چگونه از آسیب های پوستی جلوگیری کنیم؟

پوست سد بین بدن و دنیای خارج است و نقشی حیاتی در محافظت از بدن دارد؛ اما این اندام در دنیای مدرن بیش از گذشته در خطر تخریب قرار گرفته است.

لایه محافظ پوست که از میلیون ها میکروب سالم و سلول ایمنی تشکیل شده، وظیفه دارد از پوست در برابر عوامل خارجی بیماری زا مانند باکتری ها، ویروس ها، آلاینده ها و مواد شیمایی محافظت کند. وقتی که این لایه آسیب ببیند، پوست ممکن است دچار مشکلاتی مانند خشکی، التهاب و حساسیت شود

پوست از چهار لایه حفاظتی تشکیل شده است: فیزیکی، شیمایی، ایمنی و میکروبی. این لایه ها همانند حلقه های یک زنجیر هستند؛ به این معنا که اگر یک لایه تخریب شود، لایه های دیگر و به عبارت دیگر کل پوست آسیب خواهند دید

لایه فیزیکی بیرونی ترین قسمت پوست است که اپیدرم نامیده می شود. این لایه از سلول های غنی از پروتئین و چربی تشکیل شده است که فضای بین سلول ها را پر می کنند. این ساختار شبیه به دیواری آجری است که اگر قوی باشد پوست را مرطوب و مقاوم نگه می دارد و در برابر اشعه های مضر از آن محافظت می کند

چربی های موجود در اپیدرم یک کارکرد دیگر نیز دارند: حمایت از لایه شیمیایی پوست. این چربی ها با ایجاد محیطی اسیدی برای حفظ سلامت اپیدرم، به محافظت از پوست کمک می کنند. این محیط اسیدی به رشد میکروب های مفید کمک می کند و به انها فضای مناسبی برای زندگی می دهد؛ در عین حال محیط اسیدی می تواند عوامل بیماری زا را دفع کرده و از ورود آنها به پوست جلوگیری کند

لایه ایمنی شامل سلول هایی است که قبل از گسترش عفوت با آن مبارزه می کنند. این سلول ها در اپیدرم و لایه زیرین آن (درم) قرار دارند که اعصاب و رگ های خونی را نیز در خود جای داده اند

چهارمین لایه، مجموعه ای از میکروب های مفید است که نقش مهمی در حفظ سلامت پوست دارند. این میکروب ها انواع مختلفی از مواد مفید برای پوست تولید می کنند، مانند مولکول هایی که عوامل بیماری زا را می شکند و به تولید چربی های مورد نیاز برای حفظ محیط اسیدی و استحکام اپیدرم کمک می کنند  

اگر این لایه های محافظتی آسیب ببینند، پوست به طور فیزیکی و عملکردی دچار مشکل می شود. این آسیب می تواند منجر به بیماری های پوستی مانند اگزما و پسوریازیس شود؛ همچنین خطر ابتلا به سرطان پوست افزایش می یابد و مشکلاتی مانند چین و چروک، لکه های پوستی و اکنه بیشتر می شود. آسیب پوستی حتی می تواند باعث التهاب سیستمیک شود و روند پیری بیولوژیک را تسریع کند

پس سؤال این است که چه چیزهایی به لایه محافظ پوست آسیب می زند و چگونه می توانیم جلوی آن را بگیریم؟

بسیاری از آسیب های پوستی ناشی از استفاده نادرست از محصولات مراقبت از پوست است. گاهی اوقات مراقبت بیش از حد از پوست (مثل استفاده بیش از حد از محصولات مراقبتی) می تواند به جای کمک به پوست، آسیب رسان باشد. این کار شبیه به آبیاری بیش از حد یک گیاه است که به جای کمک به رشد، باعث از بین رفتن آن می شود. این امر به ویژه در مورد محصولات ساینده صادق است؛ چیزهایی مانند صابون های شیمایی و شوینده های قوی حاوی موادی هستند که می توانند به لایه های محافظتی پوست آسیب برسانند. برای مثال محصولات حاوی سدیم سولفات چربی های موجود در اپیدرم را از بین می برند؛ پیشتر گفتیم که این چربی برای حفظ رطوبت و محافظت از پوست ضروری است. وقتی این چربی ها آسیب ببینند، لایه فیزیکی پوست تضعیف شده، پوست تحریک و خشک می شود

