از سال 2005 که ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا اقدام کرد تاکنون روابط دو طرف این قدر سرد نبوده است؛ اما علی رغم طولانی بودن لیست شکایات و دلخوری های طرف اروپایی، اردوغان در تلاش است تا صفحه جدیدی در روابط خود با اتحادیه اروپا باز کند.
تازه ترین اختلاف دو طرف بر سر منابع گازی کشف شده در شرق مدیترانه و اختلاف بین آنکارا و آتن بر سر این منابع بود؛ اما قبل از آن هم کشمکش هایی وجود داشت از جمله بر سر مداخله مستقیم نظامی اردوغان در سوریه و لیبی و نیز حمایت ترکیه از آذربایجان در جنگ شش هفته ای قره باغ که سبب ناراحتی متحدان ارمنستان در غرب شد. اردوغان همیشه اروپاییان را تهدید می کند که اگر بودجه بیشتری در اختیارش قرار ندهند راه ورود پناهجویان سوری و سایر کشورها را به اتحادیه اروپا باز خواهد گذاشت؛ همچنین اردوغان به تازگی بر سر رفتار مکرون با مسلمانان، به وی حمله کرد.
برخی معتقدند که اردوغان نمی تواند با توجه به اقتصاد رو به وخامت کشور به روابط تنش آلود خود با اروپا و امریکا ادامه دهد. طبق ارقام، ترکیه وابستگی زیادی به اروپا دارد و 67.2% از سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ترکیه بین سالهای 2002 تا 2018 توسط اروپاییان انجام شده است. با کاهش تمایل خارجی ها به سرمایه گذاری در ترکیه، لیر آن کشور یک پنجم ارزش خود را در برابر دلار از دست داد و بانک مرکزی مجبور به استفاده بیشتر ذخایر خود برای جلوگیری از سقوط بیشتر ارزش لیر شد. همین شرایط بود که اردوغان را مجبور کرد داماد و وزیر دارایی خود را که مسئول مشکلات اقتصادی ترکیه شناخته می شد، از مقامش برکنار کند. چند روز بعد اردوغان برای نخستین بار به اصلاح روابط کشورش با اروپا اشاره کرد.
به گفته ایلک تویگار تحلیلگر انستیتوی امنیت و امور بین الملل آلمان «اردوغان هرجایی که بتواند بدنبال دوست می گردد» به همین منظور وی روز سه شنبه جلسه ای با سفرای اتحادیه اروپا برگزار کرد (جلسه ای که شرکت کنندگان آن را مثبت ارزیابی کردند) و وزیر خارجه ترکیه مولود چاووش اغلو نیز قرار است روز پنجشنبه از بروکسل بازدید کند. همچنین مکرون و اردوغان به رد و بدل کردن نامه اقدام کردند؛ چاووش اغلو گفت که این کار می تواند به برقراری مجدد رابطه بین دو کشور کمک کند.
به نظر می رسد که پیروزی بایدن، اردوغان را تشویق به تغییر رویکرد خود کرده است. انتصابات بایدن و به ویژه برت مک گورک به عنوان رئیس شورای امنیت ملی تا حدودی باعث ترس آنکارا شده است؛ مک گورک که پیشتر منتقد سیاست های ترکیه در سوریه بود نقش مهمی در شکل گیری روابط واشنگتن با اردوغان ایفا خواهد کرد.
به گفته صنم آدار محقق در مرکز مطالعات راهبردی ترکیه: اردوغان یکی از رهبرانی بود که می توانست مستقیم با ترامپ تماس بگیرد اما در زمان بایدن این امتیاز را از دست خواهد داد. البته این امر تنها عامل تغییر رویکرد اردوغان نیست بلکه افزایش فشار داخلی بدلیل مشکلات اقتصادی که با شیوع کرونا بدتر هم شده است و کاهش محبوبیت حزب عدالت و توسعه در بین رأی دهندگان، از دیگر دلایلی بوده که اردوغان را وادار به تغییر رویکرد خود کرده است.
*مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما