دولت مردمی و دولت‌مردان رفاه طلب

آبادگری، از هر نوعی که باشد کار آسانی نیست، بلکه نیازمند پشتکار، جدیت و برنامه‌ریزی است. برای ساختن هر چیز، لازم است که سازنده در صحنه حضور داشته و با مدیریت حکیمانه خود به جنگ مشکلات رود؛ البته شروط دیگری نیز لازم است که زندگی ساده و زاهدانه -به ویژه در مورد مسؤولین و دولتمردان- از آن جمله می باشد.

در مقابلِ آنانکه همواره در تلاش برای ساختن جهانی بهتر هستند و در این مسیر هر گونه سختی را به جان می خرند، رفاه طلبان و عافیت جویان قرار دارند؛ کسانی که جز خود به کسی نمی اندیشند، تنها به دنبال لذت‌های زندگی بوده، در پی سیر کردن شکم خویش اند و به گرسنگی و نیاز فقیران و مستمندان وقعی نمی نهند. این شیوه از زندگی غالباً در بین پادشاهان و حاکمان و اطرافیان آنان دیده می‌شود؛ همچنین ثروتمندان و سرمایه‌دارانی که ثروت خود را از راه به بردگی کشیدن دیگران به‌دست آورده اند.

از‌این‌رو مشاهده قشر ثروتمند و مرفه جامعه غالباً خشم عمومی را بدنبال دارد، به ویژه اگر این مال و دارایی با پایمال نمودن حقوق دیگران بدست آمده باشد؛ امری که بیشتر در کشورهایی قابل مشاهده است که اصول و ارزش‌های انسانی در آن نادیده گرفته می شود.

شیوه زندگی رهبران، حکام، فرمانداران و پادشاهان در طول تاریخ، شاهد صدقی است بر راحت طلبی و عافیت جویی آنان. برای نمونه در زمان بنی‌امیه و بعد از آن می‌بینیم غلامان، زیردستان و نوکران، گرداگرد حاکمان را گرفته و خواسته‌های آنان را پاسخ می‌گفتند؛ حال انکه این نوع از حکومت‌داری مخالف سیره پیامبر اکرم و أمیرمؤمنان علی ـ علیهما السلام ـ است. تاریخ حکومتداری این دو بزرگوار گویای آن است که اصول رهبری ایشان مبتنی بر زهد و پارسایی بوده. جای بسی تأسف است که بعضی از سیاستمداران و حکمرانان کشورهای اسلامی در حال حاضر به ملت خویش ظلم و ستم روا می‌دارند و هرآنچه از امکانات و اسباب رفاه است، در انحصار خود درآورده اند.

آنان منافع اسلام و مسلمین را آن‌گونه که باید و شاید در اولویت قرار نداده، تنها به دنبال حکمرانی و گسترش سلطه، نفوذ و قدرت خویش اند و می کوشند تا از این طریق رفاه و آسایش را برای خود و اطرافیانشان تضمین‌کنند.

از این رو می بینیم که امروزه مسلمانان از بعضی سیاستمداران، احزاب، گروه‌ها، رهبران و حکامی که به زهد و پارسایی جز در کلام ایمان ندارند و اداره مملکت را بر پایه رفاه‌طلبی و عیش و نوش قرار داده‌‌اند، رنج می‌برند.

آیت‌الله العظمی سیدمحمد شیرازی (رحمه الله) در کتاب جهان و ساختاری نو می‌نویسد: «مجموعه‌ای از رهبران، احزاب و سازمان‌های اسلامی هستند که روش رفاه‌طلبی و خوش‌گذرانی را در پیش گرفته‌اند. در قصرها سکونت می‌کنند و ماشین‌های لوکس و گران قیمت سوار می‌شوند، با دختران زیبارو و از طبقه اجتماعی بالا ازدواج کرده، از لوازم خانگی پیشرفته و مدرن استفاده می‌کنند. به این ترتیب بین آنان و توده مردم فاصله ایجاد می شود؛ چراکه به‌طور طبیعی جامعه به افراد و سیاستمدارانی که در آسمان خراش‌ها زندگی می‌کنند و زندگی مرفه دارند و در عین حال از فقرا و مستمندان و اسلام و مسلمین دم می‌زنند، اعتماد نکرده و به آنان ایمان ندارند».

شواهدی روشن بر رفاه‌طلبی و خوشگذرانی سردمداران

شاید کسی این ایراد را مطرح کند که نوعی مبالغه در کلام شما وجود دارد و رهبران و سیاستمداران و حکام مسلمان، هرگز اموال و دارایی ملت را هدر نداده و از آن به نفع خویش استفاده نمی‌کنند؛ ولی تحقیق پیرامون سلوک و عملکرد آنان و اطرافیانشان در ارتباط با اموال و ثروت عمومی اثبات می‌کند که آنها بدون هیچ توجیهی این ثروت را هدر داده و اقشار محروم که صاحبان حقیقی این اموال هستند را نادیده می‌گیرند. اگر کسی بخواهد بر این سخن خرده بگیرد یا دلیل و سند مطالبه کند، کافی است که آمار خرید کاخ ها و برج‌ها در کشورهای اروپایی و غربی توسط این افراد را بررسی نماید. این سخنان برگرفته از ذهن خلّاق خیال پردازان نیست، بلکه شواهد و قرائن زیادی دالّ بر این ادعا وجود دارد. علاوه بر این، شرط‌بندی‌های چند میلیون دلاری که در سالون‌های قمار توسط بزرگان و حاکمان عربی صورت می‌‌گیرد اندوه را دو چندان می‌کند. این در حالی است که میلیون‌ها انسان محروم و نیازمند در همین کشورها تحت فشار اقتصادیی به سر می برند که توسط همین حکام و بزرگان ایجاد شده است.

