حزب الله بر سر دوراهی

اسرائیل در کمتر از یک هفته توانست به ظرفیت نظامی، سیستم های ارتباطی و واحد فرماندهی حزب الله آسیب جدی وارد کند. نخست انفجار پیجرها و بی سیم ها توانایی این گروه برای برقراری ارتباط را تضعیف کرد؛ سپس ترور فرمانده ارشد حزب الله ابراهیم عقیل به همراه 14 فرمانده ارشد نیروی رضوان اتفاق افتاد که شکست بزرگی برای واحد فرماندهی و رهبری عالی این گروه شبه نظامی بود. اکنون از اعضای مؤسس ساختار نظامی حزب الله، تنها علی کرکی باقی مانده است

تشدید تنش بین اسرائیل و حزب الله پس از آن صورت می گیرد که رهبران اسرائیل تصمیم گرفتند به تهدید مستمر حزب الله در شمال پایان دهند. دوشنبه گذشته کابینه امنیتی نتانیاهو تصمیم گرفت که یک هدف جنگی جدید تعیین کند: بازگشت امن ساکنان اسرائیل به شمال کشور

اما نشانه ای مبنی بر تسلیم شدن حسن نصرالله رهبر حزب الله وجود ندارد. نصرالله در سخنرانی خود در 19 سپتامبر بر ادامه حمله به شمال اسرائیل تأکید کرد. وی علیرغم اذعان به فناوری های پیشرفته اسرائیل، حاضر به عقب نشینی نشد و گفت «نه تشدید تنش نظامی، نه کشتار، نه ترور و نه هیچ جنگی نمی تواند سبب شود که آوارگان اسرائیلی به خانه های خود برگردند»

به گفته سخنگوی وزارت دفاع اسرائیل، اسرائیل فورا پس از سخنرانی نصرالله 30 موشک انداز حزب الله را مورد حمله قرار داد؛ به انبار تسلیحات این گروه در مناطق متعددی در جنوب لبنان حمله کرد و حملات شدیدتری را نیز در آخر هفته انجام داد که طی آن 400 موشک انداز در جنوب لبنان و دره بقاع منهدم شدند. مقیاس این حملات نشان دهنده تمایل اسرائیل به تشدید تنش و گسترش دایره اهداف است

علیرغم صداهایی که در داخل اسرائیل در حمایت از حمله همه جانبه به لبنان به گوش می رسد، اسرائیل هنوز تصمیم به اغاز حمله زمینی و آغاز جنگی تمام عیار نگرفته است. چنین تصمیمی می تواند به زیرساخت های غیرنظامی اسرائیل آسیب زیادی وارد کند؛ به ویژه اگر حزب الله از پیشرفته ترین موشک های خود برای حمله استفاده نماید. به نظر می رسد که اسرائیل درصدد است حزب الله را برای تغییر استراتژی خود –حمله به اسرائیل در حمایت از حماس و کاهش قدرت نظامی اسرائیل در جنگ غزه- تحت فشار قرار دهد. حزب الله اکنون با یک دوراهی روبرو است: حفظ بقایای دارایی های نظامی و رهبری این کشور، یا ادامه تعهد خود مبنی بر حمله به شمال اسرائیل تا زمانی که در غزه آتش بس شود

خساراتی که حزب لله در هفته گذشته متحمل شد، بسیار زیاد بود اما این گروه ماههاست که دیگر توان بازدارندگی اسرائیل را از دست داده و میدان نبرد را به این کشور باخته است. از اکتبر گذشته که درگیری این کشور با اسرائیل اغاز شد، اسرائیل به طور پیوسته با حملات هدفمند خود توانایی نظامی این گروه را کاهش داده و این کار را تاحد زیادی بدون آسیب زدن به غیرنظامیان انجام داده است. سال گذشته اسرائیل بیش از 500 نفر را که اکثر آنها شبه نظامیان حزب الله بودند کشت؛ فرماندهان ارشد حزب الله مانند وسام الطویل، طالب عبدالله، فؤاد شکر و.. در شمار این کشته ها بودند

