دیپلماسی ضد‌ایرانی عربستان

توسعه و گسترش تعاملات با کشورهای منطقه و پیشروی به سوی صلح و ثبات، اصلی‌ترین هدف دیپلمات‌های کشورمان در عصر پساتوافق است. به رغم سوابق ناآرام در روابط ایران و عربستان، برای تعامل با این کشور نیز تلاش‌هایی می‌شود که نمونه روشن آن اظهارات مقامات ایرانی در دیدار با اشتاین‌مایر، وزیر امور خارجه آلمان بود جایی که محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه تاکید کرده بود اگر با غربی‌ها تعامل کردیم حتما می‌توانیم با برادران عرب خود نیز توافق کنیم. اما انگار مسئولان دیپلماسی عربستان سر تعامل ندارند و وجود فردی تندمزاج به نام عادل‌الجبیر وزیر امورخارجه این کشور، به تنهایی به یکی از عوامل بی‌ثباتی در منطقه تبدیل شده است.

 طبیعی است که اظهارنظرها و جهت گیری ها در سیاست خارجی بر مبنای رفتار و احترام متقابل است و اظهارنظرهای آنچنانی، از سوی طرف ایرانی بی‌پاسخ نمی‌ماند. تغییر رویه در اظهارات مقامات ایرانی، کافی است تا نتیجه بگیریم که دیپلماسی ضدایرانی عربستان مانع اصلی در بهبود روابط دو کشور و حل‌وفصل مسائل منطقه است. رسیدن به این نتیجه کار سختی نیست چون در همین بین عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان، تهران را به اشغال سوریه متهم کرده بود؛ بنابراین دور از انتظار نیست که امیرعبداللهیان تریبون یک روزنامه انگلیسی را از دست ندهد و تاکید کند: «با توجه به این واقعیت که عربستان سعودی، هفت ماه است تلاش دارد با استفاده از زور نظامی یمن را اشغال کند، آنها درباره سوریه، در جایگاهی نیستند که این اظهارات را مطرح کنند.» عادل الجبیر نیز از مواضع ضدایرانی خود که بیشتر لجبازی کودکانه به نظر می‌رسد تا برخورداری ازاستراتژی دیپلماتیک، کوتاه نمی‌آید. او که به چند کشور آسیایی از جمله اندونزی، سنگاپور و مالزی سفر کرده بود به اصرار عربستان برای مقابله با هر نوع فعالیت ایران در منطقه تاکید کرد و گفت: «عربستان همه توان سیاسی، اقتصادی و نظامی خود را برای دفاع از ملت و خاک خود به کار می‌گیرد.»

 دیدیم که ایران با تکیه بر سیاست تنش‌زدایی در دولت یازدهم همه تلاش خود را به کار گرفت و نهایتا توافقی که آنها را می‌ترساند، حاصل شد اما اظهارات اخیر نشان می‌دهد که این موضوع تغییری در سیاست منطقه‌ای طرف عربستانی ایجاد نکرده است و همچنان دشمنی و مقابله با ایران را بهترین روش برای پیشبرد اهداف خود می‌دانند. در اوایل تابستان نیز پایگاه اینترنتی ویکی‌لیکس اسنادی را درباره دولت سعودی منتشر کرد که دربرگیرنده نامه‌نگاری‌های الکترونیکی مقامات و عمدتا مسئولان وزارت امور خارجه این کشور بود و از تلاش‌های ریاض ضد تهران پرده برمی‌داشت. به نظر می‌رسد که گسترش ایران‌هراسی همچنان در دستورکار سیاست خارجی عربستان و دستگاه دیپلماسی این کشور است و اظهارات اخیر عادل الجبیر مصداق این مدعاست.

 ایرانی‌ها که هنوز حمایت‌های عربستان از صدام حسین، دیکتاتور معدوم عراق را در جریان جنگ هشت ساله به یاد دارند، هر بار که اتفاقی شبیه به ماجرای فرودگاه جده یا سوء‌مدیریت اخیر که منجر به فاجعه منا شد روی می‌دهد، بیشتر از عربستان کینه به دل می‌گیرند. هر اظهارنظر تند از سوی مقامات عربستان نیز واکنش‌های مشابهی را در پی دارد که مسیر بهبود روابط دو کشور و حل و فصل مسائل منطقه را ناهموارتر می‌کند. برای نمونه یک کارشناس مسائل منطقه در واکنش به اظهارات اخیر عادل الجبیر در گفت و گو با «ایرنا» تاکید کرد که بهتر است مقامات سعودی قبل از اینکه وزیر خارجه عصبی، ناشی و بی‌تجربه آنها کاری دست‌شان بدهد او را نصیحت کنند که به اندازه وزن خود و سنجیده سخن بگوید و حد بردباری مردم بزرگ ایران را نیازماید. وی افزود: «سخنان تکراری و سخیف وزیر سعودی فاقد پاسخگویی هم‌سطح سیاسی یا واکنش رسمی وزارت خارجه ایران است و به همین خاطر تاکنون پاسخی داده نشده است.» این کارشناس مسائل منطقه تاکید کرد الجبیر فراموش کرده از جانب کشوری صحبت می‌کند که هفت ماه است با تمام توان نظامی‌اش و با تعدادی از متحدانش وارد جنگ وحشیانه‌ای علیه کشور همسایه و اسلامی خود شده و مردم بی‌دفاع یمن را به خاک و خون کشیده و از هیچ جنایتی فروگذار نکرده است؛ ولی نتوانسته هیچ پیروزی به دست آورد.