آری سردمداران عافیت طلب، بانیان عقب‌ماندگی کشور و شکست جامعه مدنی هستند و با سیاست‌های اشتباه و خودخواهی این افراد، کشوری که می‌تواند فرصت‌های موفقیت را به‌طور مساوی و عادلانه در اختیار ملت قرار دهد، رو به زوال می رود. تاریخ اسلام شاهد نام آوران و بزرگانی بوده است که در زهد و پارسایی و ساده زیستی زبانزد بودند و منافع خویش را فدای منافع اکثریت مردم می کردند و حکومت امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ گواهی است بر این مطلب؛ اما حکام کنونی جوامع اسلامی از این اسوه‌های افتخارآمیز و بزرگ فاصله گرفتند و درحالیکه بیش از بقیه از زهد و ساده‌زیستی سخن می‌گویند، در عمل پارسایی را ترک گفته، رو به رفاه و تجمل گرایی آوردند.

آنان وانمود می کنند که پاسدار خوبی برای بیت المال و دارایی مسلمانانند، دائم از دین دم می‌زنند و سعی دارند با سخن زیبا مسلمانان را فریب دهند، غافل از اینکه زمان فریب و دروغ به سرعت به سر می رسد و دور نیست که توسط مردم رسوا گردند. مردم به خوبی حرف و عمل حکام مرفه و خوشگذران را در ترازوی عدل قرار می‌دهند و حقیقت را استخراج می‌کنند؛ چیزی که بسیار دردناک است، این است که برخی دین را بازیچه دست خود کرده و از آن برای سرپوش گذاشتن بر کارهای ناشایست خود استفاده می کنند؛ امری که امروزه در عراق شاهد هستیم.

آیت‌الله شیرازی در این باره می‌فرمایند: «کسی که دم از دین می‌زند باید که مانند پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ و اهل‌بیت پاک او ـ علیهم السلام ـ رفتار کند. اگر مردم رؤسای سازمان‌ها و احزاب و گروه‌های اسلامی را برخلاف راه و روش پیامبر یافتند، می فهمند که آنان بهره‌ای از اسلام نبرده اند، پس از اطرافشان پراکنده شده و موجب شکست و سرافکندگی آنها خواهند شد».

بنابراین شایسته نیست که حکام با ثروت و اموال مردم زندگی خود را سر و سامان دهند و به دنبال خوشگذرانی و رفاه بوده، از آثار و فواید زهد و پارسایی چشم پوشند. زمامدارانی که اینگونه خود را آلوده زرق و برق دنیا کنند، منشأ مشکلات بسیاری خواهند شد که ناتوانی از ایجاد یک دولت پیشرفته و به روز از جمله این مشکلات است. در چنین شرایطی سازمان‌ها و احزاب و گروه‌های اسلامی به امور حاشیه‌ای و کم‌اهمیت می پردازند و به تأمین منافع ملت اهمیت نمی دهند. این امور باعث می شود که مردم سیاستمداران و احزاب و گروه‌ها را کنار گذاشته و از آنان حمایت نکنند. این همان مشکلی است که در کشور عراق پدید آمده و می بینیم که مردم از ناتوانی سیاستمداران در مدیریت امور دولتی به ستوه آمده‌اند.

آیت‌الله العظمی شیرازی (رحمه الله) به پاره ای از اسباب و عوامل عقب ماندگی جوامع اسلامی اشاره نموده، می‌فرماید: «یکی از اسباب عقب‌ماندگی مسلمانان و عدم توانایی احزاب و گروه‌ها برای رسیدن به قدرت این است که مردمی نبوده و عموم مردم از آنان بیزاری می جویند». مردم برای حمایت از افراد و نهادها باید ببینند که آیا سیاستمداران و مسؤولان در ساخت مملکتی پیشرفته و شکوفا جدی هستند یا خیر؟ آیا آنان می‌توانند دولتی ایجاد کنند که با شرایط معاصر همخوانی داشته و نه تنها در سخن بلکه در عمل نیز شعارهای خود را پیاده کنند؟ برای تحقق رشد و پیشرفت جامعه و ایجاد کشوری متمدن و توسعه یافته مردم باید بکوشند تا سطح فرهنگ را بالا برده و آموزش و تولید را افزایش دهند و این مهم با سیاستمدارانی دل‌سوز به حال مردم محقق می‌شود.

در این باره آیت‌الله العظمی شیرازی می‌فرمایند: «ما در تاریخ می‌‌خوانیم که بزرگترین رهبران اسلام یعنی پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ و امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ همگی زندگی ساده همراه با زهد و قناعت داشته‌اند».

کوتاه سخن اینکه: ما مسلمانان در شیوه سیاست ورزی و مدیریت دولتی از میراث تاریخی با عظمتی برخورداریم. بنابراین رهبران و سیاستمداران ما باید از این تجربه‌ها بهره برند و به سیره شخصیت‌های بزرگی که در تاریخ جاودانه شدند تأسی جویند. چنانکه پیشتر ذکر کردیم، رسول اکرم(ص) و حضرت علی(ع) بهترین شیوه حکومت داری را به نمایش گذاشتند، به طوریکه در این دو دوره در سایه زهد و قناعت رهبران، فقر به کلی ریشه کن و حقوق ملت به طور یکسان پاسداشته شد. این همان اموری است که سیاستمداران امروزی باید آن را سرلوحه خویش قرار داده و از هرگونه رفاه طلبی و خوش‌گذرانی دور شوند و ثروت و منابع ملت‌ها را بیهوده هدر ندهند.

مترجم: محمد منوری