twitter share facebook share ۱۳۹۶ اردیبهشت ۱۱ 1022

حمله داعش و فجایع بشری این گروه در خاورمیانه، تنها به فروپاشی کشورها و آواره گی و کشتار مردم عراق، سوریه، یمن و لیبی محدود نشده؛ بلکه تمدن کهن بشری را نیز به نابودی کشانده است. داعش کمر به محو گذشته مردمان این سرزمین ها بسته و هرآنچه را اسلامی نمی بیند با خشمی مهارناشدنی از بین می برد.

نخستین اثر باستانی که قربانی توحش و دگر اندیشی این گروه تروریستی قرار گرفت معبد «بعل شمین» در تدمر سوریه بود و پس از آن نوبت به میراث باشکوه موصل رسید. هم اکنون که همگان امیدوارانه از بازپسگیری موصل و باز سازی خرابی های بازمانده از جنایات داعش سخن می گویند، کیست که نداند بسیاری از این جنایات قابل اصلاح و بازگشت نیست؛ چگونه می توان مجسمه هایی که شکسته شد، کتابخانه هایی که در آتش جهل و عصبیت سوخت و گورستان هایی که به یغما رفت را بار دیگر احیا نمود.

هدف قرار گرفتن میراث تمدن یک ملت، به ظهور داعش باز نمی گردد، بلکه تاریخ از دیرباز شاهد نابودی آثار باستانی توسط مهاجمان بوده است؛ اما قابل انکار نیست که خشونت و تخریب این آثار با پیدایش داعش به اوج خود رسید. در سال 2001م مجسمه بزرگ بودا در ولایت بامیان افغانستان توسط گروه طالبان تخریب شد؛ در حادثه‌ای دیگر، اسلام گرایان افراطی قبرستان‌ها و کتاب‌های خطی شهر «تیمبوکتو» در کشور مالی را از بین بردند، اسکندر اول بیش از 2000 سال قبل قسمت زیادی از تخت جمشید را به آتش کشید، اروپا قرن ها شاهد جنگ های مذهبی بود و در این مدت بسیاری از کلیساها، نمادهای دینی و آثار تاریخی منهدم شد، استالین و هیتلر ابنیه و آثار متعلق به اقلیت ها را خطری علیه تمامیت خویش می دانستند و تمامی تلاش خود را به کار بستند تا هر آنچه که نشانگر فرهنگ و بینش های مختلف بود را از بین ببرند، حدود نیم قرن پیش نیز خمرهای سرخ معابد و آثار باستانی شهرهای مختلف کامبوج را با خاک یکسان کردند.

اما اینهمه نفرت و دشمنی نسبت به میراث کهن بشر و تلاش برای کشتار تاریخ مردمان از چه روست؟ حکّام و سیاستمداران معتقدند برای آنکه بتوان زمام عقل و اندیشه مردم را در دست گرفت و رفتار و باورهای خویش را در آنها نهادینه ساخت، باید هویت آنان را سلب نمود و فرهنگ و ارزش‌هایی را که از پیشینیان به ارث رسیده و مردم خود را به آن پایبند می دانند محو کرد. اسلام گرایان افراطی و سایر جنگ افروزان نیز همینگونه می اندیشند و راه ایجاد حکومت دلخواه و جامعه و فرهنگ مطلوب خویش را در حذف و نابودی نمادهای تمدن و فرهنگ آن ملت می بینند. در مقابل می بینیم کسانی که به دنبال شکست شورشیان هستند، حفظ و دفاع از میراث گذشته را امری اساسی و مهم قلمداد می کنند. از دیدگاه این گروه موزه‌ها و کتابخانه‌ها قابل قیمت‌گذاری نیست، نه بدین‌دلیل که حامل اشیاء گرانقیمت اند بلکه از این جهت که ارزش‌ها، افکار و تاریخ ما را در خود جای داده و این امکان را فراهم می سازند تا تمدن و فرهنگ خویش را به نسل‌های بعد منتقل کنیم.

مهم ترین کاری که جهان توانسته تاکنون در مقابل انهدام میراث ملت ها انجام دهد آن است که تجارت آثار هنری و اشیاء باستانی به سرقت رفته را ممنوع اعلام کند. اهمیت این اقدام از آن روست که شورشیان پس از غلبه بر اماکن تاریخی برای کسب مال و تأمین مایحتاج خود، رو به فروش اشیاء باستانی و آثار هنری می آورند و با این تصمیم بین المللی جلوی قاچاق این آثار تا حدودی گرفته شده است.

پیشتر نیز کشورهای جهان به منظور حفظ و حمایت از تاریخ بشریت با امضای توافق‌نامه ای در سال 1954م، حمله به اماکن فرهنگی و استفاده از آنها به عنوان پادگان نظامی، انبار سلاح و خوابگاه نیروهای نظامی را ممنوع اعلام کردند. ولی متأسفانه این‌گونه توافق‌نامه‌های بین‌المللی ارزش چندانی نداشته و فاقد ضمانت اجراست؛ مضاف بر اینکه تنها کشورهای امضا کننده را متعهد نموده و قابل اعمال بر سایر کشورها نیست؛ به علاوه گروهک‌هایی مانند داعش از آنجا که تابع یک کشور خاص نمی‌باشند، در شمول این توافقات نمی گنجند.

در حقیقت نفوذ جامعه بین‌الملل از آنچه به نظر می‌رسد بسیار کمتر است همچنین درحالیکه کشورها در مقابل کشتار مردم بیگناه سکوت اختیار کرده و هیچ مسئولیتی را بر عهده نمی گیرند، چگونه می توان انتظار داشت که برای مقابله با تخریب آثار باستانی دست به اقدامات عملی بزنند.

بنابراین در حال حاضر شاید ساده ترین راه مبارزه با انهدام تاریخ پیشگیری از وقوع چنین حوادث تلخی است؛ این بدین‌معناست که از پیوستن جوانان به گروههای تندرو جلوگیری کرده، ذخیره مالی و نظامی افراط گرایان را به حداقل ‌رسانیم و دولت ها را تشویق و ترغیب کنیم که برای حفاظت از آثار باستانی و فرهنگی، نیروهای نظامی را در این اماکن مستقر سازند. همچنین اگر در این میان کشوری به عنوان منبع تهدید برای اماکن فرهنگی به‌شمار می رود، می توان با تحریم‌ و مجازات‌ در مقابل آن ایستاد، بدان امید که در آینده شاهد محاکمه و حبس تخریب گران میراث بشریت باشیم.

نویسنده:بروجيكت سنديكيت

مترجم: محمد منوری

نظر شما