اغلب ما محصولات پاککنندهٔ جرم گوش را در شبکههای اجتماعی دیده یا استفاده کردهایم: کیتهای شستوشو، قاشقکهایی مجهز به دوربین، دستگاههای مکنده، شمعهای گوش یا حتی همان گوشپاککنهای کلاسیک.
اما بسیاری از این ابزارها مؤثر نیستند و حتی میتوانند مشکلات مربوط به جرم گوش را تشدید کنند یا باعث آسیب شوند، بهویژه زمانی که به شکل نادرست و بدون نظارت متخصص بهکار روند.
به گفته آنا اچ. کیم، متخصص نورواتولوژی و استاد گوش و حلق و بینی در دانشگاه کلمبیا: «هرچند این فناوریها جالب و دیدنیاند، اما امنترین گزینه نیستند».
جرم گوش یا «سِرومن» ــ همان مادهٔ زرد یا قهوهای روشن ــ توسط غدد موجود در یکسوم بیرونی مجرای گوش تولید میشود. این ماده با عرق، سلولهای مردهٔ پوست و موها مخلوط میشود. جرم گوش کارکرد مهمی دارد: مرطوب نگه داشتن پوست داخل مجرای گوش، به دام انداختن گرد و خاک و ذرات مزاحم، و محافظت در برابر باکتریها و قارچها.
دو سوم درونی مجرای گوش از استخوان و پوستی نازک تشکیل شده و قابلیت تولید جرم گوش ندارد. در حالت طبیعی نباید جرمی آنقدر عمیق داخل گوش وجود داشته باشد.
گوش درواقع یک اندام «خودتمیزشونده» است. وقتی جویدن یا صحبت کردن انجام میدهید، حرکت فک، به بیرون راندن جرم گوش تا دهانهٔ مجرا (که «مدخل مجرا» یا meatal opening نام دارد) کمک میکند. از آنجا معمولاً جرم خودبهخود میافتد یا اگر گیر کند، میتوان بهآرامی به خروجش کمک کرد. کیم گفت: «بعد از حمام، زمانیکه گوش مرطوب است، میتوانید با حوله یا گوشپاککن، فقط ورودی گوش را بهآرامی تمیز کنید، نه اینکه وارد مجرای گوش شوید.»
وقتی افراد وسایلی مانند گوشپاککن را داخل مجرا فرو میبرند، این روند طبیعی را مختل میکنند و حتی ممکن است برعکس، جرم را به عمق گوش هل دهند. این کار میتواند به انباشت یا گرفتگی جرم منجر شود که باعث کاهش یا قطع شنوایی میشود.
همچنین، چون نوک گوشپاککن از الیاف زبر ساخته شده، میتواند پوست نازک و حساس مجرا را خراش دهد و سد محافظتی طبیعی در برابر ورود باکتری و قارچ را تخریب کند.
پاک کردن گوش با گوشپاککن حتی میتواند به آسیبهای جدیتر بینجامد.
کیم، که متخصص گوش داخلی و اعصاب متصل به مغز است، گفت بارها دیده که نوک گوشپاککن، داخل مجرا جا مانده است. یک مطالعه نشان داد گوشپاککنها از رایجترین اجسام خارجی یافتشده در گوش بزرگسالانی هستند که به اورژانس مراجعه میکنند.
در موارد شدیدتر، گوشپاککن ممکن است بیش از حد داخل گوش فرو رود و پردهٔ گوش را سوراخ کرده یا حتی استخوانچههای شنوایی (ossicles) را جابهجا کند که به کمشنوایی و مشکلات دیگر منجر میشود.
ابزارهایی شبیه قاشقک کوچک که برای تراشیدن جرم استفاده میشوند نیز میتوانند مشکلات مشابهی ایجاد کنند. شمعهای گوش ــ که مخروطهای توخالی هستند و یک سرشان در گوش گذاشته و سر دیگرشان روشن میشود ــ عملکرد مطلوبی ندارند و حتی میتوانند پوست داخل گوش را بسوزانند؛ و شستوشوی گوش با آب، اگر درست انجام نشود، ممکن است ناراحتکننده باشد و علائمی مثل سرگیجه ایجاد کند.
