داعش در عراق و سوریه تهدید باقی می ماند

در سالهای اخیر فرض بر این بود که داعش در سوریه و عراق شکست خورده است؛ اما جهادی ها بار دیگر فعال شده اند. دو عاملی که زمینه تجدید حیات این گروه را فراهم ساخته، نخست شیوع کرونا و دوم کاهش نیروهای آمریکایی در این دو کشور می باشد.

در سال گذشته شاهد انتشار گزارش هایی در باره بازگشت داعش بودیم. حادثه ای که 22 ژانویه رخ داد، به ما یادآوری کرد که این گروه همچنان تهدیدی قوی برای جهان و به ویژه منطقه است؛ در این حادثه دو بمب گذار انتحاری در بازار بغداد جان 32 نفر را گرفتند. آنگونه که تروریست ها در کانال تلگرام خود اعلام کردند، شیعیان هدف این حمله بودند.

داعش در سوریه

فعالیت داعش به عراق محدود نیست؛ در حمله هوایی روسیه در شمال شرق سوریه که 22 فوریه انجام شد، 21 تروریست کشته شدند. داعش در این کشور بسیار فعال است و حضوری که در سراسر سوریه دارد، نشان دهنده ظرفیت های حیرت انگیز لجستیک این گروه می باشد. اینکه آیا حملاتی شبیه به آنچه روسیه علیه این گروه انجام داد، می تواند توان این گروه را رو به زوال برد، جای تردید است.

نیمی از سوریه بیابان است؛ این مناطق بیابانی به ویژه صحرای بادیه به پایگاه جدید داعش بدل شده است. حملاتی که روسیه انجام داد منطقه ای به وسعت 40000 کیلومتر مربع را در بر می گرفت؛ اما داعش کل این منطقه از جمله غارها و تمام نقاطی که برای پنهان شدن دارد را مثل کف دست می شناسد و شکست داعش در صحرا تقریبا غیرممکن است؛ به ویژه که علیه این گروه، صرفا حملات هوایی صورت می گیرد و پیاده نظامی وجود ندارد.

به این ترتیب در شرایطی که جامعه بین الملل اراده کافی برای حل مشکل داعش به ویژه در شمال شرق سوریه از خود نشان نمی دهد، این گروه در صحرای بادیه در حال سازماندهی مجدد خود است. البته درست است که در این منطقه همچون غرب عراق، داعش دیگر بر منطقه وسیعی سلطه ندارد؛ اما به گفته سازمان ملل، همچنان حدود 10000 جنگجو در دو سوی مرز عراق-سوریه در مناطق بیابانی که دسترسی بدان مشکل است، مخفی شده اند.

داعش در همین مناطق حملات تروریستی را طراحی کرده و به مردمی که در روستاها و شهرهای همسایه زندگی می کنند، حمله می کند. از جمله این شهرها، شهر دیرالزور در نزدیکی شمال شرقی سوریه است؛ داعش با حمله به این شهر و گروگان گیری، اقدام به اخاذی می کند. طبق گزارش ها تنها در ماه اوت سال 2020 در شمال شرق سوریه صد حمله رخ داده است.

داعش در عراق

اوضاع در عراق نیز شبیه به سوریه است؛ سه سال طول کشید تا ارتش عراق موفق شد یک سوم کشور را که تحت کنترل داعش بود، در مبارزه ای خونین باز پس گیرد.

تا پیش از موفقیت نیروهای ائتلاف در بهار 2017 و شکست داعش، موصل مهمترین مقر این گروه تروریستی بود؛ سازمان های مرکزی داعش در این شهر قرار داشت و کادر رهبری اش نیز در آنجا مستقر بود. سقوط شهر نقطه عطفی برای گروه بود؛ با این وجود فقط یک سال طول کشید تا اقدام به سازماندهی مجدد خود در منطقه کند. افراد وابسته به این گروه از طریق کاشت مین های زمینی، حملاتی در مقیاس کوچک انجام داده یا شبانه به ایست های بازرسی حمله می کردند. ارتش عراق هم به سختی می توانست جلوی این حملات را بگیرد و کار چندانی از دستش بر نمی آمد. این حملات نشانه ای بود بر اینکه داعش علیرغم شکست، ریشه کن نشده و به تهدیدات خود ادامه می دهد.

