چرا ارتش های عرب ناکارآمد هستند؟

هنگامی که نیروی هوایی برخی از کشورهای عرب، ماه آوریل به خنثی کردن حمله موشکی ایران به اسرائیل کمک کردند، تحسین بسیاری را برانگیختند؛ ولی معمولا شهرت نظامی کشورهای عرب بد است و معروف هستند که مهارت رزمی لازم را ندارند. آنها بارها در جنگ با اسرائیل تحقیر شده اند و در جنگ 1991 خلیج فارس، کارآمدی لازم را نداشتند. مصر دو لشکر زرهی به جنگ فرستاد ولی آنها نتوانستند بر ارتش عراق غلبه کنند و بنابراین توسط آمریکا کنار گذاشته شدند. در آن جنگ سایر کشورهای خلیج فارس مانند عربستان، تنها نیروی اندکی در اختیار داشتند. اخیرا نیز ائتلاف به رهبری عربستان علیرغم حمایت نظامی قابل توجه آمریکا، در باتلاق یمن فرو رفت

مشکل کشورهای عرب کمبود پول یا سخت افزار نیست. مخارج نظامی شش کشور شورای همکاری خلیج فارس در کنار مصر و اردن، بالغ بر 120 میلیارد دلار در سال است (این درحالی است که هزینه نظامی 30 عضو اروپایی ناتو در سال 2023، به 380 میلیارد دلار می رسد). این هشت کشور می توانند در کنار هم 944000 سرباز، 4800 تانک، و 1000 هواپیمای جنگنده روانه میدان جنگ کنند. مصر و اردن از جمله بزرگترین دریافت کنندگان کمک نظامی آمریکا هستند و سالانه حدود 1.7 میلیارد دلار از آن کشور می گیرند

ولی بسیاری از این پول ها هدر می رود. پل کالینز وابسته سابق دفاعی بریتانیا در قاهره، می گوید که نیروهای مسلح عرب معمولا مبالغ زیادی را صرف خرید تجهیزاتی می کنند که مناسبشان نیست و به ان نیاز ندارند. برای مثال جت های جنگنده می خرند، درحالیکه این جت ها برای مقابله با تهدیدات نامتقارن کارایی ندارد. آندریاس کریگ از کینگ کالج لندن معتقد است که این خریدهای گران و پرزرق وبرق، بیشتر برای کسب نفوذ در دولت های غربی صورت می گیرد. خرید هواپیماهای اف15، رافال و تایفون توسط قطر از واشنگتن و پاریس و لندن، سبب تقویت نفوذ و قدرت دوحه در این کشورها شده است.

در طول ده سال گذشته 54% از پولی که در کشورهای عرب برای خرید تسلیحات تخصیص داده شده، صرف خرید هواپیماهای جنگی شده است. توجه به تقویت نیروی هوایی به قیمت نادیده گرفتن و ضعف دیگر بخش های ارتش (نیروی زمینی و دریایی) تمام شده است و این درحالی است که در کشورهای عرب که رونق اقتصادی اکثر آنها وابسته به امنیت کشتیرانی تجاری است، توجه به ناوگان دریایی اهمیت زیادی دارد. ناوگان دریایی این کشورها کوچک است، فاقد سامانه هشدار اولیه می باشد و عمدتا روی دفاع ساحلی متمرکز است؛ از این رو است که می بینیم کشورهای خلیج فارس علیرغم بودجه های عظیم نظامی و خرید تسلیحات پیشرفته از غرب، نتوانستند در برابر حملات حوثی ها در دریای سرخ کار زیادی انجام دهند.

