با بررسی پیرامون تاریخ پیشوایان مذهب تشیع و مشاهده ی شیوه ی برخورد آنان با مسائل مختلف، به این نکته پی میبریم که رهبران دینی همواره در صدد یافتن بهترین جواب برای پرسش ها و مشکلات روز جامعه، بوده اند. پشتیبانی و حمایت از مردم در مواجهه با بحران های اجتماعی و یافتن راهکارهایی در خور برای مقابله با چنین شرایطی است، که موجب استواری مذهب تشیع شده و این آیین را در طول قرون متمادی و در تمام شئون فرهنگی، فکری و اجتماعی از مذاهب دیگر متمایز ساخته است. آنچه حوزه های علمیه و علمای شیعه انجام می دهند، مبارزه با خطراتی است که کیان کشورهای اسلامی و ارزش های اخلاقی مسلمانان را مورد تهدید قرار می دهد.
ما در جهانی زندگی می کنیم که قدرت های جهانی در راستای دستیابی به اهداف خود، با استفاده از منابع مالی که در اختیار دارند بر ذخایر سلاح خود افزوده ومی کوشند تا بر اقتصاد سایر کشورها تسلط یافته و سرنوشت مردم جهان را آنگونه که می خواهند رقم زنند. اما مرجعیت شیعه بدون اینکه به هیچ یک از این منابع مادی دسترسی داشته باشد، و تنها با تکیه بر سلاح علم، تقوا و جهاد توانسته است از قدرت های جهانی پیشی گیرد.
آیت الله العظمی سید صادق شیرازی در سخنانی که در جمع طلاب دینی ایراد کردند به علما، و دانشمندانی در طول تاریخ تشیع اشاره نمودند، که با تکیه بر این سه ویژگی توانسته اند به نتایج درخشانی در زمینه ی دفاع از اندیشه و فرهنگ اهل بیت علیهم السلام و نیز پاسداری از سرزمین و ناموس کشورهای اسلامی در مقابل تجاوز قدرت های جهانی دست یابند. باید توجه داشت که این سه ویژگی دور از دسترس نیست، و هر انسانی می تواند با تلاش و ممارست آنها را در خود تجلی بخشد.
ایشان با بیان اینکه با تحقیق پیرامون زندگی علمای اسلام افرادی را می بینیم که توانسته اند به این صفات دست یابند، خصوصیت بارز این صفات سه گانه را توانایی تأثیرگذاری بر جامعه، علاوه بر تأثیرات شخصی و درونی آن دانستند.
علم و تقوا برای پیشوای یک امت به منظور تأثیرگذاری در امور مختلف کشور به تنهایی کافی نیست، بلکه وجود هر سه ویژگی در کنار هم لازم است. تقوا نشانه ی یک انسان خودساخته است؛ به بیان دیگر هیچ رفتار و گفتاری از وی سر نمی زند مگر بعد از ارزیابی آن عمل در عدم تقابل با ارزش های دینی، و اطمینان یافتن از درستی آن. آثار به جا مانده از علمای شیعه در شئون مختلف سیاسی و اجتماعی گویای این حقیقت است، که آنان از تمام لذایذ و نعمت های دنیوی فاصله گرفتند تا تقوای الهی را در وجود خود پرورش دهند.
مزیّن بودن به این ویژگی ها موجب ایجاد حس اعتماد بین مردم و رهبران دینی شده، و به تبع آن حرکت های مردمی و انقلاب های بزرگی به وقوع پیوسته، که چهره ی تاریخ را دگرگون ساخته است.از جمله فتوای تحریم استعمال تنباکو بر ضد استعمار بریتانیا در ایران، و فتوای جهاد ضد استعمار انگلیس در عراق، که در اواسط قرن گذشته روی داد و موجب نجات عراق از تهاجم فرهنگی مستعمرین شد.
