نگاهی به رسانه های جهان

اسرائیل و عربستان؛ دوست یا دشمن؟

آلمان سال 2018 و پس از ترور جمال خاشقچی، تحویل سلاح به عربستان را متوقف کرد؛ ولی اکنون ممنوعیت فروش و انتقال جت های یوروفایتر و دیگر تسلیحات پیشرفته به این کشور را برداشته و وزیر خارجه اش از «موضع سازنده» عربستان در قبال اسرائیل تمجید کرده است

استفان هبستریت سخنگوی دولت این هفته گفت: «نیروی هوایی عربستان برای سرنگونی موشک های حوثی که به سوی اسرائیل شلیک شده بودند، از یوروفایترها استفاده کرده است». موضعی که عربستان آن را تأیید یا رد نکرده است

رویکرد سازنده عربستان در قبال تحولات جنگ غزه، نگرانی سیاستمداران آلمانی در مورد نقش سعودی در جنگ یمن و بحران حقوق بشری این کشور را کمرنگ کرده است

آلمانی ها در این سیاست تنها نیستند. آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا نیز پس از سفر خود به ریاض در اوایل این هفته، از عربستان تمجید کرد و گفت که با محمد بن سلمان درباره عادی سازی روابط با اسرائیل گفتگو کرده است و سعودی ها علاقه خود را به پیشرفت این روند نشان داده اند

بلینکن درحالی بر علاقه ریاض برای عادی سازی رابطه با اسرائیل تأکید کرد که اکثر تحلیلگران خاورمیانه معتقد بودند بعد از حمله حماس به اسرائیل در 7 اکتبر، فاصله بین ریاض و تل اویو بیشتر شده است

یکی از مهمترین انگیزه های حماس برای حمله این بود که چند کشور خاورمیانه درحال عادی سازی روابط خود با اسرائیل و بی تفاوت نسبت به مسئله فلسطین بودند؛ حماس می خواست با این حمله بار دیگر توجه ها را به مسئله فلسطین معطوف کند

در نشست دوحه که اوایل دسامبر در قطر برگزار شد، بسیاری از شرکت کنندگان فکر می کردند روند عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل متوقف شده است و با توجه به کشته شدن دهها هزار فلسطینی از زمان آغاز بمباران غزه توسط اسرائیل، عربستان دیگر نمی تواند به روند عادی سازی ادامه دهد

قبل از حمله 7 اکتبر حماس روند عادی سازی درحال پیشرفت بود؛ ریاض و تل اویو علیرغم نداشتن روابط رسمی، در زمینه های مختلفی باهم مراوده و ارتباط داشتند و رهبران دو کشور حرف های امیدوارکننده ای درباره رسمی کردن روابط زده بودند که نشان می داد ممکن است به زودی این اتفاق بیفتد. تابستان 2022 عربستان حریم هوایی خود را به روی همه خطوط هوایی باز کرد که به این معنی بود که پروازها به سوی اسرائیل می توانند از فراز این کشور عبور کنند

ولی حمله 7 اکتبر همه چیز را تغییر داد. در جریان نشست ماه نوامبرِ سازمان بریکس، بن سلمان خواستار منع تحویل سلاح به اسرائیل شد. برخی ناظران پیش بینی کردند که جنگ غزه، عربستان را به رقیب دیرینه اش ایران نزدیک تر کند

در مقاله ای که ماه دسامبر در فارین پالیسی منتشر شد، آمده بود که ریاض تجاوز نظامی اسرائیل به غزه و حمایت دیپلماتیک آمریکا از آن کشور را زیر سؤال برده است. همچنین فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان رهبری کمیته دیپلماتیکی را بر عهده گرفت که از سوی اتحادیه عرب و سازمان همکاری اسلامی مأمور بود از کشورهای مختلف بازدید کرده و در مورد آتش بس فوری گفتگو کند

نخستین کشورهایی که این کمیته برای سفر و گفتگو انتخاب کرد، روسیه و چین بودند. این پیامی آشکار به واشنگتن بود مبنی بر اینکه عربستان در این جهان چندقطبی، گزینه های دیگری غیر از آمریکا دارد

ولی به گفته فیلیپ داینستیبر مدیربرنامه خلیج فارس در بنیاد کنراد آلمان: «علیرغم تمام انتقاداتِ سعودی از اسرائیل، یک چیز روشن است: اهداف سیاست خارجی عربستان در پی جنگ غزه تغییر نکرده است»

سعودی ها همچنان به درخواست آمریکا روی روابط بهتر با اسرائیل کار می کنند و در مقابل انتظار مشارکت امنیتی با آمریکا، حمایت آمریکا از برنامه هسته ای خود و همکاری تسلیحاتی با این کشور را دارند

عربستان در روابط روبه رشد با اسرائیل، نفع شخصی خود را می بیند. پادشاهی سعودی برنامه ای برای مدرن سازی اقتصاد و دور شدن از وابستگی به نفت دارد و به این منظور می خواهد با اقتصادهای پیشرو در منطقه روابط بهتری برقرار کند

اسرائیل به ویژه با فناوری پیشرفته اش، در رأس اقتصادهای پیشرو منطقه قرار دارد. منافع مشترک تجاری و پروژه های زیربنایی نیز دو کشور را به هم متصل می کند

ولی اگر همه اینها برای عربستان مهم است، پس چرا اینقدر از اسرائیل انتقاد می کند؟

به گفته فیلیپ، لفاظی سعودی علیه اسرائیل به دلیل نقش این کشور به عنوان خادم حرمین شریفین و رهبری جهان اسلام است. عربستان نمی تواند بدون پیدا شدن راه حلی برای مناقشه اسرائیل و فلسطین، روابط خود را با اسرائیل عادی کند. علاوه بر این رهبران سعودی تحت فشار مردم و نخبگان سیاسی کشور قرار دارند؛ بنابراین از زمان حمله 7 اکتبر می کوشند بین رابطه با اسرائیل از یکسو و جلب رضایت مردم از سوی دیگر تعادل ایجاد کنند

عربستان منافع خود را در تضمین ثبات منطقه می بیند. بدیهی است که بحران و جنگ در همسایگی این کشور، به برنامه مدرن سازی عربستان ضربه می زند. حملات کنونی حوثی ها به کشتی ها و اختلال در کشتیرانی تجاری، نشان می دهد که اوضاع چقدر سریع می تواند به سمت بدتر شدن پیش رود

سعودی ها از سال 2015 درگیر جنگ داخلی یمن هستند و پس از سرنگونی دولت مورد حمایت عربستان توسط حوثی ها در سال 2014 ائتلافی بین المللی را علیه حوثی ها رهبری کردند. ولی در سرکوب این گروه تا حد زیادی ناموفق بودند و اکنون به نظر می رسد که بیشتر می خواهند پای خود را از این مناقشه بیرون بکشند. در همین راستا اکنون در یمن آتش بس برقرار است و شانس برقراری صلحی طولانی مدت در یمن افزایش پیدا کرده است

منبع: دویچه وله

احاطه شده در میان میکروپلاستیک ها

ذرات ریزپلاستیک در هرگوشه از کره زمین پراکنده شده اند، از عمیق ترین نقاط اقیانوس گرفته تا ارتفاعات کوه اورست

به گفته تامارا گالووی استاد دانشگاه اکستر در بریتانیا: «ما در هرگونه حیوانی که مطالعه کرده ایم، میکروپلاستیک یافته ایم». آثار این ریز آلاینده ها را می توان در روده پرندگان دریایی، محصولات کشاورزی، خون انسان و آب آشامیدنی دید

ما بیش از انچه فکر می کنیم، پلاستیک می نوشیم. تحقیقات جدیدی که این هفته منتشر شده، نشان می دهد در آب بطری 100 برابر بیشتر از آنچه پژوهش های قبلی نشان داده، ریزپلاستیک وجود دارد

هرسال حدود 430 میلیون تن محصولات پلاستیکی در سراسر جهان تولید می شود و انتظار می رود که این رقم تا سال 2060 سه برابر گردد

فقط حدود 9% از پلاستیک ها بازیافت می شود؛ بقیه یا سوزانده شده و یا به محل دفن زباله می رود که ممکن است قرن ها طول بکشد تا تخریب شود. ولی حتی در صورت تخریب نیز به طور کامل نابود نمی شود. اکثر قطعات پلاستیکی دور ریخته شده، به میکروپلاستیک –قطعات کوچکی که کمتر از 5 میلی متر قطر دارد- بدل می شود

میکروپلاستیک ها معمولا توسط رودخانه و باد، از خشکی به اقیانوس ها منتقل می شوند. به گفته اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت، بخش عمده میکروپلاستیک هایی که به اقیانوس راه می یابد، از شستشوی منسوجات (35%) و ساییدگی لاستیک ها در حین رانندگی (28%) است

میکروپلاستیک ها می توانند در بدن حیوانات از جمله ماهی ها و صدف ها انباشته شده و به عنوان غذا به بدن انسان راه یابند

میکروپلاستیک صرفا از غذای دریایی وارد بدن انسان نمی شود. فاضلاب ها حاوی میکروپلاستیک است؛ طبق تحقیقات در اروپا سالانه تا 42000 تن میکروپلاستیک روی زمین های کشاورزی پاشیده می شود زیرا فاضلاب که حاوی میکروپلاستیک است، درکشاورزی به عنوان کود استفاده می شود

به این ترتیب میکروپلاستیک به محصولات غذایی راه پیدا می کند. پژوهشی که سال 2020 در ایتالیا انجام شد، نشان می دهد در میان میوه ها سیب بالاترین سطح میکروپلاستیک را دارد و در میان سبزیجات هویج آلوده ترین است

ذرات پلاستیک در هوایی که نفس می کشیم، غذایی که می خوریم و آبی که می نوشیم وجود دارد و اینگونه به بدن ما راه پیدا می کند. مطالعات نشان داده است که در خون انسان و شیر مادر میکروپلاستیک هست

به گفته گالووی: «مدتهاست که می دانستیم افزودنی های پلاستیکی مانند بیسفنولA و فتالات ها در سیستم بدن انسان وجود دارد؛ ولی اکنون در بدن انسان قطعات ریز خود پلاستیک را پیدا می کنیم»

اطلاعات دقیقی در مورد تأثیر میکروپلاستیک ها بر سلامت انسان وجود ندارد اما به گفته گالووی این ریزپلاستیک ها می تواند سبب تحریک و واکنش های التهابی شود. وی افزود مردم می توانند با کمتر خوردن غذاهای فراروی شده و گرم نکردن غذا در ظروف پلاستیکی در مایکروویو، کمتر خود را در معرض میکروپلاستیک قرار دهند

استفاده کمتر از خودرو، استفاده از لباس هایی که الیاف طبیعی دارند نه مصنوعی و استفاده از محصولات آرایشی بهداشتیِ بدون پلاستیک، می تواند بخش قابل توجهی از میکروپلاستیک های ورودی به اقیانوس را کاهش دهد.

در بریتانیا استارتاپی به نام Tyre Collective ساخته شده که میکروپلاستیک ها و سایر آلاینده ها را از سطح جاده جمع می کند. این ذرات را می توان به مواد ساختمانی، چاپگر سه بعدی و لایه زیرین کفش تبدیل کرد

به گفته هانسون چنگ از بنیانگذاران این استارتاپ: «می دانیم که لاستیک ها فرسوده می شوند ولی هیچوقت به این فکر نکردیم که این ذرات کجا می روند؛ در حالی که این ذرات وارد هوا و آبراهه ها می شوند»

محققان دانشگاه ملبورن استرالیا نیز پودری ساخته اند که می تواند میکروپلاستیک ها را از آب حذف کند. به گفته مهندس این پروژه: «این پودر می تواند در عرض یک ساعت 100% میکروپلاستیک ها را از بین ببرد؛ در آب شور و شیرین عمل می کند و پلاستیک هایی به کوچکی 1 میکرومتر را که هزار برابر ریزتر از موی انسان است، استخراج می کند

اما بحران میکروپلاستیک ها به حدی است که به چیزی بیش از نوآوری های علمی نیاز دارد. سازمان ملل در تلاش است تا یک معاهده جهانی در مورد آلودگی پلاستیکی تنظیم کند که بر اساس ان استفاده از مواد شیمیایی خطرناک و پلاستیک های غیرقابل بازیافت محدود شود. ولی تا آن زمان تولید پلاستیک ها جدید و نشت آن به محیط زیست به رشد خود ادامه خواهد داد

منبع: دویچه وله

مردسالاری در آستانه برچیده شدن

تحقیقات فاطمه اوسدیک جامعه شناس الجزایری نشان می دهد که نگاه مردم به مقوله خانواده و نقش های جنسیتی در این کشور، دستخوش تغییرات اساسی شده است

در ادامه، بخشی از گفتگوی قنطره با خانم اوسدیک را می خوانید:

-شما تحقیقاتی را در مورد تغییر ساختار خانواده در الجزایر انجام داده اید، محرک های اصلی این تغییر چیست؟

*اغلب مردم این تصور را در مورد جوامع عربی دارند که این جوامع انعطاف ناپذیر هستند درحالیکه تحقیقات من در سه شهر الجزیره، اوران و عنابه خلاف این نظر را نشان می دهد. مهمترین عامل تغییر ساختار خانواده، شهرنشینی سریع است؛ در دهه های 1960 و 1970 اکثر جمعیت هنوز در مناطق روستایی زندگی می کردند ولی امروزه 70% الجزایری ها در شهرها زندگی می کنند

عامل دیگر آموزش است؛ امروزه 98% کودکان اعم از پسر و دختر در مقطع ابتدایی تحصیل می کنند و 70% دانش آموزان دختر هستند. این یک روند جهانی است

حرکت از روستا به شهر، ترک خانواده بزرگ و تشکیل خانواده هسته ای، برقراری ارتباط با خارج از کشور برای مثال از طریق سفر، همه اینها زندگی زنان و مردان الجزایری را به شدت تغییر داده است

شهرنشینی روی وضعیت تک تک اعضای خانواده تأثیر گذاشته است. در الجزایر امروز همه دختران به مدرسه می روند و مدرک تحصیلی برای آنها مهم است. با وجود اینکه نسبت زنان شاغل هنوز هم بسیار کم است (حدود 20%) ولی این زنان در مصاحبه ها، خود را خانه دار توصیف نمی کنند و بیکار می خوانند. گرچه وضعیت اقتصادی امکان یافتن شغل را برای آنها دشوار کرده ولی آنها از توانایی های خود اگاه هستند

-با اشتغال زنان چه چیزی تغییر می کند؟

*زنانی که شاغل هستند، درآمد دارند و این وضعیت آنها را تغییر می دهد. آنها روی نحوه مخارج خانه و تصمیمات اقتصادی خانواده نظر می دهند. البته مدیریت دارایی ها همچنان در دست مردان است، زمین و اتومبیل متعلق به آنهاست و همین امر سبب ایجاد مشکلات بزرگی هنگام طلاق می شود. زنانی که تمام عمر خود را کار کرده اند و موقعیت خود را بالا برده اند، ممکن است پس از طلاق با مشکلات مالی مواجه شوند

-پس در درجه اول عوامل اقتصادی است که سبب تغییر در خانواده ها شده است؟

*فقط عامل اقتصادی نیست بلکه دانشی که از طریق آموزش بدست می آید هم مهم است. در جوامع پدرسالار به طور سنتی نقش مرد تأمین معاش خانواده و دفاع از آن در برابر دنیای بیرون بود و از زنان انتظار می رفت که بچه دار شوند. امروزه میانگین تعداد فرزندآوری در الجزایر کاهش یافته و سن ازدواج نیز افزایش پیدا کرده است

زنان در الجزایر به طور میانگین در 30 سالگی و مردان در 35 سالگی ازدواج می کنند. همچنین از حدود سال 2000 بخشی از زنان در الجزایر اصلا ازدواج نمی کنند (حدود 6%)؛ آنها تنها زندگی می کنند، برای زندگی خود به تنهایی تصمیم می گیرند، در جنبش های اجتماعی شرکت می کنند و به تنهایی یا گروهی سفر می کنند. بنابراین می بینیم که نگاهها به نقش های جنسیتی در حال تغییر است

ما در طلاق نیز شاهد تغییراتی هستیم؛ در گذشته طلاق برای زنان غیرممکن بود ولی اکنون زنان با طلاق خلع آزادی خود را می خرند

سال 1988 فضای عمومی در اشغال مردان بود و تنها حدود 10% از زنان در سه حرفه معلمی، بخش درمان و کارمندی کار می کردند. امروزه اگر به الجزایر بیایید، همه جای می توانید زنان را ببینید؛ از پیشخدمتی در کافه و رستوران گرفته تا کار در اداره پست و بانک

-آیا این تغییرات بر نحوه ازدواج نیز اثر گذاشته است؟

*امروزه دانشگاه، بازار کار و شبکه های اجتماعی محل آشنایی زوجین هستند. وقتی از جوانان می پرسم که آیا والدینتان شریک زندگی شما را انتخاب کرده اند، معمولا با جواب نه مواجه می شوم و این پاسخ را می گیرم که «ما در فیسبوک آشنا شدیم و مخفیانه همدیگر را ملاقات کردیم». امروزه حتی زوج هایی داریم که بدون ازدواج باهم زندگی می کنند؛ ما شاهد این تغییرات در دیگر کشورهای عربی نیز هستیم

-با این وجود قانون خانواده الجزایر همچنان مرد را به عنوان قیم و سرپرست خانواده تعیین می کند، آیا این امر به ایجاد تنش منجر نمی شود؟

*بله این تغییرات درجامعه در شرایطی رخ می دهد که هنوز قانون محدودیت های زیادی بر سر آزادی زنان ایجاد می کند. قانون خانواده واقعیت های اجتماعی الجزایر را منعکس نمی کند و هنوز مرد را به عنوان رئیس خانواده می شناسد. تضادها بسیار زیاد است. جنبش های زنان در الجزایر از جمله در روستاها فعالیت دارند و توانسته اند تغییراتی را در قانون خانواده اعمال کنند که از جمله آن به رسمیت شناختن طلاق خلع است. اما یک عامل مانع از اصلاحات اساسی می شود؛ شرایط سخت بازار کار برای زنان. اگر مشاغل بیشتری برای زنان وجود داشت، تغییرات سریع تر اتفاق می افتاد

منبع: قنطره

مترجم: فاطمه رادمهر