علاوه بر این زیرساخت های نظامی حزب الله در جنوب رود لیتانی و تعداد زیادی از انبارهای سلاح و زیرساخت های نظامی این گروه در سراسر لبنان تخریب شده است. حزب الله در واکنش به این حملات، شمال اسرائیل را هدف قرار داد؛ به پایگاهها و زیرساخت های نظامی این کشور حمله کرد و از تلفات غیرنظامی و حمله به شهرهای بزرگ و زیرساخت های غیرنظامی اجتناب نمود

در آغاز جنگ حزب الله و ایران فکر می کردند که جنگ غزه با راه حل سیاسی پایان خواهد پذیرفت ولی در ادامه شاهد بودیم که نه تنها انتظارات محور مقاومت محقق نشد که مرکز ثقل جنگ از جنوب به شمال منتقل شد. حزب الله آواره شدن 60000 اسرائیلی را بزرگترین دستاورد خود در برابر اسرائیل می داند؛ بنابراین حالا پذیرش بازگشت این اوارگان برایش بسیار سخت است و ان را شکستی برای خود می بیند

اگر اسرائیل دایره اهداف مورد حمله را گسترش دهد و تجهیزات نظامی پیشرفته حزب الله –مانند موشک های هدایت شونده- را منهدم کند، ممکن است حزب الله دست از تهدید شمال بردارد و سیاست خود را عوض کند. اکنون سؤال این است که حزب الله در برابر آسیب های وارد شده از سوی اسرائیل تاچه حد می تواند تحمل کند؟

گرچه جنگ تمام عیار بین اسرائیل و حزب الله هرلحظه چهره ای واقعی تر به خود می گیرد ولی هر دو طرف هنوز راه حل دیپلماتیک را ترجیح می دهند. اسرائیل در تلاش است تا حملاتش همچنان هدفمند باشد و حزب الله نیز می کوشد تا اسرائیل را تحریک نکند، مبادا که با حملات گسترده و بی ضابطه این کشور مواجه شود

در واقع هدف اسرائیل از تشدید تنش این بوده است که بر حزب الله فشار وارد کند تا راه حل دیپلماتیک روی میز را –راه حلی که توسط اموس هوخشتاین فرستاده آمریکا ارائه شده- بپذیرد، موضوع لبنان را از غزه جدا کند و به قطعنامه 1701 شورای امنیت سازمان ملل عمل نماید. این بدان معناست که حزب الله باید یک توافق آتش بس جداگانه را بپذیرد؛ نیروهای خود را 18 مایل دورتر از مرز در انسوی رود لیتانی عقب ببرد و به اسرائیلی ها اجازه بازگشت به شمال ان کشور را بدهد

از اغاز تنش ها بین اسرائیل و حزب الله، حزب الله زیرساخت های نظامی، فرماندهان و تجهیزات نظامی بسیاری را از دست داده ولی مهمتر از همه اینها، حس امنیت و اعتماد در بین نیروهای این گروه است که آسیب دیده است. پس از ترورها، حملات هوایی و به ویژه انفجار وسایل ارتباطی حزب الله، اکنون ترس عمیقی از نفوذ سازمان های اطلاعاتی اسرائیل در بین نیروهای این گروه ایجاد شده و این احساس که هریک از اعضای حزب الله می تواند جاسوس اسرائیل باشد باعث ایجاد بی اعتمادی شده است

حزب الله همچنین اعتماد خود را به فناوری از دست داده و هیچ سیستم ارتباطی قابل اعتمادی ندارد که بخواهد از ان استفاده کند. تنها راه باقی مانده برای این گروه ارتباط کلامی است که رهبران حزب الله هنگام برنامه ریزی جلسه حضوری بین عقیل و نیروهای رضوان به آن متوسل شدند ولی با حمله اسرائیل مواجه گشتند

حزب الله اعتماد جامعه را نیز از دست داده است. اگر این گروه نتواند از خود در مقابل اسرائیل محافظت کند، بسیاری خواهند پرسید که پس چگونه از هواداران خود محافظت خواهد کرد؟ در شرایطی که صرف حضور فیزیکی در کنار نیروهای حزب الله فرد را با خطر انفجار مواجه می کند، چگونه می توان به جامعه احساس امنیت داد؟ اما از همه مهمتر اینکه حزب الله دیگر نماد موفقیت سیاست و استراتژی ایران در منطقه نیست

این واقعیت که اسرائیل می تواند فؤاد شکر و عقیل را در پایگاه حزب الله در ضاحیه بکشد، نشان از وجود شکاف امنیتی بزرگی در محور مقاومت دارد. مسئله دیگر این است که رهبران حزب الله عنصر غافلگیری را در استراتژی نظامی خود از دست داده اند. اسرائیل دقیقا می دانست که این گروه چه زمانی و چگونه می خواهد انتقام ترور شکر را بگیرد؛ بنابراین حمله پیشگیرانه ای را علیه زیرساخت های حزب الله انجام داد

تلفات و خسارات وارد شده به حزب الله در کنار ناتوانی این گروه به انجام پاسخ نظامی مؤثر علیه اسرائیل، برای حزب الله تحقیرامیز و شرم آور بوده است. این گروه در نهایت می تواند خسارات وارد شده را جبران کرده، شبکه ارتباطی خود را بازسازی کند و اعتماد جامعه را دوباره بدست آورد ولی همه اینها زمان زیادی می برد و حزب الله فعلا هیچ زمانی برای رسیدگی به این امور ندارد. حزب الله در شرایطی وارد تشدید تنش با اسرائیل شده که سیستم ارتباطی مناسبی ندارد و نمی تواند در مورد هدف گیری، نوع واکنش و تدارکات با نیروهای خود هماهنگی کند. نمی تواند براحتی از ارتباطات شفاهی یا نوشتاری استفاده کند –مشابه سیستمی که حماس در حال حاضر در تونل های غزه استفاده می کند- لبنان بسیار بزرگتر از غزه است و بدون یک سیستم ارتباطی کارآمد و سریع، توانایی نظامی حزب الله برای جنگ تاحد زیادی کاهش می یابد

علاوه بر مشکل ارتباط، بسیاری از مقامات ارشد حزب الله کشته یا زخمی شده اند. انفجار پیجرها سبب آسیب به بسیاری از نیروهای ارشد و میانی این گروه شده است. 5000 نفر طی عملیات پیجرها آسیب دیده اند و این درحالی است که نیروهای رزمی حزب الله تنها 20000 نفر هستند. پیجرها معمولا در اختیار مقامات و رزمندگان ویژه و ماهر قرار می گرفتند؛ از این رو است که می بینیم خانواده اعضای پارلمان حزب الله و فرماندهان بلندپایه در میان قربانیان بودند

در نهایت اینکه حزب الله هنوز نمی داند اطلاعات اسرائیل تاچه اندازه در این گروه نفوذ کرده است. منابع نزدیک به حلقه داخلی حزب الله به فارین پالیسی گفتند که رهبران این گروه درحال بررسی تک تک تجهیزات الکترونیکی خود هستند و نگران هستند که خودروها، موتورسیکلت ها و حتی کارخانه های موشک سازی بمب گذاری شده باشد و هرلحظه منفجر شود

این گروه باید تحقیقات عمیقی را در مورد نفوذ اسرائیل انجام دهد و این اتفاقی است که هفته ها طول می کشد. اگر ترس از وجود مواد انفجاری در تأسیسات موشکی وجود داشته باشد، از نظر لجستیکی انتقال ایمن این سلاح ها برای پرتاب آنها بسیار دشوار خواهد بود

دولت اسرائیل شکست های حزب الله را فرصت خوبی برای انجام عملیات علیه این گروه و تضعیف بیشتر آن می بیند؛ اما اگر جنگی مشابه جنگ 2006 رخ دهد می تواند صدمات زیادی به اسرائیل وارد کند و این کشور را در عرصه بین المللی منزوی نماید، بدون اینکه منجر به ازبین رفتن تهدید حزب الله شود

