چگونه پلاستیک را در زندگی خود کاهش دهیم؟
میکروپلاستیکها ذرات بسیار ریزی از پلاستیک هستند که برخی از آنها با چشم غیرمسلح قابلمشاهدهاند، اما برخی دیگر آنقدر ریزند -کوچکتر از قطر یک تار مو یا حتی یک گلبول قرمز- که اصلاً دیده نمیشوند.
ما به شکلهای بیشماری در معرض این پلاستیکها هستیم، چه از طریق سایش لاستیک خودروها که آنها را وارد هوا میکند، یا از طریق قوطیهای پلاستیکیِ غذا. دانشمندان میکروپلاستیک را در کبد، خون، مغز و حتی جفت انسان پیدا کردهاند. گرچه به تحقیقات بیشتری برای درک کامل تأثیر این مواد بر سلامتی نیاز است، اما شواهد موجود بهحد کافی نگرانکننده هستند.
در مطالعاتی که من به همراه همکارانم در سال ۲۰۲۴ انجام دادم، مشخص شد که میکروپلاستیکها مشکوک به تأثیر منفی بر باروری، بهویژه کیفیت اسپرم، و همچنین سلامت گوارشی و تنفسی هستند. شواهد نشان میدهند که میکروپلاستیکها میتوانند باعث التهاب مزمن شوند، که این خود میتواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و ریه را افزایش دهد. مطالعات دیگر نیز ارتباط بین میکروپلاستیکها و زوال عقل و بیماریهای قلبیعروقی را نشان دادهاند.
اما راههایی مؤثر برای کاهش تماس با این مواد از طریق تغییر سبک زندگی وجود دارد. نکته کلیدی این است که این تغییرات را بهآرامی و در طول زمان ایجاد کنیم. نیازی نیست یکشبه تمام ظروف پلاستیکی نگهداری غذای خود را دور بریزید. در کل، موضوع، کاهش استفاده از پلاستیک است، بهویژه پلاستیکهای یکبار مصرف.
در ادامه، اقداماتی را که برای کاهش تماس خود با میکروپلاستیکها انجام دادهام، شرح میدهم:
از خوردن غذاهای بستهبندیشده و فرافرآوریشده پرهیز میکنم
میدانم سخت است، اما شاید مهمترین کاری که برای کاهش تماس با میکروپلاستیکها میتوان انجام داد، خوردن غذاهایی است که در خانه و از پایه تهیه میکنید. مواد شیمیایی مرتبط با پلاستیک در غذاهای فرآوریشده و فستفودها بیشتر دیده میشوند تا غذاهای خانگی؛ هرچند دقیقاً مشخص نیست چرا.
حدس میزنم این موضوع به دلیل بستهبندیهای پلاستیکی و استفاده از پلاستیک در فرآیند تولید باشد. به همین دلیل، تا جایی که ممکن است از غذاهای بستهبندیشده اجتناب میکنم. وقتی سفر میکنم، ناهارم را با خودم میبرم؛ معمولاً یک سیب و یک ساندویچ کره بادامزمینی و مربا. کره بادامزمینی را در ظرف شیشهای میخرم، که بعداً برای نگهداری غذا یا بهعنوان لیوان آب استفادهاش میکنم. برای خرید از بازار محلی، کیسهی پارچهای خودم را میبرم.
البته همیشه نمیتوان از تماس پلاستیک با غذا جلوگیری کرد. هنوز راه خوبی برای نگهداری کاهو بدون کیسه پلاستیکی پیدا نکردهام، و همچنان برنج را در کیسههای پلاستیکی میخرم. خرید حبوبات، غلات و آجیل بهصورت فله و در ظروف خودتان ممکن است؛ گرچه از نظر اجرایی میتواند دشوار باشد.
