رفتار ایران در قبال تغییرات اقلیمی متأثر از دو عامل است: نخست دولت محافظه کاری که اقتصاد را در اولویت برنامه های خود قرار داده و به محیط زیست توجهی ندارد و دوم تحریم های فلج کننده ای که آمریکا بر ایران وضع کرده است.
رهبران جهان درحالی در کنفرانس تغییرات اقلیمی گلاسکو دور هم جمع شدند که وزارت خارجه ایران اعلام کرد رئیس جمهور این کشور در این کنفرانس شرکت نمی کند و به جای آن گروهی از کارشناسان اقلیم به نمایندگی از ایران حضور خواهند داشت.
دولت ایران تغییرات اقلیمی را تهدیدی علیه کشور می داند اما مبارزه با آن را در شمار اهداف و برنامه های خود قرار نداده است. بر اساس همین واقعیت است که می بینیم رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، از آخرین مقاماتی بود که توسط رئیسی منصوب شد.
ایران ششمین تولیدکننده گازهای گلخانه ای در جهان است و با چالش های زیست محیطی زیادی روبرو می باشد.
علی میرچی استادیار مهندسی منابع آب در دانشگاه اوکلاهاما می گوید: «ایران به دلیل موقعیت مکانی و سوء مدیریت، باید خود را برای تحمل پیامدهای نامطلوب تغییرات اقلیمی بر منابع آب، محیط زیست، امنیت غذایی و معیشت روستایی آماده کند».
اما علیرغم این واقعیت ها دولت ایران از هرگونه اقدام جدی در راستای مقابله با تغییرات اقلیمی خودداری می کند و هرگونه اقدامی را منوط به برداشته شدن تحریم ها کرده است.
بررسی های Climate Action Tracker نشان می دهد تلاش هایی که ایران تاکنون برای مقابله با تغییرات اقلیمی کرده، بسیار ناکافی بوده و ایران به توافق نامه پاریس پایبندی کامل نداشته است. توافق نامه پاریس یک معاهده الزام آور بین المللی است که هدف ان محدود کردن گرمایش زمین به میزان 1.5 درجه سانتی گراد می باشد.
از آنجا که نود درصد از انرژی ایران را سوخت های فسیلی تشکیل می دهد، گذار این کشور به سمت استفاده از انرژی های پاک برای کاهش میزان گازهای گلخانه ای در جو بسیار مهم است. اگر زمین بیش از 1.5 درجه سانتی گراد گرم شود آسیبی که به محیط زیست وارد خواهد آورد، فاجعه بار و غیرقابل برگشت خواهد بود.
کشورهای توسعه یافته که در کنفرانس تغییرات اقلیمی گلاسکو شرکت کردند، برنامه های بلندپروازانه ای را برای کاهش چشمگیر گازهای گلخانه ای تا سال 2030 ارائه دادند.
برای کشورهای درحال توسعه مقابله با تغییرات اقلیمی با توجه به هزینه ای که این کار بر اقتصادشان تحمیل می کند دشوارتر است. لذا این کشورها از جمله ایران می گویند کشورهای توسعه یافته باید به آنها در تأمین مالی حذف سوخت های فسیلی و جایگزین کردن انرژی های سبز کمک کنند. به خصوص اینکه کشورهای توسعه یافته مسئول انتشار حدود 80% از گازهای گلخانه ای جهان هستند.
به گفته منال شهابی عضو مؤسسه مطالعات انرژی آکسفورد: آخرین باری که ایران متعهد به کاهش گازهای گلخانه ای شد سال 2015 بود. اما اهداف این کشور روشن نیست و نیاز به حمایت های بین المللی از جمله کمک مالی برای استفاده از انرژی های پاک دارد.
ایران از معدود کشورهایی است که توافقنامه پاریس را امضا کرده اما تصویب نکرده است و عدم تصویب ان به این معنی است که هیچ تعهد قانونی برای کاهش گازهای گلخانه ای ندارد.
به گفته کاوه مدنی استاد و پژوهشگر در کالج نیویورک و معاون سابق اداره محیط زیست ایران: هرگونه تعهد الزام آوری که ایران در زمینه تغییرات اقلیمی بدهد، بار اقتصادی برایش به همراه دارد و لذا دولت تمایلی به امضای توافق نامه های بین المللی از خود نشان نمی دهد.
هم اکنون ایران درگیر احیای توافق هسته ای است و اگر مذاکرات به نتیجه برسد تحریم های اقتصادی آن کاهش می یابد.
از آنجا که انرژی هسته ای جزء انرژی های پاک به شمار می رود، در تحقق برنامه جامعه بین الملل در رسیدن به کربن صفر تا سال 2050 نقش مهمی ایفا می کند.
سما بیلبائو مدیرکل انجمن جهانی هسته ای معتقد است: هر کشوری در جهان که می خواهد از انرژی هسته ای برای مقاصد ایمن و صلح آمیز استفاده کند، باید اجازه دسترسی به آن را داشته باشد
تعدادی از همسایگان ایران برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و مقابله با تغییرات اقلیمی گام های مهمی برداشته اند.
عربستان، امارات و ترکیه از جمله کشورهایی هستند که در کنفرانس گلاسکو برنامه هایی را برای صفر کردن کربن تولیدی خود ارائه دادند. به این ترتیب حداقل روی کاغذ نشان دادند که مایل به کاهش اتکای خود به سوخت های فسیلی هستند. اما ایران علیرغم فشار جهانی برای حرکت به سمت اقتصادی سبزتر، تاکنون هیچ اقدامی نکرده است.
پیامی که ایران در کنفرانس های اقلیمی مختلف می دهد یکی است. این کشور در کنفرانس اقلیمی سال 2017 در بن نیز اعلام کرد که تنها در صورتی توافقنامه پاریس را تصویب می کند که توافق هسته ای به طور کامل اجرا شود.
در توافقنامه پاریس ایران متعهد شده که 12% از گازهای گلخانه ای خود را کم کند اما هزینه این کار بیش از 70 میلیارد دلار است. این درحالی است که این کشور در سال مالی جاری 10.2 میلیارد دلار کسری بودجه دارد.
از سوی دیگر تسهیلات جهانی محیط زیست GEF (سازمانی که مسئول کمک به کشورها در زمینه مشکلات زیست محیطی است) مبلغی را برای کمک به ایران اختصاص داده که تحریم های آمریکا مانع از دسترسی ایران به این پول شده است.
آقای مدنی معتقد است: «نمی توانید از کشوری که با مشکلات وخیم اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دست و پنجه نرم می کند انتظار داشته باشید به تغییرات اقلیمی بپردازد. حتی اگر رهبران ایران مسئله تغییرات اقلیمی را مهم بدانند، اراده و ظرفیت رسیدگی به آن را ندارند. در نهایت این کشورهای ثروتمند هستند که اگر می خواهند کره زمین باقی بماند باید کمک کنند».
مترجم: فاطمه رادمهر
messages.comments