منبع: انستیتو واشنگتن

آمریکا چگونه می تواند جلوی جنگی همه جانبه را بگیرد؟

تنش در شمال اسرائیل در چند روز گذشته افزایش پیدا کرده است. 17و 18 سپتامبر چندین هزار دستگاه ارتباطی که توسط عوامل حزب الله استفاده می شد، به طور همزمان منفجر شد و دهها کشته و صدها مجروح برجای گذاشت. بنابر گزارش ها اسرائیل به زنجیره تأمین پیجرهایی که اخیرا توسط حزب الله سفارش داده شده بود، نفوذ کرده و در آنها مواد منفجره جاسازی کرده بود. 20 سپتامبر اسرائیل با یک حمله هوایی، 16 فرمانده نیروهای رضوان حزب الله را در جنوب بیروت کشت. روز بعد حملات هوایی بیشتری از سوی اسرائیل با هدف از بین بردن سایت های موشکی حزب الله صورت گرفت. 22 سپتامبر موشک های حزب الله به سوی پایگاه نیروی هوایی رامات دیوید اسرائیل در شرق حیفا پرتاب شد. این دورترین جایی در اسرائیل بود که حزب الله از زمان آغاز درگیری ها، مورد حمله قرار می داد. سیستم دفاعی اسرائیل بیشتر موشک ها را رهگیری کرد ولی یکی از آنها به خانه ای اصابت نمود و سه نفر را مجروح کرد. روز 23 سپتامبر ارتش اسرائیل به ساکنان جنوب لبنان هشدار داد خانه های خود را ترک کنند و پس از آن قسمت های متعددی از لبنان را مورد بمباران قرار داد

دشمنی حزب الله و اسرائیل پس از حملات 7 اکتبر حماس به جنوب اسرائیل در سال 2023 به اوج رسید. از 8 اکتبر حزب الله در تلاش برای تضعیف کارزار اسرائیل در غزه، حملات موشکی را به شمال اسرائیل آغاز کرد. حزب الله تأکید داشت که حماس پیش از حمله 7 اکتبر با این گروه مشورت نکرده است؛ لذا آنگونه که مورد انتظار حماس بود، به اسرائیل ضربه نزد. با این حال صراحتا گفت تا زمانی که جنگ غزه پایان نیابد، پرتاب موشک به اسرائیل را متوقف نخواهد کرد. ادامه آتش بار بین دو طرف منجر به تخلیه 60000 شهروند اسرائیلی از شمال این کشور شد و فشارها بر دولت نتانیاهو برای ایجاد شرایط بازگشت آوارگان افزایش یافت. بیش از 110000 لبنانی نیز از زمان اغاز درگیری، خانه های خود را در جنوب ترک کردند

اما موشک های حزب الله، تنها منشأ نگرانی اسرائیلی ها نیست؛ رهبران اسرائیل از حضور نیروهای رضوان در نزدیکی مرز ناراضی هستند و از این می ترسند که این نیروها بتوانند حمله ای مشابه حمله 7 اکتبر حماس را در شمال انجام دهند. اسرائیل مدعی است حمله 20 سپتامبر که منجر به کشته شدن دهها تن از فرماندهان رضوان شد، زمانی رخ داد که این فرماندهان درحال نشست درباره طرحی مشابه طرح هفت اکتبر، برای نفوذ به شمال اسرائیل بودند. سالهاست که مقامات اسرائیلی از این می گویند که حزب الله باید به مفاد قطعنامه 1701 شورای امنیت پایبند باشد و به شمال رود لیتانی برود. چهره های سیاسی و امنیتی اسرائیل معتقدند که عملیات نظامی، برای تحمیل این خواسته اجتناب ناپذیر است

در یکسال گذشته وضعیت در مرز اسرائیل و لبنان به جنگی فرسایشی تبدیل شده و هر دو طرف متحمل آسیب های اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی شده اند. عملیاتی که اسرائیل در هفته های گذشته انجام داد، علاوه بر ضرباتی که به قدرت نظامی و شهرت حزب الله وارد کرد، روحیه این گروه را نیز به شدت تضعیف نمود. ولی حتی قبل از عملیات های اخیر نیز، اسرائیل در طول این یکسال درگیری، عملکرد بسیار بهتری از حزب الله داشت و موفق شد شخصیت های ارشد این گروه را بکشد. با این حال طرفین تنش را در یک چارچوب مشخص نگه داشتند و برای جلوگیری از گسترش جنگ، به قانون نانوشته ای که بین دو طرف وجود داشت پایبند ماندند

16 سپتامبر نتانیاهو بازگشت آوارگان اسرائیلی را هدف اصلی خود در جنگ معرفی کرد. دو روز بعد یواو گالانت وزیر دفاع اسرائیل اعلام کرد که مرحله جدیدی در جنگ آغاز شده و مرکز ثقل جنگ به مرز شمالی انتقال یافته است. به نظر می رسد اسرائیل با تهدید حمله زمینی برای ایجاد منطقه حائل در داخل لبنان، می کوشد حزب الله را وادار کند تا از خواسته خود مبنی بر پیش نیاز آتش بس غزه برای برقراری صلح در مرزهای شمالی دست بردارد. یکی دیگر از دلایل حمله همه جانبه اسرائیل به لبنان این است که با گذشت نزدیک به یک سال از شروع جنگ غزه و گسترش عملیات نظامی اسرائیل از غزه به کرانه باختری و شمال، کم کم تأثیر منفی این وضعیت بر اقتصاد اسرائیل آشکار شد. پس برخی از مقامات این کشور دیدند که اگر جنگ فرسایشی را تبدیل به جنگی همه جانبه و کوتاه مدت کنند، به نفعشان است و سریع تر می توانند حزب الله را از حملات بیشتر باز دارند

اهداف اسرائیل از این حملات برای حزب الله روشن است ولی بعید است که این گروه عقب نشینی کند. حسن نصرالله در سخنرانی 19 سپتامبر خود که پس از انفجار دستگاههای ارتباطی این گروه انجام شد، بر ادامه حملات حزب الله به اسرائیل تأکید کرد. از اکتبر 2023 حزب الله آتش بس غزه را پیش شرطی غیرقابل مذاکره اعلام کرده است؛ اکنون کنار گذاشتن این موضع به منزله شکست است و به اعتبار این گروه ضربه ای بسیار ویرانگر می زند. حملات اخیر اسرائیل ممکن است حزب الله را تضعیف کرده باشد، ولی ظرفیت پرتاب راکت و موشک های هدایت شونده این گروه دست نخورده باقی مانده است. هنوز دهها رزمنده تحت فرمان حزب الله هستند و طبق گزارش ها این گروه زرادخانه بزرگی دارد

پیش بینی دقیق چگونگی تهاجم زمینی اسرائیل دشوار است. نصرالله گفته است که همچون سالهای 1982 و 2006 این حمله را به تله ای مرگبار برای سربازان اسرائیلی تبدیل می کند. حزب الله جنگی همه جانبه و گسترده با اسرائیل را، نه از نظر استراتژیک ضروری می داند و نه هوشمندانه؛ زیرا چنین جنگی ضمن تحلیل بردن قدرت نظامی این گروه، تلفات انسانی و آسیب های اقتصادی گسترده ای بدنبال دارد و سبب بیزاری لبنانی ها از حزب الله می شود

اکنون سؤال این است که آیا اقدامات اسرائیل می تواند امنیت مناطق مرزی را تأمین کرده و سبب بازگشت موفقیت آمیز آوارگان به خانه های خود شود؟ از آنجا که واکنش حزب الله به ترور یکی از ارشدترین فرماندهانش توسط اسرائیل در ماه اوت محتاطانه بود، این احساس را در برخی از رهبران اسرائیل ایجاد کرد که می توانند عملیات خود را علیه حزب الله با سهولت پیش ببرند و به نتایج دلخواه برسند. حتی تعدادی از رهبران اسرائیل بی تمایل نیستند که حزب الله در مقابل حملات اسرائیل واکنش شدید نشان دهد و این امکان را در اختیار اسرائیل بگذارد که در عرصه بین الملل، تشدید جنگ با حزب الله را به بهانه دفاع از خود توجیه کند.

