دفتر جریان صدر عراق اعلام کرد «مقتدی صدر» در سفر خود به عربستان سعودی و دیدار با «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی بر سر افتتاح کنسولگری عربستان سعودی در نجف مذاکره کرده‌اند و بن سلمان همچنین ابراز تمایل کرده است تا با تعیین سفیر جدید بغداد در ریاض روابط دو کشور بهبود پیدا کند.
از دیگر اهداف افتتاح کنسولگری عربستان سعودی در نجف، به تسهیل در ارتباطات و باز کردن خط هوایی و گذرگاه مرزی هوایی برای بهبود وضعیت تبادلات تجاری و رفت‌و آمد مسافران اشاره شده است.
دفتر مقتدی صدر اعلام کرد رهبر این جریان و ولیعهد عربستان سعودی در خصوص مسائل مختلف مربوط به عراق از جمله سرمایه‌گذاری در این کشور و بازسازی مناطق آزادشده از اشغال گروه تروریستی داعش گفت‌وگو کرده‌اند.
بن سلمان در سفر مقتدی صدر به عراق برای کمک به آوارگان عراقی مبلغی بالغ بر ۱۰ میلیون دلار اختصاص داده است.
مقتدی صدر و مقامات سعودی همچنین درباره در پیش گرفتن گفتمان دینی معتدل که به همزیستی مسالمت‌آمیز و همکاری مشترک بین دو کشور و دو ملت دعوت می‌کند و همچنین درباره روابط دوجانبه با کشورهای همسایه و تاکید بر ثبات منطقه گفتگو کردند. رهبر جریان صدر و مقامات سعودی بر سر ادامه مشورت‌ها به توافق رسیدند.
پیش از این صلاح العبیدی سخنگوی جریان صدر در عراق در گفت و گو با شبکه تلویزیونی سعودی الحدث تصریح کرده بود که محمد بن سلمان ولیعهد سعودی و مقتدی صدر رهبر جریان صدر در ملاقات اخیر خود در شهر جده اذعان کردند که ریاض و بغداد در گذشته درخصوص روابط بین دو کشور اشتباهاتی داشته اند.
به عقیده برخی از تحلیل گران، عربستان در دو سال اخیر که به سمت گشایش سفارت و پذیرش واقعیت های عراق جدید پس از سال ها انکار حرکت کرده است، بدنبال این است تا با شکل دهی به یک راهبرد فراگیر به سمت توسعه روابط و ایجاد کانال های ارتباطی با گروه های شیعی عراقی حرکت کند. دعوت از مقتدی صدر و همچنین دیگر رهبران شیعی عراق در چارچوب پایان دادن به درگیری های امت عربی، سیاست جدیدی است که سعودی ها سعی در گسترش آن دارند تا بازسازی روابط را به قصد توسعه نفوذ و همچنین پایان دادن تحریم عربستان از سوی احزاب شیعی گسترش دهند.
عربستان همچنین بدنبال آن است تا از اصطکاک جریان صدر با ایران بهره برداری کرده و جلوی نفوذ بیشتر حشدالعشبی و همچنین ایران در عراق را بگیرد. در شرایطی که موصل از کنترل نیروهای تکفیری داعش خارج و آزادسازی شده و به‌طور کلی عراق در مرحله پاکسازی از تروریسم قرار دارد، اکنون یکی از مهم‌ترین مباحث در این کشور چگونگی مدیریت مناطقی مانند موصل است که به‌دلیل نفوذ تروریست‌ها، خالی از سکنه شده‌اند. همچنین بحث بر سر این است که نیروهای مردمی شیعه حشدالشعبی که در آزادسازی شهرهای عراق چه شیعه و چه سنی بسیار نقش‌آفرین بودند، از این پس چه نقشی در عراق خواهند داشت.
حشدالشعبی که مورد حمایت ایران است منتقدانی در داخل دارد که از جمله می‌توان به شخص مقتدی صدر اشاره کرد. اظهارات اخیر مقتدی صدر در خصوص بشار اسد، حشد الشعبی و انتقاداتی که از نفوذ سیاسی و نظامی تهران در عراق صورت داده است، نشان می دهد که سعودی ها با شناسایی این نقاط اصطکاک در فرآیند ارتباط گیری و ایجاد کانال های جدید، درصددند تا در عراق پساداعش زمینه ها را برای فشار بر نقش تهران از طریق گروه های داخلی منتقد افزایش دهند.
پایگاه خبری نشنال آمریکا نیز در گزارشی دیدار مقتدا صدر با محمد بن سلمان را نشان‌دهنده درک عربستان از واقعیات منطقه خواند و نوشت: سعودی‌ها فهمیده‌اند که نفوذ شیعه در عراق امر مهمی است و نباید مورد غفلت قرار گیرد.
