یهودیان عراقی به برقراری روابط بین بغداد و تل آویو کمک کنند، معتقد است: «برخی از آنها توان انجام چنین کاری را دارند اما این کافی نیست؛ اظهارات سفیر به تنهایی برای عادی سازی روابط کافی نیست؛ آنچه فرید یاسین گفت تنها عقیده گروهی از لیبرال های روشن فکر در عراق است.»

ائتلاف قانون به رهبری نوری مالکی نیز خواهان احضار سفیر و تعیین جایگزین برای وی شد. اما اظهارات آقای یاسین برخلاف سیاستمداران، واکنش جامعه و مردم عادی را برنینگیخت. البته این بدان معنا نیست که مردم، عادی سازی رابطه با اسراییل را می پذیرند، بلکه عدم واکنش آنها صرفا از آن رو بود که همزمان با اظهارات سفیر، رویدادهای دیگری نیز در عراق به وقوع پیوست که پوشش رسانه ای گسترده تری داشت.

بحث های فعلی پیرامون عادی سازی رابطه با اسراییل به ژانویه 2019 باز می گردد. در آن تاریخ رسانه های محلی و بین المللی مدعی شدند که هیأتی عراقی از اسراییل بازدید کرده اند و «ادی کوهن» روزنامه نگار اسراییلی هم اسامی اعزای این هیأت را منتشر کرد. اما این دیدار در صورت وقوع، در نوع خود اولین دیدار نبود؛ پیش از این رهبر حزب امت عراق علناً درباره سفر خود به اسراییل صحبت کرده بود.

نویسنده عراقی «سرمد الطای» می گوید که «سخنان سفیر و چشم اندازی که او از ایجاد رابطه با اسراییل ارئه داد، سخنانی منطقی بود و او به فوایدی اشاره کرد که رابطه با اسراییل با توجه به موقعیت یهودیان عراق و پیشرفت تکنولوژی در آن کشور می تواند برای ما داشته باشد».

درحالیکه «ابراهیم سومیدی» معتقد است بلوایی که سیاستمداران عراقی علیه سفیر برپا کرده اند، به هدف به زیر کشیدن دولت انجام شده است؛ رحمان الجبوری محقق ارشد مرکز مطالعات منطقه ای دانشگاه آمریکایی سلیمانیه می گوید: «داشتن یک دیپلماسی منطقی به دور از احساسات که تصویر بهتر و جدیدتری از عراق ارائه دهد و منافع کشور را تأمین کند و در عین حال به خواست و احساسات مردم نیز احترام بگذارد مهم است. سفیر عراق نه حرفی از عادی سازی روابط زد و نه در این راستا گامی برداشت؛ تنها چیزی که وی گفت برشمردن عواملی بود که در صورت قصد دولت برای عادی سازی روابط با اسراییل، می تواند کمک کننده باشد.»

https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2019/08/iraq-israel-jewish-normalizing.html

 

افزایش تجرد و کاهش باروری در ژاپن

این یک ازدواج متعارف که طی آن دو نفر پیمان زناشویی می بندند نیست. نزدیک به 30 نفر از دوستان عروس در یکی از تالارهای موجود در شیک ترین محله ژاپن جمع شده اند تا شاهد این باشند که هانااوکای 31 ساله عشق خود را نه به کس دیگر که به خودش اعلام کند.

هانااوکا درحالیکه از دوستانش بابت حضورشان در این مراسم تشکر می کند می گوید: می خواستم بفهمم که چگونه می توانم روی پای خود بایستم و زندگی مستقلی داشته باشم؛ می خواهم بر توانایی های خودم تکیه کنم.

از موقعی که زنان مجرد بالای 25 سال ژاپنی با القابی توهین آمیز خطاب قرار داده می شدند، زمان زیادی نگذشته است. اما امروزه با افزایش شمار زنانی که در سنین بالا ازدواج می کنند یا اصلا تمایلی به ازدواج ندارند، چنین توهین هایی نیز رنگ باخته است.

در ژاپن علی رغم اینکه شمار زنان شاغل بیش از هر زمان دیگری شده، ولی هنجارهای فرهنگی و اجتماعی تغییر زیادی نکرده است. هنوز از مادران و همسران ژاپنی انتظار می رود بار کارهای خانه را به دوش کشند، از کودکان مراقبت کنند و از سالمندان خانواده نگهداری نمایند. این مسئله مانع از اشتغال و فعالیت آنها بیرون از خانه می شود؛ از این رو شمار زنانی که از ازدواج امتناع می کنند و بر حفظ شغل و آزادی های خود اصرار دارند درحال افزایش است. اما این امر هشداری است برای آن دسته از سیاستمدارانی که نسبت به کاهش جمعیت ژاپن نگرانند و می خواهند این روند کاهشی معکوس شود.

آمار سرشماری دولت که از اواسط دهه 1990 تا کنون به طور مرتب انجام گرفته، نشان می دهد که پیشتر، شمار زنان مجردی که به سن 50 سال می رسیدند یک نفر از بیست زن بود، در حالیکه این رقم از سال 2015 به بعد به طور چشمگیری رو به افزایش گذاشته و به یک نفر از هفت زن رسیده است. این آمار در بین زنان 35 تا 39 سال به مراتب بیشتر است و نزدیک به یک چهارم آنها مجرد هستند درحالیکه دو دهه قبل حدود 10% از آنها مجرد بودند.

تغییرات در ژاپن به نحوی است که شمار مشاغل و تجارت هایی که تنها مجردها و به ویژه زنان مجرد را استخدام می کنند نیز روبه افزایش گذاشته است. رستوران هایی برای مشتری های تنها طراحی شده و مجتمع های آپارتمانی وجود دارد که تنها به زنان مجرد فروخته شده یا اجاره داده می شود. شرکت های مسافرتی، تورهایی را برای زنان مجرد برگزار می کنند و آتلیه های عکاسی به زنانی که می خواهند لباس عروس پوشیده و عکس های عروسی انفرادی بگیرند خدمات ارائه می دهند.

کایوکا ماسودا کارتونیست مجرد 49 ساله می گوید: «فکر کردم اگر ازدواج کنم مجبورم که تمام وقتم را پای خانه داری بگذارم؛ من عاشق کارم بودم و می خواستم در انجام آن آزاد باشم» سال گذشته شمار ازدواج ها در ژاپن به پایین ترین سطح از زمان پایان جنگ جهانی دوم رسید. به تبع این امر در کشوری که مردم به ندرت خارج از چارچوب ازدواج بچه دار می شوند، شمار زاد و ولد نیز کاهش یافت و سال گذشته تعداد موالید به پایین ترین سطح خود از زمانی که ثبت احوال در این کشور در سال 1899 آغاز شد رسید.

مقامات دولتی جوانان را تشویق به ازدواج و فرزندآوری می کنند و کمپین هایی را برای آشنا کردن جوانان با یکدیگر به راه انداخته اند؛ مثلا دولت محلی توکیو اقدام به برگزاری تورها و سمینارهایی برای این منظور کرده است؛ اما برای بسیاری از زنان ژاپنی، تجرد شکلی از آزادی است.

به گفته ماری میورا استاد علوم سیاسی دانشگاه سوفیا در توکیو: وقتی زنان ازدواج می کنند باید قید بسیاری چیزها را بزنند؛ استقلال و بسیاری از آزادی هایشان را. نزدیک به 70% از زنان 15 تا 64 ساله ژاپنی شاغلند؛ اما کارهای خانه مانعی بر سر اشتغال آنهاست.

درحالیکه بعضی از مردان می گویند زین پس در کارهای خانه مشارکت بیشتری می کنند و دولت نیز از صاحبان مشاغل و کسب و کارهای مختلف خواسته است که در راستای تغییر فرهنگ کار فشرده و سخت ژاپن گام هایی بردارند؛ اما هنوز کارمندان مجبورند بیشترین ساعات بیداری خود را در محیط کار سپری کنند و همین امر مشارکت در کار خانه را برای مردان دشوار می کند.

برخی از مردان نیز در مواجهه با اوضاع اقتصادی ژاپن تجرد را انتخاب کرده اند. از اوایل دهه 1990 تا کنون دستمزدها ثابت مانده و افزایش نداشته است؛ توافقات اجتماعی که برای مدت های طولانی بین کارگر و کارفرما حاکم بود و بر آن اساس به ندرت کارگری اخراج می شد کمرنگ شده و حدود یک پنجم مردان قراردادهای شغلی بی قاعده و قانونی دارند که از ثبات کمی برخوردار بوده و امکان پیشرفت به آنها نمی دهد. با توجه به اینکه جامعه از مردان انتظار دارد نان آور اصلی خانوار باشند، بسیاری از مردان نگرانند که در تامین مالی خانواده دچار مشکل شوند؛ لذا بیش از یک سوم مردان 35 تا 39 سال ژاپنی نیز مجرد هستند، درحالی که این رقم بیست سال قبل کمتر از یک چهارم بود.

کازوهیسا اراکاوا مدیر یک شرکت بازاریابی نیز به تاثیر عدم افزایش دستمزدها در کاهش تمایل مردان به ازدواج اشاره کرده و می گوید «بسیاری از دوستان وی ازدواج را مانعی دست و پاگیر بر سر راه خود می دانند»

اما به عقیده جیمز ریمو استاد جامعه شناسی دانشگاه ویسکانسین، کمتر پیش می آید که تجرد گزینی یک انتخاب آگاهانه و خودخواسته باشد «افراد ازدواج را تا ایجاد شرایط مناسب به تعویق می اندازند و چون آن شرایط هیچگاه ایجاد نمی شود ناخواسته به سمت تجردگزینی رانده می شوند»

https://www.nytimes.com/2019/08/03/world/asia/japan-single-women-marriage.html