آیا ایران به شبه نظامیان عراقی خیانت کرده است؟

پنج نوامبر نیروهای امنیتی و هواداران گروههای شبه نظامی که به نتایج انتخابات پارلمانی عراق معترض بودند، نزدیک منطقه سبز بغداد با یکدیگر درگیر شدند. قیس خزعلی رهبر عصائب اهل حق با صدور بیانیه‌ای خواهان آرامش شد و هشدار داد که گروه‌هایی مرتبط با سرویس اطلاعاتی درحال نقشه‌کشی برای بمباران منطقه سبز هستند تا جناح‌های مقاومت را مقصر جلوه دهند. دو روز بعد از این هشدار بود که حمله‌ای پهپادی به خانه مصطفی کاظمی صورت گرفت.

از همان دقایق نخست انگشت اتهام به سوی عصائب اهل حق نشانه رفت و برخی معتقد بودند که خزعلی با هشداری که داد، درصدد بود خود را از این حمله مبرا کند. اما برخی دیگر همچون سعد ساعدی از اعضای دفتر سیاسی عصائب، این حمله را توطئه‌ای دانستند که توسط قدرت‌های داخلی و خارجی طراحی شده است. به گفته ساعدی «هدف این بود که جناح‌های مقاومت را بدنام کنند و آنها را به جنگ داخلی بکشند».

یکی از افسران ارشد نظامی که در جریان تحقیقات مرتبط با این حمله است به ما گفت: «اطلاعات بدست آمده نشان می‌دهد که این عملیات توسط یکی از جناح‌های مسلح مورد حمایت ایران انجام شده است». مشخص است که خزعلی از این عملیات مطلع بوده، اما اینکه وی یکی از تصمیم‌گیران بوده یا نه هنوز روشن نیست.

حالا سه هفته از حمله می‌گذرد و مقامات هنوز اطلاعات بیشتری در مورد تحقیقات انجام شده منتشر نکرده‌اند.

با این حال میدل‌ایست‌آی گزارشی دریافت کرده که توسط یکی از شاخه‌های نظامی مرتبط با رئیس ستاد ارتش تهیه شده است. این گزارش نشان می‌دهد که حمله به مقر کاظمی با یک پهپاد کوادکوپتر کوتاه برد انجام شده است. این پهپاد مدلی ارزان قیمت با برد محدود است که از ژوئیه 2020 بارها توسط گروههای مسلح تحت حمایت ایران در عراق استفاده شده است.

کوادکوپتری که به خانه کاظمی اصابت کرد، حامل موشکی به وزن سه کیلوگرم بود و با سرعت 60 تا 70 کیلومتر در ساعت پرواز می‌کرد.

در گزارش آمده که طبق محاسبه‌ها، پهپاد مسافت هفت کیلومتری را طی کرده است؛ حال آنکه در حین حمل موشک، نمی‌تواند این مسافت را با این سرعت طی کند «مگر اینکه به شیوه‌ای حرفه‌ای تغییراتی در آن ایجاد شده باشد».

یکی از فرماندهان حشد شعبی به ما گفت: «نوع این پهپاد ابتدایی بوده و نمی‌تواند وزن زیادی را در مسافت‌های طولانی حمل کند. بنابراین فرضیه مطرح شده این است که پهپاد از داخل منطقه سبز یا منطقه‌ای که بسیار نزدیک به آن است برخاسته».

این احتمال وجود دارد که همان کسانی که پیشتر با پهپاد، حملاتی را به اربیل و بغداد انجام داده‌اند این حمله را نیز ترتیب داده باشند.

به گفته یک منبع در دفتر نخست وزیری، هم جو بایدن و هم اتحادیه اروپا پیشنهاد کمک به عراق در تحقیق پیرامون این حمله را دادند اما کاظمی این پشنهادات را رد کرد.

حشد شعبی تلاش داشت تا خود تحقیقات را انجام دهد اما به گفته فرماندهان حشد، کاظمی مانع آنها شده و از ارائه فیلم‌های نظارتی به آنها خودداری کرده‌است.

به گفته یک افسر ارشد در فرماندهی عملیات مشترک نظامی، بازرسان این تحقیق، از اینکه موشک اصابت شده به خانه کاظمی از بین برده شده است عصبانی و متعجب هستند. مشخص نیست چه کسی دستور از بین بردن این موشک را داده است.

به گفته یکی از مقامات حشدشعبی، کارشناسان حشد که در تحقیقات حضور دارند ایالات متحده را از فهرست مظنونان خارج کرده‌اند. وی گفت: «عملیات از نظر فنی پیچیده نیست؛ عامل هرکسی باشد در این نوع عملیات تجربه ندارد».

تحقیقات رسمی که توسط قاسم الاعرجی مشاور امنیت ملی رهبری می‌شود محرمانه است اما اطلاعات درز یافته نشان می‌دهد که عصائب اهل حق در این حمله دخالت نداشته‌اند و یک جناح کوچک مورد حمایت ایران این کار را انجام داده‌اند.

یک مقام ارشد مطلع از تحقیقات، به ما گفت: «کتائب سیدالشهدا مظنون اصلی تلاش برای ترور کاظمی هستند؛ همه مقامات این را می‌دانند اما سکوت کرده‌اند».

کتائب سیدالشهدا که سال 2014 برای مبارزه با داعش تشکیل شد همچنین مظنون اصلی حمله موشکی به فرودگاه اربیل در ماه مارس بود.

به گفته یکی از مقام‌های حشد شعبی، شواهد کافی برای تأیید اینکه کتائب سیدالشهدا پشت حمله بوده‌اند وجود ندارد اما این فرضیه را نمی‌توان رد کرد «آنها بی‌پروا هستند و بدون فکر واکنش نشان می‌دهند؛ بدنبال ایفای نقشی در حکومت هستند».

ایران رسما حمله به مقر کاظمی را محکوم کرد و آن را تهدیدی علیه امنیت عراق دانست. یک روز بعد از حمله، اسماعیل قاآنی فرمانده نیروی قدس سپاه به بغداد سفر کرد. وی در این سفر با رهبران و فرماندهان نزدیک به ایران دیدار ننمود و تنها با نخست وزیر و هادی عامری رهبر سازمان بدر (قدیمی‌ترین جناح شیعه مورد حمایت ایران) ملاقات کرد.

یکی از رهبران حشد شعبی نزدیک به ایران، به ما گفت که پیامی که قاآنی برای کاظمی و فرماندهان جناح‌های مسلح داشت روشن بود: «هدف قرار دادن نخست وزیر به این شکل مذموم است و به منافع شیعیان، منافع عراق و امنیت داخلی این کشور آسیب می‌زند».

اگرچه اکثر رهبران و مقامات عراقی در سخنانی که در مجامع عمومی بر زبان راندند، ایران را از دست داشتن در این سوء‌قصد تبرئه کردند اما در جلسات خصوصی وضعیت متفاوت است. مهمترین سؤالی که هم‌اکنون در دالان‌های قدرت در عراق مطرح می‌شود این است که نقش واقعی ایران در این عملیات چه بوده؟ این سؤالی است که هیچکس جرأت علنی پرسیدن آن را ندارد.

در دفتر کاظمی علی‌رغم سخنانی که مقامات ایران در حمایت از او گفتند، حس غالب این است که تهران احتمالا پشت این حمله بوده‌است.

به گفته یکی از مقامات ارشد نزدیک به کاظمی: «نمی‌توان پذیرفت که یک جناح مسلح کوچک به‌تنهایی عمل کرده باشد. این عملیات شاید از نظر فنی پیچیده نباشد اما نیاز به جسارت و پشتیبانی زیادی دارد».

وی افزود: «درست است که این جناح‌ها از دولت عراق نمی‌ترسند اما از ایران می‌ترسند و نمی‌توانند در تصمیم‌های کلان با تهران مخالفت کنند. همه از این می‌گویند که حمله مرگبار نبود و موشک منفجر نشد؛ اما اگر کاظمی در خانه بود و بمب منفجر می‌شد چه؟».

منابع حشدشعبی معتقدند که عصائب اهل حق و کتائب حزب‌الله آشکارا علیه ایران به‌پا خاسته و دستورات قاآنی را کاملا زیر‌پا می‌گذارند.

به گفته یکی از رهبران حشد‌شعبی، خزعلی و ابوحسین حمیداوی یکی از فرماندهان کتائب حزب‌الله به ایرانی‌ها گفته‌اند که با حمایت تهران از نخست‌وزیری کاظمی برای دور دوم، پیوندی که بین این متحدان قدیمی وجود داشت دیگر گسسته شده است.

یکی از مقامات ارشد عراق نزدیک به نخست‌وزیر به ما گفت: «من معتقدم گروهی در ایران به این عملیات چراغ سبز نشان داده‌است. آنها می‌دانستند که کاظمی در خانه نبود اما می‌خواستند جناح‌های مختلف را به جان هم بیاندازند. لذا عملیاتی تمیز و سریع با تلفاتی محدود انجام دادند تا به کار گروه‌های مسلحی که باری بر دوش ایران شده‌اند پایان دهند. رهبران این گروهها باید هشیار باشند و ببینند که ایران چگونه می‌تواند این جناح‌ها را به دست خودشان دچار مشکل و دردسر کند».

*منبع: میدل ایست آی

مترجم: فاطمه رادمهر

ترجمه این مقاله صرفا به منظور آشنایی با نظرات نویسنده صورت گرفته و به معنای تأیید ادعاهای مطرح شده نیست