بررسی اوضاع سیاسی لیبی و نقش داعش در آن کشور

از نظر برخی کارشناسان، ناامنی و هرج و مرج ناشی از جنگ قدرت در لیبی، بستری را برای گروههای تندروی تروریستی و در رأس آن داعش فراهم ساخت تا با بهره گیری از خلأ قدرت ایجاد شده، نفوذ خود را در این کشور نفت خیز گسترش داده، پایگاه خود را مستحکم سازند.

با قدرت یافتن داعش در لیبی جامعه بین الملل و کشورهای منطقه، نگران از شکل گیری عراق و سوریه ای دیگر شدند.

سرانجام وخامت اوضاع، گروههای مخالف را بر آن داشت تا با ائتلاف و تشکیل دولت وحدت ملی، حمایت جامعه بین الملل را به سوی خود جلب نموده و برای مقابله با بحران مهاجران و مبارزه با خطر گروههای افراطی، آنان را برای پرداخت کمک های مالی متقاعد سازند.

کارشناسان بر این باورند که تشکیل یک حکومت فراگیر، مانع از گسترش قلمرو داعش خواهد شد. هم اکنون داعش شهر ساحلی و استراتژیک سرت را تحت کنترل خود داشته و بر آن است تا با پیشروی به سمت مناطق دیگری در لیبی، به چاههای نفت این کشور دسترسی پیدا کند.

اما برخی ناظران سیاسی نظر دیگری دارند. به عقیده آنان موفقیت حکومت مرکزی در مقابله با داعش و سایر گروههای افراطی، پایدار نخواهد بود. از جمله دلایل این ناکامی، فقدان حس ناسیونالیستی و عشق به وطن در نیروهای دولتی و نیز اقدامات مداخله جویانه کشورهای بیگانه از طریق حمایت های مالی و نظامی گروههای تروریستی و تندرو به منظور تأمین منافعی است که برای خود در لیبی متصور هستند.

توافق و درگیری

همزمان با سقوط شهر سرت به دست داعش، طرفهای درگیر در لیبی پس از یکسال مذاکره، سرانجام در شهر الصخیرات المغربیه گرد هم آمدند و در حضور بیش از 80 نفر از اعضای مجلس و نمایندگان سازمان ملل توافق نامه تشکیل دولت وحدت ملی را به امضا رساندند. این توافق نامه، عمر دولت موقت را دو سال تعیین کرده و در پایان این مدت، مسئولان را موظف به برگزاری انتخابات مجلس نموده است. مارتن کوبلر، فرستاده سازمان ملل امضای این توافق نامه را لحظه ای ماندگار و تأثیرگذار در تاریخ لیبی دانست.

اما نوری ابو سهمین رئیس کنفرانس ملی، تصریح کرد که این توافق نامه باطل و خارج از چارچوب قانونی است. پیش از این نیز وی به همراه عقیله صالح در یک کنفرانس خبری در مالطا تاکید کرده بودند که امضا کنندگان این توافق نامه سازمان ملل، نه نماینده مجلس نمایندگان و نه نماینده کنفرانس ملی است بلکه این توافق نامه را به عنوان یک شخص امضا می کنند.

حمایت جهانی

قدرت های جهانی، از تشکیل دولت وحدت ملی در لیبی استقبال کرده و تاکید نمودند که حمایت اقتصادی و امنیتی خود را از آن دریغ نخواهند کرد. جان کری و همتای بریطانی او، به  همراه فرستاده سازمان ملل، از امضای این توافق نامه توسط اکثریت نمایندگان گروههای درگیر در لیبی ابراز خرسندی کردند. نمایندگان 17 کشور از جمله مصر، آلمان، ترکیه، چین و روسیه نیز با امضای توافق نامه ای، برقراری آتش بس فوری و قطع رابطه با گروههای مخالف توافق نامه سازمان ملل را خواستار شدند.

اما با گذشت ضرب الاجل های تعیین شده در این توافقات، جنگ داخلی همچنان ادامه دارد و هرج و مرجی که با سقوط معمر قذافی در چهار سال گذشته آغاز شد، روز به روز در حال افزایش است.

در ماههای اخیر علاوه بر شهر سرت که همچنان جولانگاه داعش است، یک هتل و دو زندان در طرابلس به همراه چندین میدان نفتی و پایگاه نظامی به کنترل داعش درآمده است.

به تازگی نیز این گروه تروریستی دست به انتشار کلیپی زد که در آن بیست و یک مسیحی تبعه مصر به طرز وحشیانه ای کشته می شوند. گفتنی است هر گروهی که موفق شود در انتخابات آینده زمام امور کشور را در دست گیرد، علاوه بر چالش گروههای افراطی، با مشکلات اقتصادی گسترده و کسری بودجه نیز دست به گریبان خواهد بود؛ مشکلاتی که ناشی از صنعت نفت بحران زده لیبی و کاهش میزان تولید نفت به کمتر از نصف است.

موضعگیری فرانسه

مانوئل فالس نخست وزیر فرانسه، مبارزه با داعش در عراق، سوریه و لیبی را از اولویت های این کشور اعلام کرد و در همین راستا نیروی هوائی آن کشور، برای انجام عملیات شناسائی، چند بار در آسمان لیبی به پرواز در آمد. فالس در مصاحبه با شبکه "فرانس انتر" اعلام داشت: «امروز جهان با دشمنی مشترک به نام داعش روبرو است، همه باید در نبرد با او متحد شویم زیرا صدها بلکه هزاران جوان در دام این تشکیلات افراط گرا گرفتار شده اند. بسیاری از اعضای داعش در عراق و سوریه به سوی لیبی در حرکتند و شکی نیست که لیبی مقصد بعدی آنان است.»

در حال حاضر، نیروهای فرانسوی در پایگاهی در نزدیکی لیبی در منطقه شرقی النیجر مستقر هستند و از آنجا تحرکات و عبور و مرور تروریستها را زیر نظر دارند. در همین راستا وزیر دفاع فرانسه جان ایف لودریان، از عزیمت نظامیان داعش به لیبی ابراز نگرانی نمود، ولی درعین حال تأکید کرد که در حال حاضر، دخالت نظامی فرانسه امکان پذیر نیست. وی در گفتگویی با هفته نامه جون افریک گفت :«نیروهای جهادی از کشورهای دیگر به سمت سرت در حال حرکتند و چنانچه عملیات نظامی آنها در سوریه و عراق با شکست مواجه شود و داعش بخش هایی از مناطق تحت کنترل خود را از دست دهد، بر تعداد افراد حاضر در لیبی روز به روز افزوده شده و این خطر بزرگی است که حل آن در گرو اتحاد گروههای معارض در لیبی و پایان دادن به جنگ داخلی است. اگر اعضای داعش موفق شوند خود را به نیجریه برسانند، آنگاه شاهد اتحاد دو گروه تروریستی داعش و بوکوحرام خواهیم بود. پس از کشورهای الجزایر و مصر می خواهم با یکدیگر مشارکت نموده، طرفهای درگیر در لیبی را وادار به صلح وآشتی کنند.»

پایگاهی امن برای افراط گرایان

از آنجا که هیچ ارتش منظم و نیرومندی وجود ندارد تا در مقابل داعش بایستد و نیروهای امنیتی موجود نیز بیش از یک سال است که درگیر نبردهای خونین داخلی هستند، لیبی به پایگاه امنی برای این گروه بدل گشته است.

بنا به گفته سخنگوی فرماندهی کل ارتش لیبی، شهر سرت به مقر اصلی جنگجویان داعش تبدیل شده، افراد تازه وارد در آنجا آموزش نظامی می بینند و با تفکرات افراطی داعش آشنا می گردند. همچنین یک سرهنگ عالی رتبه که نخواست نامش فاش شود، گفت: امروزه صدها جنگجوی بیگانه از کشورهای تونس، سودان، نیجریه و به ویژه یمن، در سرت و شهرهای اطراف مستقر شده، در آنجا آموزش می بینند تا در زمان مناسب، حملاتی را در کشورهای دیگر انجام دهند.