تیفانی چائو، استادیار بخش گوش و حلق و بینی دانشگاه پنسیلوانیا، گفت: «اگر گوشپاککن را در گوشتان فرو کنید، میبینید که کمی جرم روی آن مینشیند، اما درواقع نصفش را بیرون آوردهاید و نصف دیگر را عمیقتر هل دادهاید. امنترین کار این است که پاکسازی عمقی را به کسی بسپارید که آموزش تخصصی دارد.»
برخی بیماریهای پوستی مانند اگزما، درماتیت یا پسوریازیس میتوانند مانع لغزیدن طبیعی جرم به بیرون شوند و احتمال تجمع و گرفتگی آن را بالا ببرند.
بهطور مشابه، تفاوتهای آناتومیک یا استفاده از وسایلی مانند سمعک میتوانند روند طبیعی تمیز شدن گوش را مختل کنند.
در چنین مواردی، پاکسازی دورهای توسط متخصص گوش و حلق و بینی (ENT) میتواند از نظر پزشکی ضروری باشد.
چه چیزهای دیگری باید بدانید
اگر میخواهید گوشهایتان را تمیز کنید، ابتدا به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید تا مطمئن شوید مشکل آناتومیک یا گرفتگی جرم گوش ندارید.
سپس برخی از این روشهای خانگی را در نظر بگیرید که در صورت رعایت احتیاط، توسط متخصصان گوش توصیه میشوند:
پاکسازی سطحی: با حولهٔ مرطوب یا گوشپاککن میتوانید جرم قابلمشاهده را بهآرامی پاک کنید. بعد از حمام، زمانیکه جرم نرم است، میتوانید گوشپاککن را با کمی روغن معدنی مرطوب کنید و بهآرامی در حرکتی دایرهای فقط در مدخل مجرا بزنید. «اما هرگز داخل گوش نروید»، به گفته کیم: «وقتی در آینه نگاه میکنید، اگر دیگر نوک گوشپاککن را نمیبینید، یعنی خیلی جلو رفتهاید.»
نرم کردن جرم با روغن یا پراکسید: میتوانید یک تا دو قطره روغن را با قطرهچکان داخل مجرا بریزید. یا محلولی خانگی از آبنمک و هیدروژن پراکسید به نسبت ۱ به ۱ بسازید و حدود پنج قطره با قطرهچکان در گوش بچکانید. سپس یک تکه پنبه را در قسمت بیرونی گوش بگذارید و حدود ۱۰ دقیقه صبر کنید. بعد پنبه را بردارید و زیر دوش اجازه دهید آب گرم جرم نرمشده را بشوید. همچنین قطرههای آمادهٔ داروخانهای هم وجود دارند. این روشها را میتوان هفتگی یا ماهانه بسته به میزان تولید جرم استفاده کرد، اما استفاده بیش از حد میتواند باعث احساس گرفتگی شود اگر روغن در گوش باقی بماند.
کیتهای شستوشوی گوش: این کیتها را میتوانید بدون نسخه تهیه کنید. هنگام استفاده، لازم است آب را بهآرامی و بدون فشار زیاد وارد گوش کنید و از آب تمیز ــ مثل آب مقطر یا محلول نمکی استریل ــ که همدما با بدن است استفاده کنید. آبی که خیلی سرد باشد میتواند ناراحتکننده باشد و حتی سرگیجهٔ شدید ولی موقتی ایجاد کند. همچنین، اگر آب با فشار زیاد وارد گوش شود، ممکن است به مجرا یا پردهٔ گوش آسیب بزند.
نتیجهگیری
از آنجا که گوش یک اندام خودتمیزشونده است، معمولاً نیازی به تخلیهٔ جرم گوش نیست. اما متخصصان میگویند پاکسازی ملایم دهانهٔ گوش با حولهٔ مرطوب یا گوشپاککن بیخطر است، به شرطی که وارد مجرای گوش نشوید.
نظر شما