مصر درصدد ارسال دهها هزار موشک به روسیه بوده است، امارات بهترین دوست جدید کرملین شده و اسرائیل حاضر نیست به سادگی به اوکراین در مقابل روسیه کمک کند.
همه اینها در اسناد افشا شده آمریکا مورد اشاره قرار گرفته و نشان می دهد که واشنگتن در متقاعد کردن کشورهای خاورمیانه برای همراهی با این کشور در حمایت از اوکراین و مقابله با روسیه، به چالش خورده است.
این رویکرد کشورهای خاورمیانه را می توان در بستر نگرانی فزاینده آنها از عدم تعهد ایالات متحده به حفظ امنیت آنها دید. مقامات آمریکا با اشاره به حضور نظامی گسترده این کشور در خاورمیانه و روابط امنیتی قوی با کشورهای منطقه، بی توجهی نسبت به خاورمیانه را رد می کنند اما اسناد افشا شده حاکی از این است که چند کشور منطقه به دلیل نگرانی ناشی از خلأ عدم حضور آمریکا، رو به سوی روسیه آورده اند.
به گفته جان آلترمن از مقامات سابق وزارت خارجه آمریکا در دوران جورج دبلیو بوش «همه کشورهای خاورمیانه اکنون با جدیت به این فکر می کنند که همسویی با آمریکا برای آنها چه هزینه ای دارد»
شریکان امریکا در خاورمیانه مدتهاست که نگران موقعیت خود در رقابت فزاینده واشنگتن و پکن هستند؛ این نگرانی ها در دوران ریاست جمهوری جو بایدن –که رشد چین را بزرگترین تهدید بلندمدت برای نفوذ آمریکا می داند- ادامه داشته است. در ادامه این رقابت اخیرا شاهد بودیم که چین بین ایران و عربستان میانجیگری کرد.
اما علاوه بر چین و آمریکا نفوذ روسیه نیز در مناطقی همچون سوریه قابل توجه است و تهاجم این کشور به اوکراین موجب رقابت بیشتر بین واشنگتن و چین و روسیه برای جلب حمایت کشورهای خاورمیانه شده است.
به گفته یک دیپلمات خاورمیانه، موضوع ناامیدکننده در مورد آمریکا سیاست غیرقابل پیش بینی این کشور است. در دهه گذشته –دوران ریاست جمهوری اوباما، ترامپ و بایدن- نوسانات شدیدی در سیاست واشنگتن دیده شده و همین امر به حس عدم اطمینان شریکان آمریکا افزوده است. در آمریکا سیاست ها با هر انتخابات تغییر می کند ولی حاکمیت و پادشاهی در خلیج فارس مادام العمر است.
اسناد فاش شده نشان می دهد که حتی در آندسته از کشورهای خاورمیانه که میلیاردها دلار کمک امنیتی از آمریکا دریافت می کنند، تمایلی به پیروی بی چون و چرا از آمریکا وجود ندارد.
در یکی از اسناد آمده است که عبدالفتاح سیسی رئیس جمهور مصر دستور داده است تا مخفیانه 40000 موشک و همچنین سلاح های دیگر برای ارسال به روسیه تولید شود.
مصر سالانه بیش از یک میلیارد دلار کمک نظامی از آمریکا دریافت می کند. سفارت مصر در واشنگتن مستقیما در مورد این سند اظهار نظر نکرد اما در بیانیه ای اعلام کرد که موضع این کشور در جنگ، مبتنی بر عدم دخالت و حفظ فاصله با هر دو طرف است.
یک مقام ارشد دولت بایدن گفت که چنین معامله ای بین روسیه و مصر صورت نگرفته است «به جز ایران هیچ کشور دیگری در خاورمیانه برای جنگ اوکراین به روسیه مهمات نداده است»
با این حال مقامات آمریکا به طور خاص در مورد اینکه آیا سیسی گامی در جهت تحقق چنین طرحی برداشته است یا خیر اظهار نظر نکردند.
بر اساس گزارش ها در سند دیگری افسران اطلاعاتی روسیه مدعی می شوند که امارات را متقاعد کرده اند تا «با یکدیگر علیه سازمان های اطلاعاتی آمریکا و بریتانیا همکاری کنند». امارات در بیانیه ای این ادعا را نادرست خواند.
سند دیگری که از امارات نام برده توضیح می دهد که چگونه این کشور کوچک و ثروتمند در حال مذاکره با یک شرکت روسی برای ایجاد یک مرکز تعمیر و نگهداری سیستم های تسلیحاتی برای امارات بوده است.
دولت بایدن اخیرا امارات را کشوری دانست که روسیه با استفاده از آن تحریم های خود را دور می زند.