مناطق روستایی عراق هدف حملات داعش قرار داشت و حملات بسیاری به ویژه به پایگاههای نظامی و کلانتری ها صورت می گرفت که به مرگ دهها نفر انجامید. پنتاگون شمار حملات داعش در عراق را در سال 2019 هر ماه 139 حمله و در طول سال 1669 حمله تخمین زده است؛ این حملات، اعدام، آدم ربایی و بمب گذاری جاده ای را شامل می شد. همچنین در اوایل می 2020 داعش زیرساخت های کشور را هدف قرار داد و تأسیسات برق کل استان دیاله را از کار انداخت. حالا ماهها است که داعش حملات موفقی را در عراق انجام می دهد و نه تنها روستاها که شهرهای بزرگ را نیز هدف می گیرد.

چه چیزی بازگشت داعش را ممکن کرد؟

اینکه چرا داعش توانست علیرغم فروپاشی خلافت، دوباره قدرت گیرد؟ دلایل متعددی دارد. موفقیت واحدهای ضد تروریسم عراق به تنهایی حاصل نشد؛ آنان به کمک پهپادهای شناسایی آمریکایی و حملات ائتلاف علیه مخفیگاههای داعش نیازمند بودند.

شیوع کووید 19 نیز نقش مهمی در اوج گیری داعش ایفا کرد. همه گیری این ویروس در اوایل سال 2020 ائتلاف بین المللی را مجبور کرد آموزش نیروهای عراقی و مبارزه علیه داعش را برای جلوگیری از انتشار ویروس بین نیروها، تعلیق کنند. حالا اگرچه آموزش ارتش عراق از سر گرفته شده، اما کشورهایی همچون آلمان به شدت تعداد پرسنل آموزشی خود را کاهش داده اند. داعش از اوضاع متزلزلی که سال گذشته بر جهان حاکم بود، بهره برد، خود را تقویت کرد و حملاتش را در آوریل 2020 در مقایسه با مارس همان سال افزایش داد.

نفوذ و قدرت قبل را ندارد اما همچنان تهدید است.

علیرغم تجدید قوای داعش، به نظر می رسد که این گروه نه از نظر سازماندهی و نه از نظر سمبلیک، پویایی و تحرک سالهای اول تشکیلش را ندارد؛ دیگر خبری از خلافت نیست و این گروه به وضوح ضعیف شده است. این بدان معنی است که داعش در جذب نیرو و تجهیز خود به سلاح های سنگین دچار مشکل خواهد شد؛ علاوه بر این عقب نشینی داعش به سمت صحرا، دست این گروه را در طرح ریزی و انجام عملیات های بزرگ و پیچیده می بندد. داعش شبکه ارتباطی خود را به میزان زیادی از دست داده و گرچه از طریق قاچاق و اخاذی، میلیون ها دلار درآمد دارد؛ اما دیگر به منابع مالی خود در سایر نقاط جهان دسترسی ندارد.

داعش خطری برای امنیت منطقه باقی مانده است؛ امری که فؤاد حسین وزیر خارجه عراق اخیرا به آن اذعان نمود و گفت «تهدید داعش ادامه دارد». وی تأکید کرد که کشورش برای ادامه جنگ با این گروه ترویستی به حمایت منطقه و جامعه جهانی نیاز دارد و هشدار داد که همه طرف ها «باید خطر داعش را جدی بگیرند».

اما با خروج آمریکا و در شرایطی که هنوز مشکل کرونا حل نشده است، سوریه و عراق تا مدتی طولانی درگیر جنگ با داعش خواهند بود.

*منبع: اینساید عربیه

مترجم: فاطمه رادمهر