یک سال از کشته شدن حسن نصرالله، رهبر حزبالله، در حمله گسترده هوایی اسرائیل به حومه بیروت میگذرد. آن زمان خیلیها فکر میکردند پایان قدرت حزبالله فرا رسیده است. این گروه از نظر نظامی و سیاسی ضربات سختی خورد و بسیاری از مخالفانش اعلام کردند که روزهای سلطهاش تمام شده است.
اما امروز، بعد از گذشت یک سال، حتی دشمنان و تحلیلگران هم میگویند حزبالله دوباره در حال بازسازی و سازماندهی است. یکی از مقامهای سیاسی حزبالله اعتراف کرد که مرگ نصرالله ضربه سنگینی بود، اما گفت: «حزبالله یک حزب عادی نیست که با مرگ رهبرش فرو بپاشد. ما سریع توانستیم جاهای خالی را پر کنیم و مبارزه را ادامه بدهیم.»
یک مقام ارتش اسرائیل هم با وجود تأکید بر اینکه نفوذ حزبالله کم شده و احتمال حمله ای بزرگ به اسرئیل از سوی این گروه پایین است، اذعان کرد که این گروه دارد توان نظامیاش را بازسازی میکند. این تلاش ها درحال حاضر محدود است ولی احتمالا گسترش خواهد یافت.
حزبالله با وجود از دست دادن بیشتر رهبران ارشد و شبکههای ارتباطیاش، هنگام حمله زمینی اسرائیل به جنوب لبنان همچنان جنگید. بعد از آتشبس موقت، اسرائیل بخش بیشتری از خاک لبنان را کنترل کرد و حملات هوایی روزانه علیه حزبالله ادامه یافت. سقوط دولت بشار اسد در دمشق هم یکی از مسیرهای اصلی تدارکاتی حزبالله را قطع کرد که برای این گروه ضربه بزرگی بود.
از طرفی دولت لبنان تحت فشار آمریکا و عربستان وعده داده است که امسال حزبالله را خلع سلاح کند، اما این تصمیم از سوی حزبالله کاملاً رد شده است. مخالفان سیاسی میگویند این گروه ضعیف شده است و باید به یک حزب صرفاً سیاسی تبدیل شود. الیاس هنکاش، نماینده پارلمان لبنان و از منتقدان جدی حزبالله، گفت: «رهبری حزبالله از واقعیت جدا افتاده است. آنها نه از لبنان دفاع کردند، نه از خودشان، نه از سلاحهایشان و نه حتی از فرماندهانشان. وقتش است سلاحها را تحویل دهند و فقط یک حزب سیاسی باشند.»
با این حال، برخی دیپلماتها هشدار دادهاند که نباید توان حزبالله دستکم گرفته شود؛ چون هنوز از منابع ناشناختهای ماهانه میلیونها دلار پول دریافت میکند. یک مقام ارتش اسرائیل مدعی شد حزبالله این روزها در گرفتن پول از ایران با مشکل مواجه شده ولی تام باراک نماینده آمریکا تأکید کرد این گروه با وجود تحریمها و حتی ممنوعیت پروازهای ایران، همچنان ماهانه تا ۶۰ میلیون دلار از منابع ناشناخته دریافت میکند. او افزود: «حزبالله دشمن ماست، ایران هم دشمن ماست. باید جلوی این جریان مالی را ببندیم.»
محمد فنیش از مقامات سیاسی حزب الله در گفتگو با ما تأکید کرد اوضاع مالی حزبالله «عادی» است و همه نهادهایش از خدمات اجتماعی و درمانی گرفته تا شاخه نظامی مثل گذشته فعالاند.
هویت حزب پس از نصرالله
حزبالله که در سال ۱۹۸۲ و بعد از حمله اسرائیل به لبنان شکل گرفت، به مرور یکی از قدرتمندترین گروههای مسلح منطقه شد. در جنگهای مختلف با اسرائیل جنگید و در سال ۲۰۰۰ باعث عقبنشینی اسرائیل از جنوب لبنان شد.
اما جدیدترین جنگ، همزمان با حمله حماس به اسرائیل در اکتبر ۲۰۲۳ آغاز گشت. حزبالله برای حمایت از فلسطینیها موشکهایی به اسرائیل شلیک کرد. چند ماه بعد، اسرائیل با عملیاتی پیچیده، دستگاه های ارتباطی حزبالله را هدف قرار داد و با بمباران گسترده، نصرالله و تعدادی از فرماندهان را کشت. بعد از او جانشینانش هم یکی پس از دیگری ترور شدند تا اینکه نایبش، نعیم قاسم، بهعنوان رهبر معرفی شد. ولی بسیاری معتقدند او کاریزمای نصرالله را ندارد.
با این حال، مقامهای حزبالله میگویند که گروه دچار بحران هویت نشده است. به گفته آنها، «نصرالله نماد این هویت بود، اما خود هویت نبود.» بعد از مرگ او، حزبالله بیشتر مخفیکار شد و در حال بستن شکافهای اطلاعاتی است که به اسرائیل امکان داد رهبرانش را هدف بگیرد.
بشیر سعده، استاد دانشگاه در اسکاتلند که کتابی درباره حزبالله نوشته، گفت: «ترور نصرالله یک شوک عاطفی بود، اما هویت حزبالله همچنان ادامه دارد چون فرهنگ شهادت در این گروه ریشهدار است.»
بعد از مرگ نصرالله، بخش نظامی حزبالله بیشتر به فعالیتهای زیرزمینی روی آورد. مقامهای گروه گفتند در حال رفع شکافهای اطلاعاتی هستند که باعث شد اسرائیل بتواند رهبرانشان را هدف بگیرد. یکی از اعضای حزبالله گفت حالا کمتر از تکنولوژی استفاده میکنند چون اسرائیل با کمک فناوری و جاسوسها عملیاتش را برنامهریزی میکرد.
بنبست خلع سلاح
در لبنان فشار زیادی برای خلع سلاح حزبالله وجود دارد. تأخیر در بازسازی مناطق جنگزده و مشکلات اقتصادی باعث شده برخی شیعیان احساس کنند جامعه بینالمللی قصد حذف آنها را دارد. همین باعث شد حزبالله و متحدانش در انتخابات شهرداریها پیروزی بزرگی کسب کنند.
بخشی از جامعه که قبلاً خواستار خلع سلاح بودند، حالا نظرشان عوض شده است. یک روزنامهنگار لبنانی گفت: «بعد از جنگ، بعضیها خسته شدند و گفتند بگذارید سلاحها را تحویل بدهیم تا راحت شویم. اما وقتی دیدند اسرائیل چطور رفتار میکند، حالا میگویند نه، باید سلاحها را نگه داریم.» خانوادههایی مثل امیره جعفر که پسرشان را در جنگ از دست دادهاند، همچنان معتقدند جوانان زیادی آماده جنگیدن تا آخرین نفس هستند.
یک دیپلمات غربی به ما گفت ارتش لبنان در وضعیت مالی و تجهیزاتی خوبی نیست و توان رویارویی با حزبالله را ندارد. خیلی از سربازها برای گذران زندگی کار دوم دارند. «ارتش به هیچ وجه توان مقابله با جنگجویان باتجربه و مجهز حزبالله را ندارد، مخصوصاً وقتی که این جنگجویان از همان جامعهای میآیند که سربازان هم از آنجا هستند.او تأکید کرد دولت در موضوع خلع سلاح در یک «بنبست» گرفتار شده است: نه میتواند آن را عملی کند و نه میتواند به عقب برگردد.
نظر شما