«جیمز جفری» سفیر اسبق آمریکا در عراق در گفت و گو با این پایگاه خبری گفت: این دیدار نشان‌دهنده درک سعودی‌ها از نفوذ ایران در منطقه است. عربستان بدنبال این است تا با کمک هم پیمانان خود جلوی این نفوذ را بگیرد و در این میان جریانی از رهبران عراق نیز، نفوذ ایران در این کشور را نمی‌خواهند.
یکی دیگر از گمانه زنی هایی که در خصوص اهداف نهفته در این سفر می شود استفاده از ظرفیت های مقتدی صدر برای مدیریت تنش های بوجود آمده در شهر شیعه نشین قطیف و شهرک های تابع آن است. از آنجا که صدر دارای پیوندها و ارتباطات نزدیک با جریانات و رهبران شیعی عربستان سعودی است، بنظر می رسد که سعودی ها حاضر شده اند تا از قدرت او برای کنترل تنش و ناآرامی بوجود آمده استفاده کنند.
از این زاویه است که موضوع میانجیگری مقتدی صدر و ایجاد کانال های ارتباطی با انصارالله یمن نیز از زبان مجتهد فعال توئیتری مطرح شده است که چندان دور از ذهن نیست. چرا که تحولات میدانی در یمن بخصوص روند فرسایشی ای که طرف های درگیر در بحران را به سمت باز کردن فضاهای جدید هدایت کرده است، باعث شده تا عربستان با دست کشیدن از برخی شروط حداکثری خود، به سمت پذیرش برخی واقعیت های میدانی در یمن متمایل شود. مجتهد فعال توئیتری معروف عربستانی گفته بود: تغییر سیاست عربستان در قبال عراق و دعوت ریاض از مقامات عراقی به این دلیل است که پیش ایران شفاعت کنند تا این کشور با «حوثی‌ها» برای توقف جنگ یمن رایزنی کند
العربی الجدید نیز در مطلبی با عنوان «مقتدی صدر در عراق: دیدار با اهدافی که محصور به عراق نیست» به این هدف اشاره نموده و می نویسد: اطلاعات تایید شده ای و جود دارد که نشان می دهد این سفر محدود به عراق و شهرهای آزاد شده از لوث داعش نیست بلکه مرتبط با پرونده بسیار حساس سعودی ها یعنی آرام کردن اوضاع شعله ور شده داخل استان القطیف و به ویژه شهر العوامیه که صدر از پایگاه مردمی زیادی در آن برخوردار است، می باشد. دعوت های مشابهی از شخصیت های شیعی، سیاسی و دینی دیگر نیز برای سفر به عربستان به عمل آمده است مانند عمار حکیم، جواد خالصی و همام حمودی اما مشخص نیست که این دعوت ها پذیرفته خواهد شد یا خیر.
اما محمد شریعتی کارشناس مسائل خاورمیانه در گفت و گو با اعتماد در خصوص بحث هایی که پیرامون سفر مقتدی صدر به عربستان شکل گرفته می گوید: ما نباید نسبت به رابطه مقتدی صدر با عربستان تا این حد موضع مخالف داشته باشیم، همچنان که نباید نسبت به نزدیک شدن دولت عراق و آقای عبادی و حتی وزیر کشور شیعه عراق به عربستان و مسافرت‌های‌شان به این کشور حساس باشیم. سیاست، موضوع متغیری است و باید در شرایط موجود به خوبی از این امور متغیر استفاده کرد. در خصوص این سفر نیز بحث‌های مختلفی صورت گرفته است. نخست به دلیل اینکه عربستان بگوید که تنها با ایران و سیاست‌های آن تضاد دارد و با شیعیان مخالف نیست و همچنین مقتدی صدر هم ارتباط و پیگیری مسائل شیعیان عربستان را در ذهن دارد، چرا که آنها نیز عرب هستند و یک شیعه دیگری که عرب باشد مسائل آنها را پیگیری کند، شاید از حساسیت کمتری برخوردار باشد. وی به گونه‌ای رفتار می‌کند که نه تابع ایران و نه تابع کشورهای دیگر باشد و یک نوعی از استقلال را از خود به نمایش بگذارد.
به هر حال ما نباید این حساسیت را ایجاد کنیم که عربستان نباید در عراق سهمی داشته باشد. اما به شرطی که این سهم‌خواهی از راه تضاد و دعوای با ایران نباشد. در چنین شرایطی حتی ما باید نیروهای عراقی را به رابطه با عربستان تشویق کنیم به گونه‌ای که به سمت پرهیز از جنگ در منطقه پیش برویم. در عین حال قضاوت نهایی نسبت به این مسافرت‌ها و رفت و آمدها باید بعد از تحقق خواسته‌هایی که در ذهن آنها بوده صورت گیرد. زیرا ممکن است این سفر حتی به تضادهای بیشتر بین مقتدی صدر و عربستان دامن بزند و حتی این شرایط نیز برعکس شود. به هرحال در ذهن آقای مقتدی صدر واسطه شدن برای شیعیان قطیف در عربستان است و همچنین شاید به دنبال این باشد که روابط میان حزب‌الله و عربستان را نیز بهبود ببخشد، زیرا مقتدی صدر با حزب‌الله و شخص سیدحسن نصرالله رابطه عاطفی دارد و قصد او در این مسیر کمکی برای حل این تضادها است. زیرا اخیرا هم عربستان سعودی حزب‌الله را در لیست گروه‌های تروریستی قرار داده و این نوع اقدامات می‌تواند تضادها را نیز کاهش دهد. ولی پیچیدگی‌های منطقه به حدی زیاد است که نمی‌توان گفت که این اقدامات تنها با نیت‌های خوب صورت می‌گیرد. به هر حال در دوره‌ای که امریکا، کشورهای منطقه را برای تضاد با ایران بسیج کرده است و حتی عراق و عمان را در این مسیر تشویق کرده است، اینگونه نقش‌ها اگر با تدبیر استفاده شود، می‌تواند مفید باشد.
تلاش مقتدی صدر برای حفظ استقلال عراق از ایران، نکته ای است که علی معموری تحلیلگر سیاسی نیز بدان اشاره دارد. به گفته وی: جریان صدر به جهت برخورداری از پایگاه نسبتا وسیع مردمی کمتر تحت نفوذ قدرتهای بین المللی و منطقه ای فعال در عراق بوده است. مقتدی صدر علیرغم دریافت مساعدت‌های نظامی در خلال جنگ گروه نظامی‌اش، جیش المهدی با آمریکایی‌ها و نیز اقامت حدودا دو ساله در ایران، همواره استقلال مواضع سیاسی خود از ایران را حفظ کرده است. وی با نخست وزیر سابق عراق نوری المالکی به مخالفت جدی برخاست و از مشارکت‌کنندگان اصلی در ممانعت او از رسیدن به دوره سوم نخست‌وزیری بود. همچنین صدر از سال ۲۰۱۵ رهبری اعتراضات مردمی گسترده‌ای را به عهده دارد که درخواست اعمال اصلاحات سیاسی در عراق و اتخاذ مواضع ملی‌گرایانه و به دور از نفوذ نیروهای بیگانه را دارند. مقتدی صدر همچنین بارها از مشارکت گروه‌های شبه نظامی شیعی در سوریه انتقاد جدی کرده و حمایت از بشار اسد را تصمیمی نادرست خوانده بود. گروه نظامی وابسته به وی در ضمن نیروهای حشد الشعبی عراق با نام «سرایا السلام» نیز از معدود نیروهای شبه نظامی شیعی است که در سوریه هیچ فعالیتی انجام نداده و از مرزهای عراق پا بیرون نگذاشته‌اند. مقتدی صدر به صراحت خواهان الغای نیروهای حشد شعبی و ادغام افراد آن در نیروهای رسمی ارتش عراق است. در خلال اوج تنش سیاسی بین ایران و عربستان نیز مقتدی صدر بی‌طرفی خود را حفظ نمود و هر دو طرف را به حفظ آرامش و دنبال کردن گفتگو دعوت کرد. او همچنین ایران و عربستان را به پرهیز از برافروختن فرقه‌گرایی در منطقه فراخواند.
سفر جاری مقتدی صدر به عربستان در سیاق سیاست منطقه‌ای جاری عراق نیز قابل فهم است. عراق از حدود دو سال پیش، رویکرد تنش‌زدایی نسبت به عربستان اتخاذ کرده و خواهان برقراری روابط سیاسی و اقتصادی گسترده و پایدار با آن کشور بوده است. عربستان سعودی نیز در دوره اخیر خواهان نزدیکی با عراق و تنش‌زدایی در روابط با این کشور بوده است. سیر تطورات روابط عراق و سعودی و نیز مواضع جریان صدر نشان از اتخاذ موضع مستقلی از سوی نخست وزیر عبادی و نیز جریان سیاسی مقتدی صدر نسبت به عربستان سعودی دارد. عراق خواهان برقراری رابطه سیاسی آرام و به دور از تنش‌های جاری بین ایران و عربستان با هر دو کشور است. عراق همچنین خواهان توسعه روابط اقتصادی بین عراق و عربستان می باشد.
نظر شما