از گرم کردن پلاستیک در مایکروویو می پرهیزم و از بطریهای آب پلاستیکی استفاده نمیکنم
بیشتر از ظروف شیشهای برای نگهداری غذا استفاده میکنم. آیا تمام ظروف پلاستیکیام را دور ریختهام؟ نه، ولی هیچوقت از آنها در مایکروویو استفاده نمیکنم. تحقیقات نشان دادهاند که گرم کردن غذا در ظروف پلاستیکی در مایکروویو میتواند میلیونها ذره میکروپلاستیک را وارد غذا کند. بطریهای آب پلاستیکی یکبار مصرف نیز ممکن است مواد پلاستیکی را وارد آب کنند. به همین دلیل، من یک بطری آب استیل ضدزنگ دارم که همیشه با خودم حمل میکنم.
همچنین از قابلمهها و تابههای نچسب هم پرهیز میکنم، چون ممکن است حاوی مواد شیمیایی PFAS (مواد آلاینده دائمی) باشند. در عوض، از ظروف سفالی، قابلمه و تابه استیل ضدزنگ، و یک ماهیتابه چدنی قدیمی که متعلق به مادربزرگم است استفاده میکنم. همچنین از قاشق و کفگیر چوبی یا استیل استفاده میکنم و از پلاستیکهای سیاهرنگ پرهیز دارم.
رژیم غذایی گیاهی دارم
بیشتر از میوه و سبزیجات تغذیه میکنم. هنوز در این زمینه چیزهای زیادی هست که باید یاد بگیریم، اما میدانیم که مواد شیمیایی در حیوانات بزرگتر بیشتر تجمع مییابند. بنابراین، من از گوشت قرمز و حیوانات نشخوارکننده مانند بز و گوسفند اجتناب میکنم. تمرکز من بر مصرف غلات کامل و حبوبات است. کمی ماهی میخورم، ولی ترجیح میدهم ماهیهای کوچکتر مصرف کنم، چون ماهیهای بزرگتری مانند تن و شمشیرماهی، ممکن است آلایندههایی مانند جیوه را در بدن خود انباشته کنند.
ما هنوز بهطور کامل نمیدانیم که چه مقدار میکروپلاستیک در بدن این حیوانات وجود دارد، اما میدانیم که مصرف مواد غذایی در پایین زنجیره غذایی احتمالاً باعث کاهش تماس ما با این مواد میشود.
گرد و غبار خانهام را به حداقل میرسانم
میکروپلاستیکها عاشق پنهان شدن در گرد و غبار هستند. یکی از مؤثرترین راهها برای کاهش آنها در خانه، استفاده از جاروبرقی دارای فیلتر HEPA است. این جاروها در حذف ذرات بسیار ریز از محیط خانه، از جمله میکروپلاستیکها، مؤثرند.
همچنین پیشنهاد میکنم از تی مرطوب یا دستمال میکروفایبر برای تمیز کردن استفاده کنید، چون گرد و غبار را بلند نمیکند.
از محصولات آرایشی-بهداشتی و تمیزکننده بدون عطر استفاده میکنم
برخی محصولات تمیزکننده ساینده — آنهایی که ذرات ریز برای ساییدن سطوح دارند — ممکن است حاوی میکروپلاستیک باشند. همین موضوع در مورد برخی محصولات بهداشتی مانند لایهبردارها هم صدق میکند. من از اینها و نیز از محصولات عطردار پرهیز میکنم، چون بعضی شرکتها عطر را درون کپسولهای میکروپلاستیکی قرار میدهند تا ماندگاری بیشتری داشته باشد.
ایده پرهیز از میکروپلاستیکها ممکن است غیرممکن بهنظر برسد اما چند گام کوچک میتوانند در کاهش تماس با این مواد و بهبود کلی سلامتی مؤثر باشند. مهم است که به یاد داشته باشید: فرد بهتنهایی نمیتواند تولید پلاستیک را کنترل کند. برای کاهش تماس با این مواد، به تغییرات ساختاری و گسترده نیاز داریم.