به گفته دیوید رابرتز از کینگ کالج لندن، بسیاری از کشورهای عرب با توجه به اینکه چندین دهه از طرف نیروی دریایی آمریکا و بریتانیا حفاظت می شدند، دلیلی برای سرمایه گذاری در نیروی دریایی نمی دیدند و حتی زمانی که شروع به سرمایه گذاری روی این بخش کردند، با کمبود شدید نیروی انسانی مواجه شدند. هم اکنون نیروی دریایی قطر هشت کشتی به ایتالیا سفارش داده است ولی برای استفاده از آنها نیاز به 660 ملوان دارد

نکته دیگر این است که حاکمان مستبد عرب از اینکه روزی ارتش علیه آنها قیام کند، می ترسند. فرماندهان نظامی نیز (برخلاف آنچه در غرب می بینیم) تمایل چندانی ندارند که به سربازان خود استقلال مورد نیاز برای انجام عملیات تسلیحات ترکیبی را بدهند. به گفته کریگ، رزمایش ها شباهت کمی با واقعیت دارد. ارتش های عرب با آنچه ما از نیروی نظامی می شناسیم، تفاوت زیادی دارند؛ در عربستان گارد ملی 130000 نفره این کشور، محافظت از خانواده حاکم را عهده دار است. در مصر ارتش تبدیل به یک امپراتوری تجاری گسترده شده که در همه عرصه ها (از تفریحگاهها گرفته تا شرکت های ساختمانی) فعالیت می کند

برخی امیدوارند که ارتش های عربی به عنوان نیروهای حافظ صلح در غزه خدمت کنند ولی کارشناسان تردید دارند که این نیروها توانایی انجام چنین مأموریت سختی را داشته باشند. این ارتش ها حتی با یکدیگر همکاری نمی کنند. به گفته کنت پولاک از مؤسسه American Enterprise «این ارتش ها به یکدیگر مشکوک هستند و به هم اعتماد ندارند». سال های 2014 و 2018 پیشنهاداتی برای ایجاد یک ساختار نظامی مشترک بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس داده شد که به هیچ نتیجه ای نرسید. بسیاری از رهبران عرب ترجیح می دهند که به جای یک بلوک چندجانبه، تعهد آمریکا به تضمین امنیت منطقه را داشته باشند. سعودی ها بدنبال بستن یک پیمان دفاعی با آمریکا هستند. کشورهای خلیج فارس هنوز برای انجام عملیات های اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی به آمریکا متکی می باشند

اما ارتش های کشورهای عرب از جهاتی پیشرفت هایی داشته اند؛ امارات و اردن نیروهای ویژه و خلبانان خوبی دارند. اردن به طور مرتب به غزه کمک هوایی می کند. سال 2015 نیروهای ویژه امارات به شهر بندری عدن در یمن از زمین و دریا حمله ای انجام دادند که موفقیت آن، ناظران غربی را تحت تأثیر قرار داد.

همچنین اقداماتی برای انجام همکاری مؤثر بین ارتش های عرب صورت گرفته است. خنثی کردن حمله ایران به اسرائیل گرچه توسط آمریکا رهبری شد، ولی بدون هماهنگی کامل اعراب امکانپذیر نبود. از سال 2019 زمانی که حمله پهپادهای ایران نزدیک به نیمی از تولید نفت عربستان را متوقف کرد، کشورهای خلیج فارس و دیگر کشورهای عرب شروع به یکپارچه سازی سیستم دفاع هوایی خود کردند. برخی از کارشناسان معتقدند که بسیاری از واحدهای پدافند هوایی خلیج فارس، نسبت به همتایان اروپایی خود ماهرتر هستند

به گفته پولاک تغییرات سیاسی بزرگ در داخل، می تواند زمینه را برای اصلاحات نظامی فراهم کند. پادشاهی های خلیج فارس با آگاهی از انقلاب در عرصه انرژی و پایان یافتن اقتصاد مبتنی بر نفت، می خواهند اقتصاد و جوامع خود را تغییر دهند. آنها دارند پول را به سمت فناوری های پیشرفته نظامی از جمله مراکز تحقیقات هوش مصنوعی منتقل می کنند ولی این اقدامات شاید تأثیر زیادی روی شهرت بد ارتش های آنها نداشته باشد.

منبع: اکونومیست

مترجم: فاطمه رادمهر