هدف از احیای روابط کشورهای خلیج فارس با لبنان چیست

عربستان، کویت و یمن ماه آوریل بازگشت سفیران خود را به لبنان اعلام کردند. در اکتبر 2021 به دنبال انتقاد جورج قرداحی وزیر اطلاعات لبنان از ائتلاف به رهبری سعودی در جنگ یمن، بین لبنان و برخی از کشورهای عربی تنش دیپلماتیک ایجاد شده بود

گرچه قرداحی این اظهارات را قبل از منصوب شدنش به عنوان وزیر بیان کرده بود، اما عربستان و سایر کشورهای خلیج فارس سفیران خود را از لبنان فرا خواندند

قطع موقت روابط کشورهای حوزه خلیج فارس با لبنان، علاوه بر انتقاد قرداحی دلایل دیگری نیز داشت

عربستان نگران نقش لبنان در قاچاق آمفتامین (کاپتاگون) به خلیج فارس بود. این ماده مخدر که عمدتا در سوریه تولید می‌شود، از طریق لبنان به کشورهای حاشیه خلیج فارس قاچاق می‌گردد

همچنین پادشاهی سعودی نگران نفوذ فزاینده حزب‌الله در لبنان است. سال 2016 حزب الله توسط اتحادیه عرب یک سازمان تروریستی معرفی شد

روابط بین کشورهای خلیج فارس و لبنان به دلیل نقش حزب‌الله به عنوان بزرگترین نیروی سیاسی در این کشور، چندین سال است که مشکل ساز بوده است

با بالاگرفتن تنش بین خلیج فارس و لبنان، فرانسه نقش مهمی در احیای مجدد روابط عربستان و لبنان ایفا کرد و در دیدار امانوئل مکرون و محمد بن سلمان که دسامبر 2021 در جده انجام شد، لبنان یکی از موضوعات اصلی گفتگوی طرفین بود

دولت لبنان به رهبری نجیب میقاتی نیز اقداماتی را برای بهبود روابط و برقراری مجدد روابط دیپلماتیک با کشورهای حاشیه خلیج فارس انجام داد که از جمله، انجام اقداماتی برای کنترل قاچاق کاپتاگون و مهار لفاظی‌های ضد سعودی در داخل کشور بود

اما دلیل تعامل مجدد کشورهای خلیج فارس با لبنان فراتر از روابط دیپلماتیک است. بازگشت سفیران کشورهای حاشیه خلیج فارس به بیروت تنها چند هفته قبل از انتخابات پارلمانی لبنان که قرار است 15 ماه مه برگزار شود، صورت می‌گیرد

به گفته برخی کارشناسان، کشورهای حوزه خلیج فارس به‌ویژه عربستان در تلاش هستند رویکرد متفاوتی را در قبال لبنان اتخاذ کنند

این کشورها ممکن است به جای منزوی کردن لبنان، نقش خود را در فضای سیاسی داخلی لبنان افزایش داده و نفوذ ایران را در این کشور (که از طریق حزب الله اعمال می‌شود) محدود کنند

عماد سلامی دانشیار علوم سیاسی و امور بین‌الملل دانشگاه آمریکایی لبنان می‌گوید: هدف عربستان این است که اطمینان حاصل کند نتایج سیاسی انتخابات لبنان به ضرر کشورهای حوزه خلیج فارس نیست «این پادشاهی فعالانه درگیر روند انتخابات است و مایل است از نامزدهای مخالف حزب‌الله حمایت کند»

به گفته مایکل یانگ سردبیر بخش خاورمیانه بنیاد کارنگی: کشورهای حوزه خلیج فارس به جای تعامل با دولت لبنان، سیاست تعامل با بازیگران سیاسی لبنان را اتخاذ کرده‌اند «سعودی‌ها می‌بینند که سیاست به انزوا کشاندن لبنان چیزی را در آن کشور تغییر نداده است، بنابراین بر آن شده‌اند تا آن دسته از بازیگران سیاسی را که روابط خوبی با عربستان و کشورهای خلیج فارس دارند دور هم جمع کنند»

حوزه نفوذ عربستان در لبنان محدود به جامعه سنی نیست. خروج سعد حریری از سیاست و کناره‌گیری وی از رهبری حزب مستقبل، جامعه سیاسی سنی را متلاشی کرد؛ بنابراین عربستان اکنون می‌خواهد تا با بازیگران سیاسی مختلفی که با این کشور ارتباط دارند و مخالف حزب‌الله هستند تعامل داشته باشد

این بازیگران شامل حزب مسیحی قوات لبنان به رهبری سمیر جعجع، حزب دروزی سوسیالیست ترقی خواه به رهبری ولید جنبلاط و سایر احزاب و نامزدهای اتحاد 14 مارس می‌شوند که از احیای مجدد روابط لبنان با کشورهای خلیج فارس استقبال می‌کنند

به گفته یانگ رویکرد جدید کشورهای حاشیه خلیج فارس شامل تماس با همه گروههای سنی در لبنان از جمله گروههایی است که در گذشته متحد سوریه بوده‌اند و اشخاص و گروههایی است که به حزب الله نزدیک هستند «ایده این کشورها این نیست که تنها با یک حزب سیاسی وارد تعامل نشوند بلکه با تمام جوامع روابط سیاسی برقرار کنند و در مقابل هریک از آنها تا اندازه‌ای انعطاف نشان دهند»

تعامل با نامزدهای سنیِ نزدیک به سوریه و حزب الله حرکتی راهبردی است و به کشورهای خلیج فارس اطمینان می‌دهد که هر کس پیروز انتخابات شد، توسعه روابط با این کشورها را در دستور کار خود قرار خواهد داد

پروفسور عماد سلامی معتقد است بازگشت سفیران کشورهای خلیج فارس به بیروت، فراتر از تغییر رویکرد کشورهای عرب در مقابل لبنان است. این امر می‌تواند نشان دهنده تغییر سیاست اعراب و نزدیک شدن آنها به بشار اسد نیز باشد

به گفته وی «عربستان در تلاش برای ایجاد شکاف بین سوریه و ایران است. پادشاهی نقش جدیدی را برای سوریه به عنوان تضعیف کننده ایران و حزب‌الله ترسیم کرده است. سعودی‌ها برای سوریه انگیزه‌هایی ایجاد می‌کنند تا با کشورهای حاشیه خلیج فارس روابط خوبی برقرار کرده و از ایران و حزب الله جدا شود»

به گفته یانگ اگر کشورهای حوزه خلیج فارس می‌خواهند ایران را در منطقه مهار کنند، باید روابط خود را با سوریه و لبنان بازسازی نمایند

*منبع: العربی الجدید

مترجم: فاطمه رادمهر