فواید سلامتی نور خورشید چیست؟
ما اغلب دو سخن متضاد درباره قرار گرفتن در معرض آفتاب می شنویم: یکی اینکه باید از آن دوری کرد و دیگری اینکه برای سلامتی خوب است. باید کدام را باور کنیم؟
بسیاری از پزشکان توصیه می کنند که هرچه کمتر در معرض نور خورشید قرار بگیرید، بهتر است. نور فرابنفش خورشید میتواند باعث پیری زودرس پوست و سرطان پوست شود، در عوض میتوان ویتامین D را از غذا یا مکملها دریافت کرد.
اما در سالهای اخیر، برخی دانشمندان این دیدگاه را زیر سؤال بردهاند؛ چرا که برخی پژوهشها نشان میدهند که تماس متوسط با آفتاب ممکن است فوایدی نیز داشته باشد. همچنین، ممکن است مکملهای ویتامین D همیشه جایگزین خوبی نباشند.
دکتر لوسی مکبراید، پزشک داخلی در واشنگتن، دیسی، میگوید: «این رویکرد که "هیچگاه بدون ضدآفتاب SPF ۵۰ از خانه بیرون نروید" با نور خورشید طوری برخورد کرده است که انگار همیشه مضر است.» اما به گفته او، «قرار گرفتن متوسط و حسابشده در معرض نور خورشید، ممکن است فوایدی داشته باشد که هنوز در حال کشف آنها هستیم.»
نور خورشید، روی روشن هم دارد.
بدون تردید، پرتوهای خورشید میتوانند به پوست آسیب بزنند و باعث پیری زودرس و سرطان شوند. اما پژوهشگران چند ارتباط (هرچند محدود) بین قرار گرفتن در معرض خورشید و برخی فواید سلامتی نیز یافتهاند.
پژوهشها نشان دادهاند که صرف زمان بیشتر در زیر نور خورشید با کاهش فشار خون مرتبط است. به گفته دکتر ریچارد وِلر، متخصص پوست و پژوهشگر دانشگاه ادینبرو، فشار خون در زمستان نسبت به تابستان بالاتر است، و مشکلات قلبی نیز در زمستان شایعترند. یک مطالعه نشان داد افرادی که بیشتر در معرض نور خورشید قرار داشتند، احتمال نارسایی قلبی در آنها کمتر بود.
پژوهشگران هنوز دقیق نمیدانند چرا نور خورشید ممکن است برای سلامت قلب مفید باشد، اما میدانند که نور خورشید باعث میشود پوست، گازی به نام نیتریکاکسید آزاد کند که رگها را گشاد کرده و فشار خون را کاهش میدهد.
برخی پژوهشگران این احتمال را مطرح کردهاند که این موضوع شاید به افزایش طول عمر نیز مرتبط باشد. در یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ روی حدود ۳۰ هزار زن سوئدی به مدت ۲۰ سال، مشخص شد زنانی که از نور خورشید اجتناب کرده بودند، نسبت به زنانی که بیشترین تماس را با نور خورشید داشتند، دو برابر بیشتر در این بازه زمانی جان باختند. این درحالی است که زنان آفتابدوست بیشتر در معرض ابتلا به ملانوما (نوع کشندهای از سرطان پوست) بودند.
نور خورشید ممکن است با کنترل التهاب، از سیستم ایمنی نیز پشتیبانی کند. در یک مطالعه کوچک روی ۱۱ بیمار مبتلا به اماس، پژوهشگران دریافتند که نور فرابنفش B سلولهای ایمنی خاصی را فعال میکند که باعث کاهش التهاب و تسکین علائم میشود. به گفته دکتر مکبراید، پژوهشهای دیگر نیز نشان دادهاند که نور فرابنفش میتواند علائم بیماریهایی مانند اگزما، پسوریازیس و دیگر مشکلات ایمنی را بهبود بخشد.