الیزابت روزنبرگ یکی از مقامات ارشد وزارت خزانه داری آمریکا، اوایل ماه مارس ادعا کرد که در فاصله ژوئن تا نوامبر سال 2022 شرکت های اماراتی بیش از 5 میلیون دلار کالاهای صادراتی آمریکا را به روسیه ارسال کرده اند و برخی از این کالاها می توانند در میدان جنگ مورد استفاده قرار گیرند.
در برخی از اسناد از اسرائیل نام برده شده است و به بیان احتمالاتی می پردازد که با تحقق آن اسرائیل ممکن است برای کمک تسلیحاتی به اوکراین متقاعد شود. یکی از این احتمالات این است که روسیه به ایران سیستم های تسلیحاتی خاصی را بفرستد و در مقابل اسرائیل به سمت کمک بیشتر به اوکراین متمایل گردد.
اما این اسناد خاطر نشان می کند که اسرائیل –علیرغم دریافت سالانه 4 میلیارد دلار کمک امنیتی از واشنگتن- در تلاش برای توازن رابطه خود با روسیه و آمریکا است زیرا در حمله به پایگاهها و اهداف مرتبط با ایران در سوریه، به چراغ سبز روسیه نیاز دارد.
در ماههای اخیر روابط اسرائیل و آمریکا دچار تنش شده است زیرا یک دولت راست افراطی در اورشلیم بر سر کار است که تلاش می کند تا قوانینی را اجرایی کند که سبب تضعیف دموکراسی در اسرائیل می شود.
اما رویکرد بایدن در قبال خاورمیانه متکی بر حفظ روابط خوب با اسرائیل و تقویت روابط اقتصادی و دیپلماتیک بین اسرائیل و کشورهای عرب است؛ به این امید که با تقویت رابطه و یکپارچگی، خطر خشونت در منطقه کاهش یابد و واشنگتن امکان بیشتری برای تمرکز روی مسائل فراتر از خاورمیانه پیدا کند.
بسیاری از کشورهای خاورمیانه به قطعنامه های سازمان ملل در محکومیت حمله روسیه رأی داده اند ولی تا حد زیادی از اعمال تحریم ها علیه کرملین و محدود کردن جدی روابط خود با مسکو اجتناب کرده اند.
همچنین بسیاری از این کشور خواهان حفظ روابط خوب با پکن هستند و این درحالی است که پکن از نظر دیپلماتیک در کنار روسیه علیه اوکراین قرار گرفته است.
بایدن جنگ اوکراین را نبردی بین خودکامگی و دموکراسی معرفی کرده است اما برخی از نزدیک ترین کشورهای خاورمیانه به آمریکا، رهبرانی خودکامه دارند که اولویت اصلی آنها ماندن در قدرت است نه ترویج دموکراسی.
اگر ماندن در قدرت مستلزم یافتن دوستان بیشتری در پکن و مسکو باشد، در آن صورت رهبران خاورمیانه از دوستی بیشتر با این دو کشور خودداری نخواهند کرد.
به گفته ایمی هاثورن تحلیلگر پروژه دموکراسی خاورمیانه: «بسیاری از این رهبران با روسیه و چین وابستگی ایدئولوژیک دارند و نگاهشان به جهان بیشتر شبیه رهبران این دو کشور است تا رهبران آمریکا»
تعمیق روابط روسیه و امارات
از وقتی که محمد بن زاید در امارات بر کرسی حکمرانی نشسته، سیاست خارجی این کشور به طور فزاینده ای مستقل و فعال شده است. وی می کوشد توازن را در رابطه با قدرت های بزرگ حفظ کند و از رقابت و تنش بین آنها در امان بماند.
امارات مشارکت خود را با روسیه بسیار مهم می داند. اسناد افشا شده اخیر نشان می دهد که درست در زمانی که روسیه می کوشد هژمونی آمریکا را در منطقه تضعیف کند، ابوظبی و مسکو تاچه حد به هم نزدیک شده اند.
در یکی از اسناد گفته شده که افسران اطلاعاتی روسیه مدعی هستند امارات را برای همکاری علیه آژانس های اطلاعاتی آمریکا و بریتانیا متقاعد کرده اند. در این سند امده است «امارات احتمال تعامل با آژانس های اطلاعاتی روسیه را فرصتی برای تقویت روابط رو به رشد بین ابوظبی و مسکو و تنوع بخشیدن به شریکان اطلاعاتی خود در بحبوحه نگرانی از خروج آمریکا از منطقه می داند»
این افشاگری نشان می دهد که امارات تا چه حد به بازیگری مهم برای پوتین بدل شده است. امارات با اجازه دادن به الیگارش های روس و شخصیت های مرتبط با کرملین برای انتقال ثروت خود به این کشور و خودداری از اعطای رأی مثبت به پیش نویس قطعنامه شورای امنیت در محکومیت روسیه به دلیل حمله به اوکراین، به مسکو کمک کرد تا فشار غرب را تحمل کند.
