رواداری مذهبی حاکمان امارات
روز یکشنبه پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک های جهان از دو کشور امارات متحده و عربستان بازدید کرد. این سفر از آنجا که برای نخستین بار توسط رهبر کلیسای کاتولیک به شبه‌جزیره عرب و مهد اسلام انجام می شد، اهمیت زیادی یافت.
مراسم عشای ربانی در استادیوم ورزشی زاید در ابوظبی، پایتخت امارات، برگزار شد و به گفته مقامات محلی، بیش از یکصد و بیست هزار تن از جمله مسیحیان کاتولیک و مسلمانان در آن حضور یافتند.
پاپ هدف از سفر خود را پیشبرد گفتگوی بین ادیان عنوان کرد و ضمن دیدار و گفت و گو با مفتی اعظم الازهر مصر که به امارات سفر کرده بود، خواستار دوستی و همکاری مسیحیان و مسلمانان شد.
این سفر در حالی انجام شد که در چهار دهه اخیر، جمعیت مسیحیان خاورمیانه به پایین ترین میزان خود رسیده است و بسیاری از آنها به دلیل تعصبات مذهبی و برخوردهای خشونت بار، مجبور به ترک خانه خود شده اند.
در کشورهای عرب حوزه خلیج فارس نیز آزادی مذهبی چندانی وجود ندارد و اقلیت ها با محدودیت های بسیاری دست به گریبان اند؛ ولی در میان کشورهای منطقه، امارات از لحاظ مدارا و تساهل با اقلیت های مذهبی از وضعیت به مراتب بهتری برخوردار است.
سیاستی که امارات در مواجهه با اقلیت های مذهبی اتخاذ کرده است –از جمله نامگذاری سال 2019 به سال تساهل و مدارا و تشکیل وزارت تساهل- و مخالفت حاکمان این کشور با اسلام سیاسی به نحوی است که پاپ نیز در سفر اخیر خود، امارات را کشوری دانست که می کوشد به الگویی برای همزیستی مسالمت آمیز تبدیل شود.
امارات متحده که در سال 2013 از نظر رشد جمعیت مسیحی در بین کشورهای جهان در مقام سوم قرار گرفت، هم اکنون میزبان یک میلیون مسیحی است. از بین ساکنان این کشور 76% مسلمان و 9% مسیحی هستند؛ 15% دیگر را نیز پیروان مذاهب دیگری همچون هندو، بودا و یهودی تشکیل می دهند.
گرچه بیشتر مسیحیان امارات شامل کارگران هندی و فیلیپینی هستند، اما برخی از اعراب مسیحی نیز که به دلایل مختلف از کشورهای خویش گریخته اند، امارات را به عنوان مأمن خود بر گزیده اند.
در گزارشی که آمریکا در سال 2017 در خصوص آزادی مذهبی در امارات منتشر کرد، آمده است که دولت در انجام عبادات و مناسک مذهبی غیر مسلمانان دخالتی ندارد، البته بر انجام این مناسک در مکان های عمومی، محدودیت هایی وضع کرده است.
یکی از مشکلات اقلیت های مذهبی آن است که علی رغم زندگی، طی سالیان متمادی و تولد نسل های پی در پی در این کشور، شهروند امارات محسوب نمی شوند و حق شهروندی تنها به مردم بومی اختصاص می یابد. همین امر موجب شده است که این اقلیت ها از بسیاری از حقوقی که مختص شهروندان است محروم بمانند.
یکی از این حقوق حق مالکیت زمین است که تنها به شهروندان امارات اختصاص دارد، اما این امر اقلیت های مذهبی را از امکان بهره مندی از مکانی برای عبادت و انجام مناسک مذهبی محروم نکرده است؛ زیرا دولت به برخی از گروههای مذهبی زمین هایی را برای این منظور اعطا کرده است.
گرچه اماکن مذهبی غیر مسلمانان تحت کنترل شدید مقامات دولتی است و قانون، آنان را از نصب و نمایش سمبل های دینی همچون صلیب بر فراز ساختمان ها منع می کند، ولی گزارش های واصله نشان می دهد که در خصوص اجرای این قانون سخت گیری زیادی صورت نمی گیرد و جشن های مهم اقلیت های دینی همچون جشن سال نو مسیحیان، هندوها و چینیان در آزادی کامل برگزار می شود.
به نوشته اکونومیست امارات متحده همچنین دارای کلیسای جامعی است که دربرگیرنده 16 کلیسای تازه ساخت می باشد؛ البته کاتولیک‌های مقیم کشور، تعداد کلیساهای موجود را جوابگوی جمعیت مسیحی موجود در امارات نمی‌دانند.
سخن آخر اینکه با ظهور گروههای تندروی همچون داعش، امارات تلاش دارد تا تعریفی از اسلام میانه رو ارائه دهد که اهل مدارا و تساهل بوده، مخالف افراطی گری است و با ارزش های غرب نزاع و دشمنی ندارد.
اما برخی از تحلیل گران این اقدامات را بیشتر در راستای تحقق اهداف سیاسی این کشور و زدن برچسب تندرو به منتقدان حکومت ارزیابی می کنند. به گفته این گروه پس از بهار عربی، کنترل دولت بر زندگی اکثریت مسلمان این کشور بیشتر شده است؛ قوانین ارتداد و توهین به مقدسات همچنان حاکم است؛ انتخاب ائمه جمعه و نطق آنان توسط دولت انجام می شود؛ برای برگزاری یک محفل قرآنی و جمع آوری کمک های مالی، مجوز دولت لازم است و گرچه قانون اساسی کشور، حق آزادی مذهب و عبادت را مادامی که با اخلاق و سیاست مغایر نباشد تضمین کرده است، ولی همین شرط مبهم دست دولت را برای تفسیر اشکال عبادت قابل قبول و دخالت در این امر باز گذاشته است.
رصد ایران از یک پایگاه نظامی آمریکایی در عراق
دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا روز یکشنبه در مصاحبه‌ای با بیان اینکه قصد ندارد نیروهای نظامی آمریکا را از عراق خارج کند، گفت: «ما برای ساخت این پایگاه [در عراق] هزینه هنگفتی کرده‌ایم. می‌خواهیم آن را حفظ کنیم. یکی از دلایلی که می‌خواهم نگهش دارم، این است که می‌خواهم کمی حواسمان به ایران هم باشد، چون ایران یک مشکل واقعی است.»
او در پاسخ به این سوال که آیا این به آن معنی است که آمریکا قصد حمله به ایران را دارد، گفت: «نه. دلیلش این است که می‌خواهم بتوانیم ایران را تحت نظر داشته باشیم. ما در عراق یک پایگاه نظامی باورنکردنی و گران ساخته‌ایم. این پایگاه کاملا برای اینکه بخش‌های مختلف آن خاورمیانه پر از دردسر را زیر نظر داشته باشیم، مناسب است. می‌خواهیم کاملا رصد کنیم که اگر دردسری درست شد، اگر کسی خواست سلاح اتمی یا چیزهای دیگر تولید کند، ما قبل از اینکه این کار را کنند، متوجه شویم.»
برهم صالح، رئیس جمهوری عراق در واکنش به این سخنان ترامپ عنوان کرد که آمریکا برای ماندن نیروهایش در عراق با هدف زیر نظر داشتن ایران از بغداد، تقاضای مجوز نکرده است. وی افزود نیروهای آمریکایی طبق توافقنامه‌ای بین دو کشور و با ماموریت مشخص مقابله با تروریسم در عراق حضور دارند. آمریکا باید به این توافق پایبند باشد.
صالح، خطاب به رییس جمهور آمریکا گفت: بار عراق را با مشکلات خودتان بیش از این سنگین نکنید. اولویت‌های سیاسی خود را در اینجا دنبال نکنید. ما اینجا زندگی می‌کنیم.
آیت اله سیستانی نیز در واکنش به اظهارات ترامپ به فرستادگان سازمان ملل گفت: عراق نمی‌پذیرد که مبدایی برای آسیب رساندن به دیگر کشورها باشد.
عراق از یک سو متحد منطقه‌ای ایران است و روابط سیاسی و اقتصادی نزدیکی با جمهوری اسلامی دارد و از سوی دیگر با آمریکا روبرو است که ایران را تحریم کرده و از متحدانش انتظار دارد به این تحریم‌ها پایبند باشند.
به نوشته نیویورک اقدام اخیر ترامپ تأیید کننده دیدگاه آن دسته از سیاستمداران و نمایندگان پارلمان عراق است که معتقدند رفتار آمریکا نسبت به عراق مبتنی بر بی احترامی و نادیده گرفتن خواست و اراده حاکمیت این کشور است. از این رو برخی از نمایندگان پارلمان سریعا وارد عمل شده و خواستار خروج نیروهای آمریکایی از خاک خود شدند. شدیدترین موضع نیز از طرف سخنگوی حزب الله عراق گرفته شد. وی در سخنانی گفت مواضع اخیر ترامپ، نیروهای آمریکایی را به هدفی مشروع برای نیروهای مقاومت تبدیل کرده است.
نیویورک تایمز در ادامه حضور نیروهای آمریکایی در عراق را همچون راه رفتن بر روی لایه نازکی از یخ می داند و معتقد است چنین مواضعی می تواند عرصه را بر این نیروها تنگ تر کرده و جان آنان را به خطر اندازد. شاید چنین احساس خطری بود که «جوزف ووتل»، فرمانده نیروهای آمریکا را واداشت تا سخنان ترامپ را به زیر سؤال برد و تأکید کند که نظامیان آمریکا برای همکاری با ارتش عراق در مبارزه با تروریسم و گروه داعش در این کشور حضور دارند.