دکتر کو اضافه میکند که گرفتن آفتاب ممکن است حال شما را بهتر کند. برخی مطالعات نشان میدهند که قرار گرفتن در معرض نور فرابنفش میتواند سطح سروتونین خون را افزایش دهد (مادهای شیمیایی که به تنظیم خلقوخو کمک میکند).
البته، دکتر مکبراید میگوید مشخص نیست که آیا واقعاً این خود نور خورشید است که موجب این فواید میشود یا نه. ممکن است کسانی که بیشتر در معرض آفتاب هستند، در عین حال بیشتر ورزش کنند یا وقت بیشتری را در طبیعت بگذرانند، که هر دوی اینها بهتنهایی میتوانند خلقوخو و سلامت جسم را بهبود دهند.
ممکن است فقط بحث ویتامین D نباشد.
یکی از شناختهشدهترین فواید نور خورشید این است که باعث تولید ویتامین D در بدن میشود؛ ویتامینی که به ساخت و حفظ استخوانها کمک میکند. در گذشته، برخی مطالعات، سطح پایین ویتامین D را با افزایش خطر بیماریهایی مانند بیماری قلبی، دیابت نوع ۲ و سرطان روده بزرگ مرتبط دانستهاند.
اما آیا دریافت ویتامین D از مواد غذایی غنیشده یا مکملها میتواند همان فواید را داشته باشد و نیازی به قرار گرفتن در معرض خورشید — با وجود خطرات احتمالی — نباشد؟ دکتر وِلر میگوید، آزمایشهای بالینی طی سالهای اخیر این موضوع را تأیید نکردهاند.
در یک کارآزمایی بالینی در سال ۲۰۱۹، پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که مصرف مکملهای ویتامین D در حدود ۲۴۰۰ فرد در معرض خطر دیابت نوع ۲، احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش نداد. همچنین، یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ روی حدود ۲۶ هزار بزرگسال در آمریکا نشان داد که مصرف مکمل ویتامین D خطر ابتلا به سرطان یا بیماریهای قلبیعروقی را کاهش نداد.
این مطالعات، همراه با شواهدی درباره فواید نور خورشید برای سیستم ایمنی و فشار خون، نشان میدهد که نور خورشید ممکن است فراتر از نقش آفرینی در تولید ویتامین D برای ما مفید باشد.
ضدآفتاب را فراموش نکنید.
پژوهش درباره فواید احتمالی نور خورشید هنوز محدود است، بنابراین نباید بهطور کامل محافظت از پوست در برابر آفتاب را کنار گذاشت.
دکتر کو پیشنهاد میکند که از قرار گرفتن مستقیم در معرض آفتاب بین ساعت ۱۰ صبح تا ۲ بعدازظهر — زمانی که پرتوها شدیدترند — اجتناب شود. اگر این کار ممکن نیست، استفاده از ضدآفتاب یا وسایل محافظ مانند کلاه لبهدار و لباسهای ضدآفتاب ضروری است.
در نهایت، به گفته دکتر مکبراید، شاید بهترین کار آن باشد که به نور خورشید هم بهعنوان یک منبع بالقوه فایده و هم بهعنوان عاملی با خطر، نگاه کنیم.
او میگوید: «سرطان پوست هنوز یک تهدید جدی است. اما وقت آن رسیده که از پیامرسانی کلیشهای و ترسمحور فاصله بگیریم.»
قدرتهای پنهان بدنی که به زنان کمک میکند بیش از مردان عمر کنند
افرادی که از قحطی سیبزمینی ایرلند، بردهداری در ترینیداد و شیوع سرخک در ایسلند جان سالم به در بردهاند، یک وجه اشتراک دارند: زنان در شرایط سخت بیشتر از مردان زنده میمانند.
این به آن دلیل است که بدن زن برای مقاومت و طول عمر ساخته شده است؛ این چیزی است که من در جریان تحقیق برای کتاب جدیدم با عنوان «جنس قویتر» کشف کردم.
با وجود اینکه زنان اندامهای تولیدمثلی پیچیدهتری دارند و عملکردهای طاقتفرسا و گاهی مرگباری مانند قاعدگی، بارداری، زایمان و شیردهی را تجربه میکنند، بدن زنانه معمولاً دوام بیشتری نسبت به بدن مردانه دارد. این موضوع حتی در شرایطی صادق است که دختران در بسیاری از نقاط جهان به منابع کمتری — مانند غذا و خدمات پزشکی — نسبت به پسران دسترسی دارند.
این استقامت زنانه در شرایط بسیار دشوار نیز دیده میشود؛ این نتیجه ای است که ویرجینیا زارولی، دانشیار جمعیتشناسی در دانشگاه پادوآ در ایتالیا، با تحلیل دادههای بقا در هفت جمعیتی که با قحطی، بیماریهای واگیردار و بردهداری مواجه بودند، به آن رسید.
در این شرایط خشن، زنان در تقریباً تمام گروههای سنی و مناطق، بیش از مردان دوام آوردند؛ از جمله در میان جمعیتهایی با «مرگومیر بالا» که با قحطی در اوکراین، ایرلند و سوئد، بردهداری در ترینیداد، و شیوع سرخک در ایسلند مواجه بودند. طبق مطالعه او در سال ۲۰۱۸ که در نشریه PNAS منتشر شد، حتی نوزادان دختر در این محیطها نرخ بقای بیشتری نسبت به نوزادان پسر داشتند؛ نشانهای که بر ریشههای زیستی مزیت بقا در زنان دلالت دارد.
این استحکام بنیادی زنانه امروز هم در جوامعی که زنان تحت فشارهای جسمی شدیدی قرار ندارند، دیده میشود. زارولی میگوید: «وقتی دادههای واقعی جمعیتهای مدرن را بررسی میکنیم، میبینیم که نرخ مرگومیر در مردان در تمام سنین تقریباً از زنان بالاتر است.»
شناخت و بهرهگیری از این تفاوتهای مبتنی بر جنس میتواند شیوهی ما در برخورد با خدمات درمانی را متحول کند.
کروموزومها و هورمونهای زنانه
افرادی که در زمان تولد «زن» بهشمار میآیند، دارای دو کروموزوم X هستند؛ یک مزیت بنیادی نسبت به کروموزومهای XY که مردان دارند. کروموزوم X بسیار بزرگتر است و تقریباً ۱۰ برابر ژن بیشتری در خود دارد. بنابراین بدن زن به دامنه وسیعتری از ژنهای ایمنی دسترسی دارد، که سیستم دفاعی آن را بسیار قوی و متنوع میسازد.
به گفته دکتر شارون مولم، عصبژنتیکدان و زیستشناس تکاملی و نویسنده کتاب نیمه بهتر: درباره برتری ژنتیکی زنان، «از آنجا که ویروسها و باکتریها دائماً جهش مییابند، داشتن سیستم ایمنی که بهسرعت سازگار شود، مزیتی مهم است و ما این را در زنان بیشتر از مردان می بینیم».
استروژن — که معمولاً در بدن زنان سطح بالاتری دارد — نیز مزایای مختلفی برای سیستم ایمنی فراهم میآورد.
در نتیجه، پستانداران ماده — از جمله انسان — از سیستم ایمنی مجهزتری برخوردارند. بدن زن همچنین شمار بیشتری نوتروفیل فعال دارد؛ رایجترین نوع سلول سفید خون که با عفونت مبارزه میکند.
به گفته محققان، زنان آنتیبادیهای هدفمندتری برای مقابله با عفونت تولید میکنند و حافظه ایمنی بیشتری نیز حفظ میکنند، که بدن آنها را برای مقابله با عفونتهای آینده توانمندتر میسازد. همهی اینها منجر به پدیدهای میشود که «مردان معمولاً به بسیاری از بیماریها آسیبپذیرتر از زنان هستند — البته نه در مورد همه بیماریها و نه در مورد همهی افراد».
از آنجا که بدن زنان دفاع ایمنی قویتری دارد، معمولاً واکنش قویتری هم نسبت به واکسنها و ویروسها نشان میدهد، توانایی بیشتری در مقابله با عفونتهای شدید مانند سپسیس دارد و خطر ابتلا به برخی سرطانها در آنها کمتر است. البته نقطه ضعف این سیستم قوی آن است که زنان بیشتر از مردان دچار بیماریهای خودایمنی میشوند. همچنین، زنان بیشتر احتمال دارد که پس از نجات از بیماریهایی که ممکن بود مردان را از پای درآورد، با بیماریهای مزمن زندگی کنند.
تأثیر تستوسترون
به نظر میرسد تستوسترون نیز باعث تضعیف سیستم ایمنی میشود و مردان بیشتر از زنان این هورمون را دارند. زوک میگوید که در آزمایشهای اولیه، دانشمندان دریافتند اگر حیوانات نر را اخته کنند، سیستم ایمنی آنها بهتر میشود؛ و اگر به حیوانات ماده تستوسترون تزریق کنند، ایمنی آنها ضعیفتر میگردد.
فیزیولوژی و فرهنگ
برخی دانشمندان معتقدند که سبک زندگی و فرهنگ نقش چشمگیری در کوتاهتر بودن طول عمر مردان دارند. در کل، مردان بیشتر سیگار میکشند، الکل مصرف میکنند و در فعالیتهای پرخطر مشارکت دارند، و اغلب زنان را از مشاغل فیزیکی خطرناک کنار میگذارند.
اما حتی وقتی زنان برخی از عادات ناسالم سنتی مردان — مانند سیگار کشیدن — را پیش می گیرند، باز هم عمرشان بیشتر از مردان است. زارولی میگوید: «در جوامعی که مردان و زنان سبک زندگی مشابهی داشتند، هنوز تفاوت در مرگومیر دیده میشد و زنان امید به زندگی بالاتری داشتند.»
بر اساس پژوهشهای جدید، این مزیت زنان فقط به دلایل ژنتیکی و هورمونی نیست: در ساختار بدن آنها نیز ریشه دارد.
در دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی، تیمی به رهبری ارین مککینی (اکولوژیست میکروبی) و آماندا هِیل (انسانشناس قانونی) مطالعهای بنیادین انجام دادند و برای اولینبار از سال ۱۸۸۵، طول روده کوچک را در اجساد اندازهگیری کردند.
تیم آنها کشف کرد که روده کوچک زنان از مردان بلندتر است؛ مزیتی که به زنان امکان میدهد مواد مغذی بیشتری را از همان مقدار غذا استخراج کنند.
این یافته که در مقالهای در نشریه PeerJ در سال ۲۰۲۳ منتشر شد، ممکن است با نیازهای بیشتر بدن زنان در طول تاریخ بشر توضیح داده شود. به گفته هِیل: «بخش اعظم مواد مغذیای که برای بازسازی بدن لازم است — بهویژه در دوران بارداری و شیردهی، مانند پروتئین و چربی — در روده کوچک جذب میشود.»
این میتواند کلید فرضیهای موسوم به فرضیه تابآوری زنانه باشد؛ این ایده که زیستشناسی زنان برای مقابله با استرسهای محیطی و فیزیولوژیکی بهتر تکامل یافته است.
پژوهشهای پزشکی سنتی مدتهاست که پیچیدگیهای بدن زنانه را نادیده گرفتهاند. اما با شناخت دقیقتر این عملکردهای ژنتیکی و فیزیولوژیکی، دلایل پایداری و قدرت بدن زنانه روشنتر خواهد شد؛ دانشی که میتواند منجر به درمانهای هدفمندتر برای عفونت و ایمنی برای تمام بدنها شود.
نظر شما