برخی از محصولات آرایشی نیز می توانند اثرات مشابهی داشته باشند. به گفته دکتر آنتونی روسی این محصولات غشاهای لیپیدی (چربی های محافظتی) پوست را از بین می برند و به لایه فیزیکی آسیب می رسانند. صابون هایی که از مواد گیاهی یا طبیعی ساخته شده اند، معمولا ملایم تر هستند و کمتر باعث آسیب پوستی می شوند زیرا مواد شیمایی قوی مانند سولفات و افزودنی های مصنوعی دیگری که می توانند پوست را تحریک کنند، ندارند

دوش گرفتن زیاد و استفاده مکرر از صابون نیز می تواند به پوست آسیب برساند. به گفته دکتر روسی بدن به ندرت نیاز به شستشوی کامل با صابون پیدا می کند، مگر اینکه زیاد عرق کرده باشد. شستشو با آب به تنهایی می تواند شما را تمیز کند. توصیه دکتر بروس رابینسون این است که از صابون و شوینده های بدن فقط برای قسمت های پرمو استفاده کنید و کل بدن را تنها یک یا دوبار در هفته با صابون بشویید. همچنین زمان دوش گرفتن را به حدود 5 دقیقه محدود کنید تا پوست رطوبت طبیعی خود را از دست ندهد

دکتر استر فریمن استاد دانشکده پزشکی هاروارد نیز توصیه می کند که از محصولات لایه بردار قوی و ساینده خودداری کنید. این محصولات می توانند اسیدیته پوست را تغییر دهند و قدرت محافظتی میکروبیوم پوست را در برابر عوامل بیماری زا تضعیف کنند

همچنین بسیاری از این محصولات حاوی الکل، رنگ و مواد نگهدارنده ای به نام پارابن هستند که می توانند واکنش آلرژیک ایجاد کنند و به لایه محافظ پوست آسیب برسانند. به ویژه باید از محصولاتی که حاوی عطر و رایحه هستند، اجتناب کرد. به گفته دکتر فریمن «بسیاری از موارد ابتلا به آلرژی های پوستی، به محصولات معطر مرتبط است. اگر لایه محافظ پوست سالم نباشد، استفاده از این محصولات می تواند به مرور زمان باعث ایجاد حساسیت شود؛ به همین دلیل دنبال محصولاتی باشید که برچسب بدون عطر روی آن زده شده باشد»

در زمان همه گیری کرونا متخصصان پوست شاهد افزایش آسیب های پوستی ناشی از استفاده زیاد از تمیزکننده ها بودند. استفاده زیاد از ضدعفونی کننده های دست در مواقعی که احتمال قرار گرفتن در معرض میکروب زیاد نیست، می تواند به پوست آسیب برساند. با این حال پروفسور ایواساکی استاد ایمونولوژی دانشگاه ییل تأکید می کند که شستشوی منظم دست ها با آب گرم و صابون، همچنان یکی از بهترین راههای پیشگیری از عفونت است. در محیط های آلوده وقتی شستشوی دست امکانپذیر نیست، استفاده از ضدعفونی کننده ضروری است

رفتارهای مراقبتی بیش از حد مانند شستشوی زیاد یا استفاده از محصولات آرایشی بهداشتی قوی، می تواند پوست را در برابر اشعه های مضر خورشید و آلودگی آسیب پذیر کند. شستشوی بیش از حد، چربی های طبیعی را از بین می برد؛ این چربی ها برای تولید پروتئینی به نام فیلاگرین ضروری است. فیلاگرین به حفظ رطوبت پوست و مقاومت آن در برابر اشعه های مضر خورشید کمک می کند. وقتی مقدار فیلاگرین کاهش یابد، پوست خشک تر می شود و اشعه ها در پوست نفوذ می کند. قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش ممکن است سبب تخریب فیلاگرین، کلاژن و الاستین شود. کلاژن و الاستین نیز دو پروتئین دیگر هستند که به پوست انعطاف پذیری، استحکام و خاصیت ارتجاعی می دهند. تخریب این پروتئین ها منجر به ایجاد چین و چروک، شل شدن پوست و کاهش قابلیت ارتجاعی پوست می شود و احتمال سرطان پوست را افزایش می دهد. در آمریکا از هر پنج نفری که در سن هفتاد سالگی هستند، یک نفر به سرطان پوست مبتلا است