به گفته یکی از مقامات وزارت خزانه داری آمریکا «بین ژوئن و نوامبر سال 2022 شرکت های اماراتی بیش از 5 میلیون دلار از کالاهای صادراتی آمریکا را به روسیه منتقل کردند که از برخی از این کالاها برای جنگ استفاده می شود»
نقش امارات در هدایت اعراب خلیج فارس در عادی سازی روابط با سوریه، همچنین نشان می دهد که برنامه های ابوظبی چگونه در خدمت منافع مسکو در خاورمیانه بوده است.
یکی دیگر از این اسناد نشان می دهد که امارات در حال مذاکره با یک شرکت روسی برای ایجاد یک مرکز جهت تعمیر و نگهداری تسلیحات اماراتی است.
به گفته دیوید رابرتز دانشیار کینگز کالج لندن «در خصوص امارات ما در این اسناد شاهد روندی هستیم که مدتهاست دنبال می شود. این کشور بیش از پیش خود را به عنوان کشوری مستقل می بیند؛ کشوری که در مقابل خواسته دیگر قدرت ها تسلیم نمی شود و از دستورات آنها پیروی نمی کند. من فکر می کنم که دولت آمریکا مدتهاست به ماهیت تغییر روابط خود با امارات پی برده است و لذا اسناد چیز جدیدی نشان نمی دهد»
کالین کلارک مدیر سیاست و تحقیقات گروه سوفان می گوید: «امارات هرجا که بیشترین سود را برای خود ببیند همانجا می ایستد؛ چنانکه با وجود توحشی که در اوکراین شاهد بوده، با روسیه همکاری می کند. واضح است که ابوظبی هیچ ابایی از بازی در زمین هر دو طرف ندارد»
روسیه مدتهاست در پی این بوده است که همراه با پکن یک محور ضد آمریکایی را رهبری کند و با چندقطبی کردن جهان، از قدرت واشنگتن در صحنه بین الملل بکاهد. در این راستا مقامات روسیه بدنبال همراه کردن امارات و دیگر کشورهای عربی مانند عربستان با خود هستند؛ لذا آنگونه که کلارک می گوید «از پکن و مسکو انتظار می رود که به همکاری نزدیک با مصر، امارات، ایران و سایر کشورهای منطقه در تلاش برای کاهش نفوذ آمریکا و غرب در خاورمیانه ادامه دهند»
واضح است که رهبران آمریکا تصویری سیاه و سفید از جنگ اوکراین ارائه می دهند که در آن دو نیروی خیر و شر با یکدیگر مقابله می کنند اما امارات و دیگر کشورهای منطقه چنین نگاهی به جنگ اوکراین ندارند.
امارات که مصمم به پیشبرد منافع ملی خود و کسب استقلال بیشتر از واشنگتن و سایر پایتخت های غربی است، برای دوستی خود با روسیه ارزش قائل است. از منظر امارات کار با روسیه و چین از بسیاری جهات آسان تر از کار با آمریکا و اروپا است.
به گفته دکتر کورتنی فریر «در حال حاضر شاهد هستیم که نیاز امارات به چتر امنیتی آمریکا کاهش یافته و در سیاست خارجی خود فعالانه تر عمل می کند. این روند ادامه پیدا خواهد کرد و در بسیاری موارد آمریکا از اقدامات و تصمیماتی که امارات اتخاذ می کند، خشنود نخواهد بود»
اما به عقیده کارشناسان اسناد افشا شده تأثیری در روابط امریکا و انگلیس با امارات نخواهد گذاشت. این مسئله که انتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا از زمان وقوع درگیری در سودان با امارات چندین بار مشورت کرده، نشان می دهد که دولت بایدن تا چه اندازه برای ابوظبی ارزش قائل است و این کشور را علیرغم ارتباطش با روسیه شریکی مهم برای خود می داند.
در بریتانیا نیز مشکلات اقتصادی و عواقب پس از برگزیت، مقامات لندن را وادار می کند تا به امارات و سایر کشورهای عرب خلیج فارس به عنوان شریکی خوب برای معاملات تجاری و سرمایه گذاری نگاه کنند و از هرگونه اقدامی برای مجازات آنها دست بردارند.
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما