این روزها هند شاهد یکی از بزرگترین مهاجرت‌های تاریخ مدرن خود است؛ صدها هزار نفر از کارگران مهاجر، که با اعلام دستور قرنطینه‌ی خانگی به منظور مهار شیوع کرونا، از سوی نارندرا مودی نخست وزیر این کشور، بی‌خانمان و بیکار شده اند، سفری طولانی را با پای پیاده آغاز کرده اند تا به خانه خود بروند.
با تعطیل شدن مشاغل در شهرهای سراسر کشور، تعداد زیادی از مهاجران که بسیاری از آنها در محل کار خود اقامت داشتند، ناگهان بدون غذا و سرپناه شده اند. نوانخانه‌ها با حجم وسیعی از مراجعه کنندگان روبرو شده اند. مقامات بیمارستانی این کشور اعلام کرده‌اند كه تاکنون بیش از دهها كارگر مهاجر که در صدد بازگشت به خانه و کاشانه‌ی خود برآمده‌اند، در مناطق مختلف كشور جان خود را از دست داده‌اند.
هزاران نفر از مهاجران در دهلی، کوله‌بار خود را بسته و همراه با خانواده‌ی خویش و گاه کودکانی در بغل، با پای پیاده راهی دور و دراز در پیش گرفته اند. اما با رسیدن به مرز دهلی، بسیاری از آنان توسط پلیس مورد ضرب و شتم قرار گرفته و به عقب رانده شدند. دولت مرکزی به ایالت ها دستور داده که مرزهای خود را ببندند و آقای مودی اعلام کرده که قوانین برای جلوگیری از شیوع کرونا، شامل ممنوعیت مسافرت بین شهری هم می شود.
پاپو، 32 ساله که سه هفته پیش برای کار به دهلی آمده و اکنون در تلاش است تا به خانه خود در سهارانپور در ایالت اوتار پرادش که 125 مایل از دهلی فاصله دارد، بازگردد، می‌گوید: «شما از بیماری می‌ترسید، اما اگر همچون من در خیابانها زندگی می‌کردید، از گرسنگی بیشتر از کرونا می‌ترسیدید.»
در حالی که ده ها کشور در سراسر جهان تحت فشار قرار دارند تا شیوع کرونا را مهار کنند، در مکانهای شلوغ و فقیرِ کشورهایی چون هند، این ترس بیش از هر چیز وجود دارد که اقدامات صورت گرفته برای مهار کرونا، باعث ایجاد ناآرامی اجتماعی شود.
حتی تصور سه هفته ماندن در خانه طبق دستور آقای مودی برای میلیون‌ها زاغه‌نشین هندی که دهها تن از اعضای خانواده غالباً در یکی دو اتاق زندگی می‌کنند، وحشتناک است. لذا، اعتراض کارگران مهاجر نسبت به قرنطینه در سرتاسر هند، چندان دور از ذهن نیست. روز شنبه هزاران نفر از مردم در ایالت جنوبی کرالا به خیابانها آمدند و اظهار داشتند که طی روزهای گذشته، هیچ غذایی نخورده‌اند. مقامات از آنها خواستند كه به خاطر امنیت خودشان پراكنده شوند، اما آنها دستورات را نادیده گرفتند.
از میان 36 دولت ایالتی هند، فقط دولت اوتار پرادش شرایطی را ترتیب داد که مهاجران به خانه خود برگردند و حدود 1000 دستگاه اتوبوس را برای این کار اختصاص داد.
کارشناسان می‌گویند که طبق سرشماری دولت در سال 2011، تعداد بی‌خانمان‌ها 1.7 میلیون نفر بوده که مطمئناً این آمار در این کشور 1.3 میلیارد نفری بسیار با اغماض لحاظ شده است.
براساس برآوردهای دولت، تلاش برای پیدا کردن شغل، حداقل 45 میلیون نفر را از مناطق حومه شهر به شهرها جذب می‌کند. بسیاری از این مهاجران، در مغازه‌ها و اماکن ساختمانی که در آن مشغول به کار هستند می خورند و می‌خوابند و با تعطیل شدن مشاغل، اگر نگوییم میلیون‌ها نفر، صدها هزار نفر، ناگهان بی‌خانمان و گرسنه می‌مانند.
گروهی متشکل از 13 مرد که هفته گذشته در یکی از بزرگراه‌های دهلی با پای پیاده به سوی خانه‌هاشان در اوتار پرادش به راه افتاده بودند، گفتند که تقریباً مدت دو روز است که غذا نخورده‌اند؛ چرا که همگی روی هم 3 دلار بیشتر نداشتند.
دیپاک کومار، راننده کامیون 28 ساله، گفت: «قرنطینه ممکن است تصمیم خوبی برای حفظ سلامت ثروتمندان باشد، اما نه برای آنهایی که همچون ما بی‌پول هستند.»
کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر این اوضاع ناامیدکننده به همین منوال پیش برود و مردم بدون غذا به زندگی خود ادامه دهند، وضعیت می‌تواند به خشونت بیشتر بیانجامد. عرضه‌ی نوانخانه‌های سراسر دهلی با تقاضا برابری نمی‌کند. تخمین زده می‌شود مددجویان سه برابر شوند.
دولت برای برخورد با کارگران مهاجران، سیاست مشخصی را در اختیار پلیس قرار نداده است و همین امر باعث شده است که بسیاری از افسران به سوی مهاجران شلیک کنند. اشوین پارولکار، محقق ارشد مرکز تحقیقات سیاست در دهلی که روی جمعیت بی‌خانمان‌های هند مطالعه می‌کند، گفت: «در صورت عدم وجود سیاست مشخص، برخورد با مهاجران به خواست پلیس بستگی خواهد داشت و بالتبع شاهد مواردی خواهیم بود که پلیس با آنها با رفتاری غیر انسانی کند.»