استفاده از ضد افتاب برای جلوگیری از آسیب های پوستی بسیار مهم است. لباس نیز اهمیت زیادی دارد، به ویژه اگر در ساعت هایی که نور خورشید قوی تر است یعنی 10 صبح تا 4 بعدازظهر بیرون باشید. دکتر فریمن می گوید: «برخی از لباس ها از پارچه هایی ساخته می شوند که خاصیت uv دارند و از بدن در برابر اشعه ماوراء بنفش حفاظت می کنند»

از دیگر مواردی که لایه محافظ پوست را تهدید می کند، آلودگی های زیست محیطی مانند ذرات معلق و هیدروکربن هاست. به گفته دکتر رابینسون «این آلودگی ها واکنش هایی در پوست ایجاد می کنند که باعث پیری زودرس می شود».

استفاده موضعی از ویتامین c (به شکل کرم و لوسیون و..) قبل از بیرون رفتن، می تواند برای پوست اثر حفاظتی داشته باشد و برخی از اثرات مخرب ذرات معلق را کاهش دهد

هوای خشک نیز باعث از دست رفتن رطوبت پوست، واکنش التهابی و پاره ای از مشکلات می شود. در هوای خشک، پوست شروع به خارش می کند، خاراندن باعث آسیب فیزیکی به پوست می شود و آن را در معرض خطرات بیشتر قرار می دهد. بنابراین در چنین شرایطی باید از مرطوب کننده ها استفاده کنید.

یک مرطوب کننده خوب می تواند لایه حفاظتی پوست را تقویت کند. باید بدنبال مرطوب کننده ای باشید که حاوی موادی به نام هومکتانت باشد؛ این مواد آب را جذب و حفظ می کنند و باعث می شوند لایه بیرونی پوست قوی بماند. گلیسیرین، هپارات سولفات و اسید هیالورونیک از جمله هومکتانت ها هستند. برای مثال اسید هیالورونیک می تواند تا هزار برابر وزن خود، آب نگه دارد

پیشنهاد دکتر روسی این است که افراد قبل از استفاده از مرطوب کننده، ابتدا پوست خود را با آب مرطوب کنند و سپس مرطوب کننده بزنند؛ این کار باعث می شود که اثر مرطوب کننده افزایش یابد

یکی دیگر از موادی که در مرطوب کننده ها وجود دارد، اگزکلوسیوها هستند که معمولا حاوی چربی بوده، با ایجاد یک لایه محافظ روی پوست، از تبخیر آب از لایه های سطحی پوست جلوگیری می کنند و به ترمیم پوست کمک می کنند

وازلین از دیگر موادی است که یک لایه محکم و غیرقابل نفوذ روی پوست ایجاد کرده، مانع از تبخیر آب پوست می شود و از آن در برابر عوامل خارجی دیگر محافظت می کند

نکته آخر اینکه تحقیقات نشان می دهد که حفظ سلامت روده می تواند بر سلامت پوست تأثیرگذار باشد و بالعکس. بنابراین یک رژیم غذایی سالم که حاوی فیبر و پروبیوتیک باشد، می تواند به حفظ تعادل باکتری های روده کمک کند و در عین حال لایه محافظ پوست را نیز تقویت نماید. همچنین رژیم غذایی حاوی ویتامین، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها می تواند به سلامت سلول های بنیادی پوست کمک کند. عادت های سالم مانند تغذیه مناسب، ورزش، خواب کافی و مدیریت استرس می تواند روند پیری پوست را کند نماید و در سلامت کل بدن تأثیرگذار باشد

منبع: تایم

مترجم: فاطمه رادمهر