تأثیر جهاد نیز مانند دو ویژگی دیگر علاوه بر فرد، در جامعه نیز قابل مشاهده است. امّا نکته ی مهم در این خصوص آن است که رهبران جامعه توان دستیابی به اهداف خود را تنها با توسل به جهاد نخواهند داشت؛ بلکه علاوه بر جهاد نیازمند علم و آگاهی کافی نیز هستند. با مطالعه و بررسی تاریخ می توان موارد متعددی را یافت که انقلابیون و رهبرانی که خواهان تغییر نظام حاکم بودند وموفق شدند مردم را علیه رهبران مستبد و خودکامه بشورانند ، هر چند در بدو امر به پیروزی دست یافتند امّا به دلیل بی بهره بودن از علم و شناخت کافی، تلاش آنان در نهایت اثرگذار نبود، انقلاب آنها به موزه های تاریخ پیوست و تنها نامی از آن به جا ماند. امّا تأثیر دانش علمای شیعه علاوه بر اینکه در تمام قرون و اعصار قابل مشاهده است، راهگشای نسل های آینده نیز خواهد بود.
همانند مردم ایران که دستاوردهای خود را به برکت عالمانی نظیر آیت الله سید میرزا محمد حسن شیرازی می دانند که روحیه ی آزادگی و عدم تسلیم در مقابل خواست بیگانگان، و عدم سر سپردگی در برابر زورگویان را به آنان ارزانی داشت. و یا مردم عراق که به وجود شخصیت های بارز علمی همچون آیت الله سید میرزا محمد تقی شیرازی و آیت الله العظمی سید محمد شیرازی، که در برابر استعمارگران و حکام وابسته به آنان ایستادگی کردند افتخار می کنند. این دو عالم عالیقدر امتداد سلسلهای از علمای شیعه هستند که با علم و آگاهی قیام کردند و کوشیدند هویت دینی و مقدسات اسلامی جامعه ی شیعه را حفظ نموده و در تاریخ اثری عمیق از خود به جای گذارند.
عالم دیگری که با بهره گیری از دانش، تقوا و جهاد موفق شد تا در تاریخ اثری ماندگار از خود به یادگار گذارد، سید محمد مهدی طباطبایی معروف به بحرالعلوم بود. این عالم گرانقدر که بین سال های 1155 تا 1212 هجری می زیست و 67 سال عمر کرد، به موفقیت های چشم گیری دست یافت، که از آن جمله می توان به مناظره ی او با علمای یهود در منطقه ی کفل در جنوب حله اشاره کرد؛ ایشان در سال های پایانی عمر خود در حین سفر به کربلا، با جمعیتی از یهود مواجه شد که بالغ بر سه هزار نفر می شدند. او که به کتاب های یهودیان احاطه ی کامل داشت، در مناظره با یکی از علمای آنان توانست حقانیت شیعه را به اثبات رساند.در پایان بسیاری از یهودیانی که شاهد این گفتگو بودند به دین اسلام و مذهب تشیع گرویدند.
اکنون نیز کشورهای اسلامی به چنین الگوهای فکری ، شخصیتی و اخلاقی نیاز دارند، تا بتوانند با تهاجم فرهنگی که همه ی ابعاد و شئون زندگی مسلمانان را تحت تأثیر قرار داده است و خطر آن از جنگ مسلحانه کمتر نیست مقابله کنند. موفقیت و پیروزی در این نبرد غیر مسلحانه، به جهانیان ثابت خواهد کرد که سرزمین هایی که مورد هجوم افکار تکفیری قرار گرفته است، در چهارده قرن پیش الگویی همچون زمامداری حضرت علی ـ علیه السلام ـ در اختیار دارد؛ خلافتی که در آن پیروان آیین ها و ادیان مختلف در زیر سایه ی رهبری چون او در کنار یکدیگر همزیستی مسالمت آمیز داشتند. شایسته است که چنین حکومتی، الگویی برای تمام جهانیان باشد. اکنون وظیفه ی علمای اسلامی است که ابرهای جهالت و تیرگی را از مقابل دیدگان مردم کنار زده، و شکوه و جلال گذشته را به سرزمین های اسلامی بازگردانند.
نظر شما