ادامه این روند خطرات زیادی را بدنبال دارد؛ ممکن است حزب الله به این نتیجه برسد که تنها با یک واکنش گسترده می تواند اسرائیل را از انجام حملات بیشتر بازدارد. بعید است که فرماندهان میانه رتبه این گروه دست روی دست بگذارند و پیش از اینکه اسرائیل زرادخانه حزب الله را به طور کامل از بین ببرد، از قدرت موشکی خود استفاده نکنند. در سوی مقابل نیز روشن نیست که اسرائیل تاچه حد می تواند از خود دربرابر رگبار موشک های حزب الله محافظت کند. سیستم های رهگیری این کشور ممکن است در مقابل حجم بالایی از موشک ها و پهپادها، با مشکل مواجه شود. اپراتورهای پهپاد حزب الله نشان داده اند که در فرار از پدافند هوایی اسرائیل مهارت دارند؛ بنابراین این امکان وجود دارد که عواقب گسترش جنگ با حزب الله، برای اسرائیل بسیار شدیدتر از حمله 7 اکتبر حماس باشد. اگر ایران در کنار دیگر نیروهای مقاومت در سوریه و عراق و یمن، تصمیم بگیرد به جنگ بپیوندد و از حزب الله محافظت کند، چنین رویارویی می تواند تبدیل به جنگی منطقه ای شود و ورود آمریکا به جنگ را به همراه داشته باشد

رویکرد واشنگتن در خصوص تبادل اتش بین اسرائیل و حزب الله در یکسال گذشته، پایین نگه داشتن شدت درگیری و فشار برای برقراری آتش بس در غزه بوده است؛ به این امید که با آتش بس، حزب الله نیروهای خود را تا 7 کیلومتری مرز شمال عقب ببرد. در پشت پرده مقامات آمریکایی از اسرائیل بارها خواسته اند تا از تشدید تنش خودداری کند و از سوی دیگر سعی کرده اند با استقرار ناوهای هواپیمابر در منطقه، در مقابل حزب الله بازدارندگی ایجاد کنند. اما تلاش های ایالات متحده و مصر و قطر برای آتش بس و آزادی گروگان ها، به دلیل شروط ناسازگار دو طرف و امتناع دولت بایدن از استفاده از اهرم فشار بر اسرائیل، سبب شکست این تلاش ها شده است

به این ترتیب تنها چند هفته قبل از انتخابات ریاست جمهوری، کاخ سفید با بحرانی ای روبرو است که حداقل بخشی از آن ساخته دست خود اوست. مقامات آمریکایی که اکنون امیدی به آتش بس در غزه ندارند، در آخرین تلاش دیپلماتیک خود سعی کردند بر حزب الله فشار وارد کنند تا موضع خود را از غزه جدا کند. اما از آنجا که حزب الله حاضر نشد دست از پیش شرط آتش بس غزه برای توقف موشک پراکنی خود بردارد، این تلاش ها نیز به نتیجه نرسید. عقب نشینی نیروهای حزب الله به توافقی جداگانه نیاز دارد ولی آتش بس غزه مطمئن ترین راه برای ایجاد ثبات در شمال و بازگشت آوارگان اسرائیلی است

برخی از دموکرات ها بر این باور هستند که نتانیاهو دقیقا برای تضعیف چشم انداز پیروزی کامالا هریس در انتخابات ریاست جمهوری، درحال تشدید جنگ در جبهه شمال است. اما نباید غافل شد که حمایت بی قید و شرط کاخ سفید از اسرائیل پس از 7 اکتبر، به افزایش قدرت نتانیاهو و تضعیف سیاستمداران عملگرا در اسرائیل کمک کرد. در غیاب اعمال فشار بیشتر برای آتش بس غزه، واشنگتن کارتی برای بازی ندارد مگر اینکه از اسرائیل بخواهد دست از تشدید جنگ بردارد؛ چراکه جنگ با حزب الله سبب آوارگی بیشتر مردم شمال می شود

کوتاه سخن اینکه بهترین راه پیش روی بایدن اعمال فشار برای برقراری آتش بس در غزه است. او نامزد دموکرات ها برای ریاست جمهوری نیست، بنابراین می تواند برای مقابله با این بحران انعطاف پذیری بیشتری نشان دهد

منبع: گروه بحران

مترجم: فاطمه رادمهر