نیشو طرپاتی ، 29 ساله، سرپرست یک نوانخانه غیر دولتی در دهلی که مشروط بر رعایت فاصله‌گذاری و نکات ایمنی باز است، گفت: «معمولاً بی‌خانمان‌ها توسط مجموعه مؤسسات مذهبی هند، نظیر معابد هندوها و سیک‌ها و مساجد تغذیه می‌شوند. اما اکنون همه جا تعطیل شده و آنها تحت فشار روزافزون قرار می‌گیرند. مردم نمی‌توانند در خیابانها راه بروند و اگر وضعیت اینگونه بماند، اوضاع وخیم می شود.»
هفته گذشته یک نوانخانه در شمال شرقی دهلی اهدای غذا به مردم را در فضای باز آغاز کرد. اینک به 8000 نفر در آن خدمت‌رسانی می‌شود. در حالی که مردم پنجشنبه برای غذاخوردن در آنجا صف کشیده بودند، اتومبیل های پلیس آژیر می‌زدند. پلیس از طریق بلندگو فریاد می‌زد: این مکان را ترک کنید! بروید داخل. جداگانه، مجزا! با حفظ فاصله!
هنگامی که گروهی از مردان و پسران که برخی از آنها معلول بودند در امتداد بزرگراه به سمت نوانخانه قدم می زدند، افسران پلیس در حالی که فریاد می‌زدند: حفظ فاصله اجتماعی! شروع به ضرب و شتم آنها با چوب‌های بامبو کردند. ناگهان چوب به پسری حدوداً 15 ساله اصابت کرد و دهانش پر از خون شد. جمعیت خشمگین برای تسلی او دورش جمع شدند. مردی در میان جمعیت فریاد کشید: «چرا این کار را می‌کنید، مردم منتظر غذا هستند. او فقط این جا قدم می زد. چرا با ما اینگونه رفتار می‌کنید؟!»
آقای طرپاتی سرپرست نوانخانه که ناظر این صحنه بود، رو به خبرنگاران کرد و گفت: بروید، ما نمی‌توانیم ایمنی شما را تضمین کنیم.
علیرغم دستورالعمل‌های دولت مبنی بر اجازه حمل وسایل اساسی مانند غذا و دارو در هنگام قرنطینه، فروشندگان شکایت دارند که رانندگان کامیون حمل بار توسط پلیس مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند و فروشگاه ها مجبور به تعطیل شدن هستند.
ریکی چاندل، سرپرست یک پناهگاه دیگر گفت: «من هرگز چنین ناامیدی را در مردم شاهد نبوده‌ام. پیش از این، افراد خیر می‌آمدند و ملزومات را به پناهگاه ما اهدا می‌کردند، اما به دلیل قرنطینه نمی‌توانند به ما برسند.» هر روز، حداقل 100 نفر در اینجا برای گرفتن غذا حاضر می شوند. با نزدیک شدن وقت ناهار و ازدحام جمعیت، آقای چاندل مانند آقای طرپاتی به خبرنگاران توصیه کرد تا به خاطر امنیت خود آنجا را ترک کنند.
روز پنجشنبه، دولت یک بسته كمك 22.5 میلیارد دلاری برای حمایت از میلیون‌ها بیكار در اثر قرنطینه، اختصاص داد. اما هنوز مشخص نیست که چه میزان از این پول، به مهاجران و دیگر کارگران غیر رسمی که مشمول قانون کار نیستند و 80 درصد از 470 میلیون کارگر هند را تشکیل می دهند، داده می شود. ارائه‌ی این کمک‌ها که شامل پول نقد و بسته‌های مواد غذایی است، منوط به ثبت‌نام در پایگاه‌های داده ملی کار می‌باشد لذا بسیاری از کارگران مهاجر به دلیل نداشتن آدرس محل سکونت، مشمول این طرح قرار نمی گیرند.
آقای مودی گفته است که تعطیل شدن به مدت سه هفته، تنها امید هند برای جلوگیری از همه‌گیری ویرانگر است. سرپرستان یک سرپناه برای زنان و کودکان در نظام الدین، محله ای در دهلی، گفتند که دولت برای اولین بار صابون به آنها داده است و آنها را ملزم ساخته است تا به کسانی که در پناهگاه ساکنند آموزش دهند و آنها را مجبور به شستشوی دستان و دوش گرفتن کنند. راجش کومار، سرپرست پناهگاه می‌گوید: «سخت است؛ آنها عادت ندارند مرتب شستشو انجام دهند.»
وی گفت که شب گذشته، حدود 70 زن با دهها کودک شروع به کوبیدن در پناهگاه کردند و التماس کردند که اجازه ورود به آنها بدهند و گفتند که آنها به دلیل خوابیدن در جاده توسط پلیس مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند. اما پناهگاه پر بود و آقای كومار مجبور شد آنها را از آنجا براند.
آقای کومار گفت که اکثر افراد بی خانمان که با آنها روبرو بوده است هیچ چیز در مورد کرونا نمی‌دانستند؛ یک روز از خواب بیدار شدند و با کلید واژه‌‌های جدیدی همچون کرونا، قرنطینه، فاصله‌ی اجتماعی و ... روبه‌رو شدند و پلیس را در خیابانها دیدند که آنها را مجبور به حفظ فاصله‌ی اجتماعی و ماندن در خانه می‌کند. اما بی‌خانمان‌ها خانه‌ای ندارند که در آن بمانند.
بی‌خانمان‌ها در این شرایط، باید کجا بروند؟
مترجم: ط. مکارمی
نظر شما