سید جلال ساداتیان در گفتگو با دیپلماسی می گوید: بخشی از ساختار سیاسی آمریکا مخالف جدی سیاست‌ها و برنامه‌های دونالد ترامپ هستند که یکی از آنها مسئله خروج نیروهای نظامی آمریکا از سوریه و استقرار آن در عراق بود. اکنون ترامپ بعد از خارج کردن بخش کوچکی از نیروهای خود از سوریه و استقرار آن در عراق برای راضی نگاه داشتن این بخش و همراه کردن آن با برنامه‌های خود، مسئله تحت الشعاع قرار دادن امنیت ایران را مطرح کرده است تا بتواند چراغ سبز جمهوری‌خواهان و ساختار سیاسی آمریکا را بگیرد، ولی اکنون مسئله تحت الشعاع قرار گرفتن امنیت ایران موجب آن شده است که ساختار سیاسی عراق نیز مخالفت های جدی با این سیاست ها داشته باشد، چرا که مسئله زیر نظر گرفتن ایران یعنی تحت الشعاع قرار گرفتن امنیت عراق. پس می‌بینید که یک موضع اشتباه دونالد ترامپ زنجیره‌ای از اتفاقات ناخواسته را برای واشنگتن ترتیب داده است که یکی پس از دیگری دایره فشارها را از ابعاد مختلف بر رئیس جمهوری آمریکا بیشتر می کند. چون در حال حاضر هم بعد از تصمیم ترامپ برای خروج نیروهای نظامی از سوریه و استقرار آن در عراق، اکنون مسئله استقرار نیروهای نظامی در عراق، خود به چالش دیگری بدل شده است. اما در کل من معتقدم که باید نتیجه نهایی تحولات را در آینده دید که کدام قوّه خواهد توانست سایه قدرت خود را بر دیگری بیفکند، اگر رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا بتواند برنامه ها و مواضع خود را پیش ببرد، یقیناً شرایط عراق نیز دچار تحولات جدی خواهد شد. اما اگر سناتورها بتوانند مانع از خروج نیروهای نظامی از سوریه شوند، می‌توان مسئله زیر نظر گرفتن ایران از طریق نیروهای نظامی آمریکایی خارج شده از سوریه را کان لم یکن دانست.
مصیب نعیمی تحلیلگر مسائل منطقه و مدیر مسئول روزنامه دولتی عربی زبان «الوفاق» نیز در تشریح سخنان رئیس‌جمهوری آمریکا در گفتگو با ایلنا اظهار کرد: اظهارات اخیر ترامپ بیش از آنکه حقیقت سیاسی و میدانی باشد یک مانور رسانه‌ای بر پایه ایجاد رعب و وحشت است. او از ابتدای ورود به کاخ‌سفید به دنبال آن است تا از طریق تزریق جو رسانه‌ای، نه تنها ایران بلکه حتی کشورهای اروپایی همسو با خود را زیر فشار قرار دهد تا از این طریق بتواند تضعیف روحیه سیاسی را عملیاتی کند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به عدم پذیرش ترامپ برای تحمیل هزینه‌های مجدد در خاورمیانه، گفت: ترامپ به هیچ وجه زیر بار پرداخت هزینه مجدد در منطقه نمی‌رود. خروج از سوریه و افغانستان نشان دهنده آن است که او بر اساس نگاه اقتصادیش نمی‌خواهد هزینه‌های بیشتری نسبت به اوباما یا بوش پسر پرداخت کند. تا جایی که اخیراً به عملکرد بوش پسر در حمله به عراق انتقاد کرده و حتی او را مقصر تحمیل هزینه‌های زیاد بر ایالات متحده دانسته است. این بدان معناست که بحث رصد و حتی حمله به ایران توسط آمریکا از ناحیه عراق یک مانور مهندسی شده برای ایجاد وحشت منطقه‌ای و نقطه‌ای است.
رضا قزوینی غرابی کارشناس مسائل عراق نیز در گفت‌وگو با ایسنا در ارتباط با اظهارات اخیر دونالد ترامپ، تصریح کرد: از زمانی که ترامپ به قدرت رسیده است، شاهد این هستیم که او با اتخاد برخی از موضع‌گیری‌ها تلاش کرده که فاصله‌ای را بین دولت‌های ایران و عراق ایجاد کند. فشار ترامپ بر دولت عراق در این ارتباط، در راستای ایجاد جنگ روانی علیه تهران انجام می‌شود و درواقع آمریکایی‌ها می‌خواهند با این نوع موضع‌گیری‌ها یک فضای تهدیدآمیزی را علیه ایران به وجود آورند.
وی خاطر نشان کرد: گرچه در حال حاضر جریان‌های سیاسی در عراق نسبت به این گونه اظهارنظرها از سوی ترامپ واکنش منفی نشان داده‌اند، ولی باید به این موضوع توجه داشت که همگرایی جدی بین جریان‌های سیاسی در عراق وجود ندارد و تا وقتی که دولت ترامپ در عراق با جریان‌های سیاسی مواجه باشد که همگرا نیستند و دولت مرکزی نیز ضعیف است، راحت‌تر می‌تواند اهداف خود را پیش ببرد و دولت عراق نیز حرف چندانی را در برابر اقدامات آمریکا نخواهد داشت.
نظر شما