انتخاب یکی از طرفین جنگ در بحران اکراین زمانی که کشورهای خلیج‌فارس تحت حمایت و محافظت آمریکا بودند آسان بود اما اکنون که روابط این کشورها با مسکو رو به رشد گذاشته است آنها مجبور هستند که در جانب‌گیری خود محتاط بوده و توازن را برقرار کنند
برخلاف بسیاری از کشورهای جهان که تردیدی برای محکوم کردن حمله روسیه به اکراین نشان ندادند و به سرعت موضع مخالف خود را اعلام کردند کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از جمله عربستان و امارات در واکنش به این حمله سکوت اختیار کردند
کارشناسان خاورمیانه معتقدند که با توجه به منافع مشترک این کشورها با روسیه در حوزه انرژی، مالی و امنیتی سکوت آنها قابل درک است
آن گادل کارشناس حوزه خلیج فارس می‌گوید: «نه تنها روابط اقتصادی که روابط امنیتی کشورهای خلیج فارس با روسیه نیز در حال رشد است»
روز جمعه در جلسه شورای امنیت سازمان ملل که از مسکو می‌خواست نیروهایش را از اکراین خارج کند امارات به همراه هند و چین رأی ممتنع دادند
طبق انتظار روسیه قطعنامه مشترک آمریکا و آلبانی را وتو کرد و این درحالی بود که 11 عضو از 15 عضو شورا به این قطعنامه رأی مثبت دادند
پس از این رأی گیری آژانس دولتی امارات WAM گفت که وزیران خارجه امارات و آمریکا برای بررسی تحولات جهانی تلفنی گفتگو کردند اما این آژانس اشاره‌ای به موضوع اکراین نکرد
در همین حال وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که وزیران خارجه امارات و روسیه روز دوشنبه در مسکو برای گفتگو درباره توسعه بیشتر روابط چندجانبه دو کشور با هم دیدار خواهند کرد
ساعاتی قبل از اینکه روسیه حملات گسترده زمینی، دریایی و هوایی خود را به اکراین آغاز کند امارات بر تعمیق دوستی با روسیه تأکید کرده بود
عربستان نیز همچون امارات، بحرین و عمان به این حمله واکنشی نشان نداده است تنها کویت و قطر بودند که خشونت‌ها را محکوم کردند و البته از انتقاد از مسکو اجتناب نمودند
هم‌پیمان ایدئولوژیک
بیش از هفت دهه بود که آمریکا نقشی کلیدی در خاورمیانه داشت و به ویژه در راستای دفاع از کشورهای نفت‌خیز خلیج فارس در برابر تهدیدات احتمالی ایران فعالیت می‌کرد
اما در سال‌های اخیر واشنگتن از تعاملات نظامی خود در منطقه کاست و این در شرایطی بود که نزدیک‌ترین متحدانش عربستان و امارات مورد حمله حوثی‌های یمن قرار داشتند و تأسیسات نفتی عربستان آرامکو سال 2019 مورد حمله حوثی‌ها قرار گرفت
به گفته گادل کشورهای خلیج فارس «می‌دانند که برای جبران خروج آمریکا از منطقه باید با کشورهای دیگری وارد اتحاد شوند»
عربستان و امارات دو متحد آمریکا که میزبان نیروهای آمریکایی نیز هستند شاهد تغییر روابط خود با واشنگتن بر سر معاملات تسلیحاتی و مسائل حقوقی بوده‌اند
قتل جمال خاشقچی در سال 2018 در کنسولگری عربستان در استانبول روابط آمریکا با عربستان را تیره کرده و امارات نیز تهدید کرده است که قرارداد بزرگ چنگنده‌های اف35 را با آمریکا لغو می‌کند
آندریاس کریگ کارشناس خاورمیانه و استادیار کینگز کالج لندن می‌گوید: «در خصوص استراتژی مسکو و ابوظبی در منطقه یک نقطه مشترک وجود دارد اینکه هر دو ضد انقلاب هستند و هوادار مهار اسلام سیاسی ولی با وجود همکاری امنیتی بین کشورهای عرب با روسیه اکثر کشورهای خلیج فارس هنوز برای حفظ امنیت به آمریکا متکی هستند و روی کمک‌های این کشور حساب باز می‌کنند و در حوزه‌های دیگر است که اقدام به برقراری روابط با رقیبان آمریکا و تنوع بخشیدن به متحدان خود کرده‌اند»
طبق ارقام رسمی تجارت بین روسیه و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از 3 میلیارد دلار در سال 2016 به بیش از 5 میلیارد دلار در سال 2021 افزایش یافته که بیشتر این تجارت با امارات و عربستان بوده است
امارات به ویژه دبی مدت‌هاست که به مقصدی جذاب برای گذران تعطیلات و سرمایه‌گذاری روس‌ها بدل شده است
اکثر کشورهای شورای همکاری در بازار انرژی با روسیه همکاری دارند
ریاض و مسکو رهبری ائتلاف اوپک پلاس را بر عهده دارند و در سال‌های اخیر برای افزایش قیمت‌ها به شدت تولید را تحت کنترل دارند
به گفته الن والد کارشناس ارشد اندیشکده شورای آتلانتیک: «اعضای عرب اوپک از نظر دیپلماتیک در شرایط سختی قرار دارند حفظ توافق بر سر کنترل تولید در رأس ملاحظات آنها است کشورهای حوزه خلیج فارس از اینکه این رابطه آسیب ببیند می‌ترسند و به دنبال حفظ مشارکت با روسیه در اوپک پلاس هستند اگر روسیه از این گروه خارج شود احتملا کل توافق از بین می‌رود»
علیرغم درخواست برخی از واردکنندگان بزرگ نفت از تولید کنندگان برای افزایش عرضه و کمک به تثبیت قیمت‌ها ریاض بزرگترین صادر کننده نفت جهان هیچ علاقه‌ای به اجابت این خواسته نشان نداده است
به گفته والد: «سکوت در برابر اقدام روسیه در اکراین احتمالا بهترین راهکار حال حاضر است اما اگر رهبران غربی بر آنها فشار آورند دیگر امکان ادامه موضع فعلی را ندارند»
*منبع: المانیتور
متحدان روسیه، در بحران اکراین کجا ایستاده‌اند؟
درحالی که کشورهای غربی به سرعت موج انتقادات را متوجه حمله روسیه به اکراین ساختند، متحدان مسکو که خود را درگیر در مسائل امنیتی و منافع اقتصادی با روسیه دیدند، با لحن ملایمی واکنش نشان دادند
حمله نیروهای روس تاکنون به کشته شدن بیش از 130 اکراینی و آواره شدن حداقل 100000 نفر انجامیده است
در اینجا نگاهی می‌اندازیم به واکنش متحدان روسیه به حمله آن کشور:
هند
یک روز طول کشید تا نارندا مودی نخست‌وزیر هند خواستار توقف فوری خشونت‌ها شود. وی در تماس تلفنی با پوتین خواستار تلاش هماهنگ تمام طرف‌ها شد؛ اما در عمل، اقدامی علیه روسیه انجام نداد
دو کشور روابط اقتصادی تنگاتنگی دارند. این روابط با دیدار دو رهبر در دسامبر سال گذشته و امضای قرارداد دوجانبه دفاعی از جمله خرید بیش از 600000 تفنگ از روسیه توسط هند، تقویت گشت
در بیانیه‌ای که روز پنجشنبه پس از تماس تلفنی مودی به پوتین منتشر شد، رهبر هند تأکید کرد که معتقد است اختلافات دیرینه بین روسیه و ناتو تنها از طریق گفتگو قابل حل است. وی همچنین نگرانی خود را در مورد امنیت 20000 دانشجوی هندی که در اکراین سرگردان هستند، ابراز نمود
ایگور پولیخا سفیر اکراین در هند نارضایتی عمیق خود را از موضع هند ابراز کرد و افزود که اکنون زمان دادن بیانیه‌های تشریفاتی نیست
چین
چین رسما جانب هیچ کدام از طرفین درگیری را نگرفته است؛ زیرا هم روابط خوبی با اکراین دارد و تجارت با اروپا برایش با اهمیت است، و هم متحد پوتین به شمار می‌رود و دو کشور از روابط تجاری بسیار خوبی برخوردار هستند
تهاجم روسیه به اکراین تنها چند هفته پس از آن صورت گرفت که پوتین در کنار همتای چینی‌اش در مراسم افتتاحیه بازی‌های المپیک زمستانی شرکت کرد
در آن دیدار چین تأکید نمود که نگرانی‌های امنیتی روسیه مشروع است و آمریکا را به تشدید تنش متهم کرد
در واکنش به حمله اخیر، چین گفت که از مسکو حمایت نظامی نمی‌کند اما تجارت دوجانبه از جمله افزایش واردات گندم از روسیه را بیشتر کرده است. منتقدان این اقدام را راه نجات اقتصادی پوتین می‌دانند
با این حال وزیر خارجه چین روز جمعه تأکید کرد که باید به حاکمیت هر کشوری احترام گذاشت و از طرفین خواست که به میز مذاکره بازگردند
به گفته آینار تانگن تحلیلگر سیاسی «روسیه و چین به یکدیگر نیاز دارند اما این تهاجم با آنچه چین می‌خواهد –تلاش برای ایجاد جهانی باثبات برای افزایش حجم تجارت- همسو نیست»
اسرائیل
اسرائیل تهاجم پوتین را به شدت محکوم کرد. یائیر لاپید وزیر خارجه اسرائیل در بیانیه‌ای اقدام روسیه را نقض جدی نظم بین‌المللی دانست و بر روابط عمیق، طولانی و خوب اسرائیل با روسیه و اکراین تأکید کرد
صدها هزار یهودی در دو کشور روسیه و اکراین زندگی می‌کنند. لاپید گفت: حفظ امنیت آنها در رأس ملاحظات ما قرار دارد
ایتامار رابینوویچ محقق ارشد مرکز مطالعات خاورمیانه موشه دایان در تل‌آویو گفت «روسیه به اسرائیل اجازه داده است به جنگ خود علیه ایران در داخل سوریه ادامه دهد؛ اسرائیل نباید توازن ما را در روابط با روسیه به خطر اندازد»
ترکیه
اردوغان رئیس جمهور ترکیه اقدامات نظامی مسکو را ضربه‌ای سنگین به صلح و ثبات منطقه دانست و بر خواست ترکیه برای حل مشکل بین روسیه و اکراین تأکید کرد
با این حال مقامات ترکیه هنوز از کلمه محکومیت یا تهاجم استفاده نکرده‌اند و تلاش می‌کنند روابط خوب خود را با هر دو کشور همسایه حفظ کنند
ترکیه مدت‌هاست که تلاش می‌کند تنش بین اعضای ناتو و مسکو را کاهش داده و برای یافتن راه‌حلی دیپلماتیک فشار آورد
اردوغان روز پنجشنبه گفت: «ما نمی‌توانیم از هیچ یک از دو کشور دست بکشیم؛ ما هم با روسیه و هم با اکراین روابط سیاسی، اقتصادی و نظامی داریم»
در حالی که متحدان ترکیه در ناتو، روسیه را تحریم می‌کنند، تحلیلگران بعید می‌دانند که ترکیه از این روش پیروی کند؛ همانگونه که سال 2014 و با الحاق کریمه به مسکو، این کشور را تحریم نکرد
آسیای میانه
رهبران قزاقستان، ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان بیانیه رسمی صادر نکردند و حتی در شرایطی که نیروهای روسی به سمت کیف پایتخت اکراین در حرکت بودند و غرب رگبار تحریم‌ها را علیه مسکو نشانه گرفته بود، قاسم توقایف رئیس جمهور قزاقستان و میخائیل میشوستین نخست‌وزیر روسیه برای بحث در مورد چگونگی حفظ روابط اقتصادی و تجاری با هم ملاقات کردند
از هر ده شهروند ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان، یک نفر در روسیه کار می‌کند. بر اساس آخرین داده‌های بانک جهانی، وجوه ارسالی کسانی که در خارج (و عمدتا در روسیه) کار می‌کنند 30% از تولید ناخالص داخلی تاجیکستان، 28% از تولید ناخالص داخلی قرقیزستان و 12% از تولید ناخالص داخلی ازبکستان را تشکیل می‌دهد
پاکستان
وزارت خارجه پاکستان در بیانیه‌ای اعلام کرد که عمران خان نخست‌وزیر کشور روز پنجشنبه در دیدار با پوتین در مسکو، نسبت به پیامدهای اقتصادی درگیری اکراین بر کشورهای درحال توسعه ابراز نگرانی کرد
عمران خان اولین رهبر جهان بود که پوتین را از زمان دستور حمله به اکراین ملاقات کرد و چند ساعت قبل از شروع تهاجم، برای دیداری از قبل برنامه‌ریزی شده وارد مسکو شد
در بیانیه وزارت خارجه پاکستان آمده: «نخست وزیر تأکید کرد که درگیری به نفع هیچکس نیست و در صورت بروز جنگ، کشورهای در حال توسعه همیشه بیشترین ضربه را از نظر اقتصادی می‌بینند»
خان با هدف تقویت روابط اقتصادی با روسیه -یکی از بزرگترین تولید کنندگان گاز جهان- در زمانی که نیاز پاکستان به انرژی به سرعت در حال افزایش است، به مسکو رفت
میانمار
دولت نظامی میانمار روز جمعه اعلام کرد که تهاجم روسیه به اکراین موجه است و موقعیت مسکو را به عنوان یک ابرقدرت جهانی نشان می‌دهد
زاو مین تون سخنگوی دولت گفت «ارتش مسکو برای حفظ حاکمیت کشورش دست به این اقدام زده است»
مسکو متحد اصلی و تأمین کننده تسلیحات برای ژنرال‌های میانمار است و بارها از این کشور منزوی در سازمان ملل دفاع کرده است
سال گذشته مین آنگ هلائینگ فرمانده نظامی میانمار با رئیس صادرکننده تسلیحات دولتی روسیه در مسکو ملاقات کرد تا درباره همکاری فنی نظامی گفتگو کند
به گزارش خبرگزاری تاس، وی در این دیدار به سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه گفت که ارتش میانمار به لطف کمک مسکو به یکی از قوی‌ترین ارتش‌های منطقه تبدیل شده است
ونزوئلا
ونزوئلا ناتو و آمریکا را مقصر بحران اکراین دانست
نیکلاس مادورو روز پنجشنبه گفت که دولتش طرح‌هایی که بدنبال محاصره نظامی و استراتژیک روسیه است را رد می‌کند
وزارت خارجه ونزوئلا گفت که ناتو و آمریکا توافقنامه مینسک را نقض کرده‌اند. این توافقنامه سال 2014 با هدف پایان دادن به جنگ دونباس –منطقه جدایی طلب شرق اکراین- امضا شد
این وزارتخانه در بیانیه‌ای اعلام کرد جمهوری بولیواری ونزوئلا نگرانی خود را از تشدید بحران در اکراین ابراز می‌کند و از نقض توافقنامه مینسک از سوی ناتو متأسف است «نقض این توافق تهدیدی است علیه فدراسیون روسیه، تمامیت ارضی و حاکمیت این کشور، ضمن اینکه مانع از روابط خوب بین کشورهای همسایه شده است»
کوبا
کوبا به شدت از آمریکا به دلیل گسترش تدریجی ناتو به سمت مرزهای فدراسیون روسیه انتقاد کرد و خواهان راه‌حلی دیپلماتیک برای حفظ صلح بین‌المللی شد
وزارت خارجه کوبا در بیانیه‌ای که اواخر روز سه‌شنبه منتشر شد اعلام کرد که آمریکا تهدیدات علیه پوتین را تشدید کرده است. در بیانیه کوبا به پیشروی روسیه در مناطق جدایی طلب شرق اکراین اشاره‌ای نشد
در این بیانیه امده است: «دولت آمریکا هفته‌ها روسیه را تهدید کرده، تسلیحات و فناروی نظامی تأمین نموده و نیروهای خود را در چند کشور منطقه مستقر کرده است. تحریم‌های یکجانبه و ناعادلانه‌ای اعمال نموده و تهدید به اقدامات تلافی جویانه دیگری کرده است»
نیکاراگوئه
دانیل اورتگا آمریکا و اروپا را به استفاده از اکراین برای تحریک روسیه متهم کرد و مدعی شد که روسیه صرفا خواهان حفظ امنیت خود است.
اورتگا یکی از اولین رهبران جهان بود که از موضع روسیه در مورد اکراین حمایت کرد. او روز دوشنبه گفت که پوتین حق دارد استقلال دو منطقه تحت کنترل جدایی طالبان تحت حمایت مسکو را به رسمیت بشناسد
اورتگا که از مخالفان دیرینه نفوذ ایالات متحده در آمریکای مرکزی است گفت: «من مطمئن هستم که اگر آنها همه‌پرسی‌ای مانند آنچه در کریمه انجام شد انجام دهند، مردم به الحاق سرزمین‌شان به روسیه رأی خواهند داد»
*منبع: الجزیره
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما